Ministerie van Algemene Zaken

NOS, Met het oog op morgen, Radio 1

Radio / TV-interview | 15-05-2009

Minister-president Balkenende, na afloop van de wekelijkse ministerraad, over de economische krimp, het Eurovisie Songfestival en de internationale rol van Nederland


- ECONOMISCHE KRIMP -

VULLINGS:
Vandaag het CBS, het eerste kwartaal een krimp van 4,5%. Daar zijn ze toch wel een beetje van geschrokken, dus daar begint het gesprek mee.


BALKENENDE:
Iedereen maakt zich zorgen over de economische ontwikkeling. Dit cijfer komt natuurlijk hard aan. We hadden eerst een percentage in onze eigen boeken staan van ruim 3 procent krimp. Nu ineens 4,5 procent. Aan de andere kant, je schrikt wel van zo'n cijfer, maar ik was zelf niet helemaal verbaasd. Waarom? De afgelopen tijd hebben we cijfers gezien uit Duitsland. Toen ging het over een percentage van min 6. Je hebt niet veel fantasie nodig om te weten dat wanneer Duitsland dergelijke cijfers te zien geeft, dat het dan natuurlijk ook relevant is voor ons. Bijvoorbeeld omdat we eg afhankelijk zijn van de Duitse economie. Duitsland is net als Nederland een open economie, met veel internationale contacten. Nederland heeft eigenlijk een vergelijkbare economische structuur. Dus in die zin ben je daar ook weer niet helemaal verbaasd.

VULLINGS:
Hoe verklaart u dan het verschil tussen Duitsland en Nederland? Want wij doen het dan relatief beter, voor wat het waard is.


BALKENENDE:
Min 6 of min 4,5, het zijn toch hele negatieve dingen. Duitsland heeft te maken waar wij ook mee zitten: problemen me de financiële sector, bedrijven die problemen hebben met export, werkloosheid die ook daar fors toeneemt. Het percentage mag dan wat verschillen, maar de lijn en de richting heeft natuurlijk wel vergelijkbare ontwikkelingen. Nederland staat er relatief gewoon goed voor. Dan praat ik over ons kennisniveau, de verhouding tussen werkgevers en - nemers en overheid, de sterke exportpositie.. Maar die landen die afhankelijk zijn van de wereldhandel, die hebben daar last van. Ik was bijvoorbeeld nog niet z lang geleden in Brazilië. Daar was opvallend dat de economische ontwikkeling er beter uitziet. Hoe komt dat? Omdat die economie voor 85 procent puur binnenlands is. Dan heb je een heel ander beeld. Dat is waar.

VULLINGS:
Het blijkt nu ook nog eens uit de cijfers van het CBS dat de Nederlandse consument ook op het geld is gaan zitten.


BALKENENDE:
De Nederlandse consument laat zich ook leiden door de vraag: heb ik vertrouwen in de economie? Heb ik vertrouwen in mijn baan? Dat is natuurlijk datgene wat je ziet. Nederlanders hebben - althans zolang je je baan behoudt- een behoorlijk inkomen, goed inkomen. Het is zelfs nog wat beter geworden omdat de inflatie lager is dan we vorig jaar dachten. Dus het probleem is niet zozeer de koopkracht, maar veel meer: ben ik bereid geld uit te geven aan een nieuwe auto, een nieuw huis of wat dan ook? Nu krijg je dat mensen zeggen: ik vertrouw toch niet meer de economie, dus ik houd het geld maar in de knip.

VULLINGS:
Ziet het kabinet al licht aan het einde van de tunnel?


BALKENENDE:
Een paar signalen wijzen op een wat betere situatie. Bijvoorbeeld dat de aandelenmarkten - in Nederland, maar ook wereldwijd - zijn wat beter geworden.

VULLINGS:
Dat loopt altijd wat vooruit op de economie?


BALKENENDE:
Ja, maar daar zit ook iets bij van het feit dat de aandelen omhoog gaan, dat zegt ook iets over het feit dat het vertrouwen voor een deel aan het toenemen is. Dat is op zichzelf niet onbelangrijk. Tweede voorbeeld: de olieprijzen zijn toch een beetje aan het stijgen. Dat merken de consumenten, je betaalt meer voor een liter benzine. Maar het feit dat de olieprijzen wat aan het stijgen zijn betekent ook dat er weer meer vraag naar olie gaat komen. Dat kan voor ons relevant zijn voor de aardgasinkomsten.

