Gouden bergen

15/05/2009 08:59

Het Programma Politie en Wetenschap

Een verkennend onderzoek naar Nigeriaanse 419-fraude: achtergronden, daderkenmerken en aanpak.', nieuwe uitgave in de reeks Politiewetenschap van het Programma Politie en Wetenschap.

Nigeriaanse fraude: mondiaal probleem met een Amsterdams randje

Jaarlijks worden wereldwijd duizenden mensen voor honderden miljoenen euro's gedupeerd door Nigeriaanse fraudebendes. Nederland blijkt een van de belangrijkste landen van waaruit zij opereren. Dit geldt met name voor zogenoemde Nigeriaanse 419-fraude, ook wel bekend als voorschotfraude. Mensen worden onder valse voorwendsels, veelal via e-mails, verleid geld af te staan. De activiteiten van deze bendes hebben de laatste decennia een sterke toename te zien gegeven. Het heeft daarbij de schijn dat ze redelijk ongemoeid worden gelaten. Ook al omdat het de betrokken opsporingsinstanties ontbreekt aan structurele kennis over deze Nigeriaanse criminele netwerken.

Dit zijn enkele van de belangrijkste uitkomsten van een verkennend onderzoek naar zogenoemde Nigeriaanse 419-fraude, dat in opdracht van het Programma Politie en Wetenschap is uitgevoerd door Bureau Beke en het lectoraat Criminaliteitsbeheersing en Recherchekunde van de Politieacademie.

De term '419-fraude' verwijst naar het betreffende wetsartikel in het Nigeriaanse wetboek en wordt ook wel voorschotfraude genoemd. Deze fraudevorm is onder meer bekend van emails die de ontvanger melden dat hij/zij de hoofdprijs heeft gewonnen maar dat er eerst bepaalde kosten betaald moeten worden.

De 419-fraude heeft haar wortels in Nigeria,. Het is voor veel Nigerianen een makkelijke en lucratieve manier om te overleven in economisch moeilijke tijden. Er zijn vele verschillende vormen van 419-fraude, die allemaal een eigen werkwijze kennen. In de kern draaien zij allemaal om het winnen van het vertrouwen van een slachtoffer met behulp van bepaalde technieken, om vervolgens geld van hem te krijgen.

De fraudeurs zijn in de loop van de tijd vanuit Nigeria uitgewaaierd over West-Afrika en de rest van de wereld. In Europa wordt 419-fraude op grote schaal gepleegd vanuit Spanje, het Verenigd Koninkrijk en Nederland. Amsterdam Zuidoost is het 419-hart van Europa en mogelijk zelfs van de wereld. Het staat bekend als veilige haven voor 419-fraudeurs en een bijkomend voordeel is dat iedereen Engels spreekt. Binnen Amsterdam Zuidoost kent iedereen elkaar.

De opbrengsten worden besteed in Nederland en verstuurd naar Nigeria (per koerier, verstopt in goederen of via ondergronds bankieren) voor familieleden en ter investering in vastgoed. Ook worden opbrengsten gebruikt om de 419-fraude te financieren, in de vorm van valse documenten, identiteitsfraude en het betalen van faciliteerders en andere handlangers.

De fraudeurs in Nederland richten zich vooral op slachtoffers in de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Italië, andere Europese landen, Canada en Australië. De slachtoffers zijn opvallend vaak hoogopgeleid en worden op geraffineerde wijze in de val gelokt.

Doordat veel slachtoffers geen aangifte doen, zijn er geen betrouwbare gegevens over de werkelijke omvang en schade van de 419-fraude. Maar naar schatting gaat het minstens over de vele tientallen miljoenen.

Internationaal, maar ook in Nederland, werken er uiteenlopende (opsporings)instanties aan de problematiek van de 419-fraude. Goede samenwerking is geboden om dit internationale fenomeen succesvol te bestrijden.

Het onderzoeksrapport is uitgegeven in de reeks Politiewetenschap van het Onderzoeksprogramma Politie en Wetenschap, een zelfstandig onderdeel van het kenniscentrum van de Politieacademie. Politie en Wetenschap is in mei 1999 ingesteld om het wetenschappelijk onderzoek en de kennisontwikkeling op het gebied van politie en veiligheid te stimuleren en tevens een impuls te geven aan een betere benutting van onderzoeksresultaten in politiepraktijk en opleiding. Daartoe is een meerjarig onderzoeksprogramma ontwikkeld. De uitvoering van dit programma geschiedt onder leiding van de directeur van het programmabureau, G.C.K. Vlek.