Ingezonden persbericht
Jones Lang LaSalle: 2009 goed instapmoment voor de langetermijn belegger
Jones Lang LaSalle presenteert met medewerking van ING Real Estate de zevende editie van het onderzoek naar het vastgoedbeleggingsbeleid van de Nederlandse professionele particuliere belegger als onderdeel van het jaarlijkse Capital Markets Bulletin
Amsterdam, 27 mei 2009 - Jones Lang LaSalle, de nummer 1 adviseur op het gebied van commercieel vastgoedbeleggingen, presenteert vandaag het Capital Markets Bulletin 2009 in combinatie met de 7e editie van het jaarlijkse Professionele Particuliere Beleggersonderzoek.
Eric de Clercq Zubli, Managing Director van Jones Lang LaSalle Nederland: "Zoals uit ons onderzoek blijkt, bewijst direct vastgoed als beleggingscategorie ook nu weer zijn stabiele waarde ten opzichte van andere 'asset classes'. Waar andere klassen hard zijn geraakt, zijn de gemiddelde totaalrendementen op direct vastgoed in 2008 zelfs licht positief gebleven. Echter, 2009 wordt een minder positief jaar, de dynamiek wordt nog steeds beheerst door schaarste aan krediet . Naar verwachting daalt het beleggingsvolume met' tenminste 50% naar een bedrag tussen de E3 en E4 miljard. Verder heeft de herziene risicoperceptie een sterke invloed gehad: een groot deel van het huidige beleggingsaanbod (m.n. kantoren) voldoet niet aan de kritische kwaliteitseisen en het gewenste risicoprofiel van dit moment. Er is een aangescherpte definitie van 'prime' vastgoed. Het gaat niet meer alleen om een gebouw met de hoogste kwaliteit op de beste locatie, maar het moet tevens beantwoorden aan de voorwaarden van lange huurtermijnen, solvabele huurders en sterke huurvoorwaarden".
Het rapport laat zien dat ook over 2008 het jaarlijkse beleggingsvolume voor ca 35% voor rekening van professionele particuliere beleggers kwam. Marijn Snijders, Chairman Jones Lang LaSalle Nederland: "Ons onderzoek laat zien dat 44% van de particuliere beleggers verwacht in 2009 minder vastgoed te gaan kopen dan in 2008. Maar liefst 90% geeft aan rekening te houden met een nog stringenter beleid van banken en financiers voor het aantrekken van vreemd vermogen. Desondanks verwachten wij dat de professionele particuliere beleggers een groter aandeel van het totale beleggingsvolume in 2009 naar zich toe trekken (zo'n E1 á E 1,5 miljard). Dit mede door het feit dat veel particuliere beleggers over voldoende eigen vermogen beschikken."
Snijders vervolgt: "De huidige markt is echt een markt voor de langetermijn belegger. Wie nu instapt koopt tegen relatief lage prijzen en profiteert het meest zodra de markt gaat aantrekken".
Highlights
. In 2008 is in Nederland voor meer dan E9 miljard belegd in direct vastgoed (20% lager dan in 2007). Het eerste kwartaal van 2009 liet een volume van E735 miljoen zien, het langjarig gemiddelde voor het eerste kwartaal ligt op E2,6 miljard;
. De kantorensector was de belangrijkste beleggingssector in 2008 met 56% van het totale volume (E5 miljard). Retail nam 19% (E1,7 miljard) voor haar rekening, de bedrijfsruimtemarkt 12% (E1 miljard);
. De netto aanvangsrendementen zijn sinds medio 2007 sterk gestegen maar in het eerste kwartaal van 2009 in alle sectoren stabiel gebleven;
. Het opnamevolume van kantoorruimte in de vier grote steden (Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Den Haag) komt de komende 2 jaar naar verwachting op een aanzienlijk lager niveau uit dan het langjarig gemiddelde (790.000m2 vvo per jaar). Het gemiddelde leegstandpercentage over 2008 bedroeg 8,7%, een percentage dat de komende jaren verder toeneemt tot boven de 11%.
. Het kantorenaanbod in de vier grote steden (Amsterdam, Rotterdam, Utrecht, Den Haag) neemt tot 2011 verder toe. De tophuren laten de komende jaren een lichte daling zien. De ingezette correctie van aanvangsrendementen bereikt in 2009 de bovengrens en zal snel daarna stabiliseren. Na 2010 wordt naar verwachting een dalende trend ingezet;
. Huurprijzen van winkels op toplocaties in de grote steden zijn in 2008 sterker gestegen dan de gemiddelde huurprijsstijging van A1-winkellocaties. De aanloopstraten naar winkelgebieden in de grote steden krijgen het dit jaar moeilijk. De gemiddelde leegstand van winkels ligt op 8%, in de binnensteden/centrumgebieden en in buurtwinkelcentra ligt dat net iets hoger (9%). Ook op de winkelvastgoedbeleggingsmarkt zet de opwaartse correctie van aanvangsrendementen nog door om naar verwachting in 2010/2011 te stabiliseren;
. De vraag naar logistiek vastgoed neemt sinds de crisis steeds verder af, het opnamevolume in 2008 daalde met 21% ten opzichte van 2007. Deze trend zet zich in 2009 door als gevolg van de vraaguitval naar goederen. Huurprijzen van bedrijfsruimten komen verder onder druk te staan vanwege de afzwakkende gebruikersmarkt. Onder druk van de toenemende wereldhandel in 2010 neemt naar verwachting de vraag naar logistiek vastgoed na 2010 weer toe;
. Particuliere beleggers verwachten in 2009 minder vastgoed aan te kopen dan in 2008. Slechts 3% van de Nederlandse particuliere beleggers verwacht voor meer dan E50 miljoen aan vastgoed te kopen (in 2008 was 13% actief in deze range).