VULLINGS:
Dat is voor de schatkist altijd leuk hè?


BALKENENDE:
Dat is altijd leuk. Maar het feit dat de vraag naar olie stijgt is wel een indicator dat de zaken wat beter gaan. Tegelijkertijd zeg ik: dat zijn een aantal positieve signalen en sommige bedrijven doen het ook gewoon goed. Maar door de bank genomen - daar moet ik eerlijk in zijn- hebben we wel met een forse krimp van de economie te maken. We zien dat heel veel mensen te maken krijgen met het gevaar van je baan verliezen, werkloosheid. Er zijn veel faillissementen. Nederlanders maken zich daar zorgen over. Wanneer we het hebben over de werkloosheid: kijk, het valt nu relatief gezien nog mee, maar ik verwacht wel dat we na de zomer echt te maken zullen krijgen met fors oplopende werkloosheidpercentages.


- SONGFESTIVAL-

VULLINGS:
Dan nog iets wat tegen zit: het Eurovisie Songfestival. De Toppers hebben het niet gehaald. Is dat nog in het kabinet besproken?


BALKENENDE:
Dat is niet in het kabinet besproken. Maar ik vind het wel jammer. Ik moet zeggen dat we nu al een paar keer hebben gezien dat Nederland niet doordringt tot de finale. Ik doe maar geen uitspraken over het hele systeem, maar ik moet zeggen - ik zie het trouwens ook nauwelijks meer- dat vroeger was het Eurovisie Songfestival echt iets waar je met plezier naar keek.

VULLINGS:
Was ook een West-Europees feestje toen.


BALKENENDE:
Maar toen was het ook iets waar mensen naar keken. Er werd over gepraat. Er waren mooie liedjes die op een gegeven moment op de eerste plaats kwamen. Het is nu toch een heel ander spektakel geworden.

VULLINGS:
Uw lijsttrekker voor de Europese verkiezingen, Wim Van de Camp, zegt daarover: het moet weer een ouderwets songfestival worden.


BALKENENDE:
Laat ik daar niet te wilde uitspraken over doen. Daar ga ik verder niet over. Maar ik kan me wel voorstellen dat mensen zeggen: vergelijk nu eens zoals het nu gaat en zoals het vroeger was. Ik zie wel een groot mediaspektakel in grote gebouwen en ik zie vuurwerk. Het ziet er allemaal spectaculair uit, alleen iets van het hart van het Songfestival wil je toch graag overeind houden. In die zin begrijp ik wel dat deze opmerkingen er komen.


- INTERNATIONALE ROL NEDERLAND -

VULLINGS:
Aan de andere kant kun je natuurlijk zeggen: het is maar een liedjeswedstrijd. Maar het heeft misschien wel te maken met een breder gevoel. Want we zijn eigenlijk niet alleen op het Songfestival gemarginaliseerd als Nederland, ook binnen de EU is de Nederlandse stem verwaterd. Het lijkt wel of de wereld steeds groter wordt. Europa, de EU, wordt letterlijk steeds groter, waardoor Nederland relatief kleiner wordt. Dat maakt mensen angstig en wantrouwend. Begrijpt u die angstgevoelens?


BALKENENDE:
Uw vraag is heel erg interessant. Als elke journalist nu dit verhaal gaat vertellen, dan is dat het beeld dat mensen krijgen van de positie van Nederland in Europa.

VULLINGS:
Dat krijgen ze toch ook na zo'n avond Songfestival?


BALKENENDE:
Nee, het gaat mij om de rol die Nederland speelt. Dan is mijn beeld echt heel anders. Als je nu ziet de laatste jaren hoe wij hebben bijgedragen aan het vinden van oplossingen toen Nederland den Frankrijk 'nee' zeiden tegen het referendum. Toen hebben wij gezegd: we moeten hier lessen uit trekken. Het is een wake-up call voor politici. Het is belangrijk dat Europa in de hoofden en harten van mensen. laten we dat dan door middel van een wijzigingsverdrag die oplossingen vinden. Dat is één. Twee. Op het gebied van klimaat. Ik weet dat heel veel mensen zich bezighouden met het thema van klimaatverandering. Logisch, want we zitten aan de Noordzee, de stijging van de zeespiegel, we moeten onszelf beschermen. Samen met Tony Blair hebben we destijds genomen om meer te doen op het gebied van het thema klimaat.

