De invloed van ruimtelijke verandering op operationele strategieën in de
vroeg-moderne Nederlandse scheepvaart
Datum: 28 mei 2009
Promotie: W.F.Y. Scheltjens, 14.45 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5,
Groningen
Proefschrift: De invloed van ruimtelijke verandering op operationele
strategieën in de vroeg-moderne Nederlandse scheepvaart. Een case
study over Nederlandse scheepvaart in de Finse Golf en op Archangel,
1703-1740
Promotor(s): prof.dr. H.W. Hoen
Faculteit: Letteren
Invloed ruimtelijke veranderingen op Nederlandse scheepvaart
onderzocht
De operationele strategieën van de Nederlandse scheepvaart in de
vroeg-moderne tijd werden gekenmerkt door een voortdurende afweging
tussen specialisatie in bepaalde routes en/of het transport van
bepaalde producten of flexibiliteit in de keuze van routes en cargo's.
Dat concludeert promovendus Werner Scheltjens. Hij ontdekte
bijvoorbeeld dat Nederlandse schippers actief in de vaart op
Sint-Petersburg meestal niet gespecialiseerd waren in deze bestemming,
maar in de meeste gevallen slechts sporadisch deze haven aandeden.
Deze strategie staat in schril contrast met de zeer regelmatige,
repetitieve patronen van Nederlandse schippers actief in de vaart op
Narva.
Scheltjens onderzocht wat de invloed was van ruimtelijke verandering
op de operationele strategieën van de Nederlandse scheepvaart in de
vroeg-moderne tijd. Met dat doel werd een case geformuleerd rond de
vraag welke invloed de stichting van Sint-Petersburg had op
Nederlandse scheepvaart in de Finse Golf en op Archangel in de periode
1703-1740.
In zijn historiografische analyse stelt Scheltjens vast dat een
coherente definitie van maritieme scheepvaart als economische
activiteit ontbreekt en dat maritieme scheepvaart daardoor al te vaak
wordt beschouwd als een spin-off effect van handel. Vervolgens stelt
hij dat de evolutionaire benadering in staat is deze beperkingen te
overwinnen. Voorwaarde daarvoor is echter dat de verwerking van
bronnen voor de historische studie van de maritieme scheepvaart kan
worden aangepast aan de specifieke eisen van de evolutionaire
economische theorie. De ontwikkeling en het testen van een
evolutionair informatiesysteem namen zodoende in dit onderzoek een
centrale plaats in.
Uit empirische analyse blijkt dat zowel individuele gedragsstrategieën
van Nederlandse schippers als veranderingen in het gedrag van
populaties van schippers konden worden gerelateerd aan processen van
polarisatie en specialisatie. Dit resulteerde in een evolutionair
patroon dat opvallende gelijkenissen vertoont met het micro meso macro
analytische raamwerk van evolutionaire economie. De analyse van
microcases en hun daaropvolgende bredere integratie hebben duidelijk
aangetoond dat relationele databases waarin het micro meso macro
raamwerk wordt gereflecteerd de verklaringsmogelijkheden van
economische historici effectief doen toenemen.
Werner Scheltjens (België, 1978) studeerde Oost-Europese Talen en
Culturen aan de Katholieke Universiteit Leuven. Hij verrichtte zijn
onderzoek bij het Instituut voor Cultuurwetenschappelijk Onderzoek
Groningen aan de Faculteit der Letteren. Hij werkt nu als postdoc aan
de Université de Lyon. Van het proefschrift verschijnt een
handelseditie bij Barkhuis Publishing.
Laatst gewijzigd: 13 mei 2009 10:40
Rijksuniversiteit Groningen