VULLINGS:
U bedoelt te zeggen: we doen ertoe?


BALKENENDE:
Ja. Het feit dat Nederland nu ook bij die G20-bijeenkomst aanwezig is. Wij behoren niet tot die groep. We zijn vorig jaar uitgenodigd om in Washington aanwezig te zijn; kort geleden in Londen. Nu weer zullen de Italianen ons uitnodigen voor de bijeenkomst die in Italië plaats zal vinden. Ik vind dat we onszelf niet klein moeten maken. We zijn de 16e economie ter wereld. We zijn één van de grootste exporteurs en importeurs. We investeren in tal van landen.

VULLINGS:
Dus we zijn eigenlijk wel belangrijk?


BALKENENDE:
Ja, we zijn wel belangrijk. En we dragen geweldig veel bij aan het werk van de VN. Praat maar een met Ban Ki-Moon. Als ik zie wat wij doen op het gebied van ontwikkelingssamenwerking.

VULLINGS:
Maar goed, dat gevoel wordt niet altijd gedeeld door mensen in de samenleving.


BALKENENDE:
Ja, maar dat is ook een beetje wat we elkaar voor houden. Ik vind dat er soms veel te veel negativisme is. Wat ik juist zo belangrijk vind is dat een land als Nederland zich internationaal constructief opstelt. Dat je met anderen werkt aan de vragen van deze tijd. We hebben het over de financieel-economische crisis. We zeggen dan ook als Nederland: zie dat nu in samenhang met het thema klimaatverandering, de positie van de armste landen en zorg dat er vrijhandel kan zijn wereldwijd. Dat is ook in het belang van de kwetsbare landen. Dat is een houding die ik sterk vind van Nederland, dat we juist ons steentje willen bijdragen aan die internationale ontwikkeling. Ik heb niks met die beelden van 'Nederland wordt gemarginaliseerd.' Als je zegt: we gaan met de rug naar Europa staan, ja, dan houdt die invloed op. Maar zo zit ik toevallig nie in elkaar.

VULLINGS:
U gaat dus ook positief de Europese campagne in, neem ik aan na dit betoog. Morgen gaat u zich er mee bemoeien. U gaat ook racen tegen uw eigen lijsttrekker. U in een snelle auto, hij op een motor. Wie gaat er winnen?


BALKENENDE:
We moeten eerst maar eens kijken wat er met de regen gaat gebeuren.

VULLINGS:
Regenbanden?


BALKENENDE:
Weet ik nog niet. Nog maar eens even goed nadenken wat ik ga doen. Een nat circuit is best even een risico. Maar het gaat natuurlijk niet zozeer om die race. Het is een feest van ontmoeting. We zijn toevallig op die locatie, maar uiteindelijk gaat het erom - en dat is ook veel belangrijker - wat je over Europa hebt te melden. Dan heb je soms een aantal ludieke elementen erbij. Dat is ook de reden waarom hij een motor heeft en ik een auto. Maar het gaat er uiteindelijk om het verhaal van Europa en hoe we daar tegenaan kijken. Ik hoop ook dat er de komende weken- dat geldt voor alle partijen- een levendig debat over Europa zal zijn. Ik hoop dat mensen naar de stembus zullen gaan, welke partij ze ook kiezen. Maar dat we ons niet afkeren van Europa, maar juist goed erover nadenken wat we willen met Europa. En als we dingen goed vinden dan zeggen we dat en als we dingen niet goed vinden zeggen we dat ook.

VULLINGS:
Mag ik concluderen dat we hopen dat de Europese verkiezingen én u morgen niet in de grindbak belanden?


BALKENENDE:
Laten we hopen dat veel mensen gaan stemmen en dat heel veel mensen over Europa praten. Dat is belangrijker dan wat er op het circuit gebeurt.
(letterlijke tekst, ongecorrigeerd, TO)

vrijdag 15 mei 2009