Beantwoording Kamervragen beperking VoIP
m.vancaspel@minez.nl
Datum 27 mei 2009 Ons kenmerk
ET/TM / 9078729
Betreft Beantwoording Kamervragen beperking VoIP
Hierbij zend ik u de antwoorden op de vragen van de leden Gesthuizen en
Gerkens (beiden SP) met nummer 2009Z07244 aan de staatssecretaris van
Economische Zaken over de beperking van VoIP (ingezonden 16 april 2009).
Tevens beantwoord ik in deze brief de vragen van het lid Van Dam (PvdA) met
nummer 2009Z07392 aan de staatssecretaris van Economische Zaken over
Europese stappen tegen telecomaanbieders en fabrikanten van smartphones om
gebruik van VoIP toe te staan op de mobiel (ingezonden 17 april 2009).
Vragen van de leden Gesthuizen en Gerkens (beiden SP) met nummer
2009Z07244
Vraag 1
Bent u bekend met de problemen die gebruikers van smartphones ondervinden,
wanneer ze Skype buiten hun huis gebruiken1?
Antwoord
Ja, ik ben bekend met het punt zoals verwoord in het door u aangehaalde artikel.
Het betreft gebruikers van de iPhone van Apple die problemen ondervinden
wanneer ze Skype willen gebruiken op een mobiel netwerk. Dat komt doordat de
iPhone Skype niet ondersteunt voor gebruik op mobiele netwerken. De meeste
smartphones van andere leveranciers ondersteunen het gebruik van Skype via
mobiele netwerken wel. Elke mobiele telecomaanbieder heeft meerdere
smartphones in zijn assortiment.
Daarnaast is het van belang of telecomaanbieders restricties hanteren in het
gebruik van VoIP applicaties, zoals Skype, over hun mobiele netwerk. T-Mobile
legt gebruikers geen restricties op ten aanzien van het gebruik van VoIP op haar
mobiele netwerk. Vodafone staat het gebruik van VoIP niet toe in hun flat fee
abonnementsvorm, maar staat het wel toe in haar abonnement waarbij betaald
wordt per tijdseenheid. KPN staat het gebruik van VoIP niet toe in combinatie met
een mobiel data-abonnement voor de mobiele telefoon. KPN heeft mij echter te
kennen gegeven op zeer korte termijn haar abonnementen zo aan te passen dat
1 Binnenlands Bestuur, 14 april 2009: "Open mobiel internet nu alstublieft"
http://www.binnenlandsbestuur.nl/opinie/columns/2009/open-mobiel-internet-nu-alstublieft.112774.lynkx
Pagina 1 van 7
Directoraat-Generaal
Energie en Telecom
Directie Directie
Telecommarkt
consumenten wél kunnen kiezen voor een mobiel data-abonnement dat VoIP op
hun mobiele telefoon toestaat. Ons Kenmerk
ET/TM / 9078729
Vraag 2
Deelt u de mening dat diensten die het mogelijk maken via het internet met
elkaar te bellen, een sterke neerwaartse druk zouden kunnen uitoefenen op de
tarieven voor telefoonverkeer, zowel naar het binnen- als het buitenland?
Antwoord
Dat is niet zo eenduidig te stellen. OPTA constateerde in haar marktanalyse van
vaste telefonie dat Voice over Internet, zoals Skype, om reden van functionaliteit
en kwaliteit meer een complement is op telefonie dan een substituut. Om die
reden zou bij de huidige marktsituatie de neerwaartse druk op tarieven beperkt
kunnen zijn.
Vraag 3
Deelt u de mening dat het  om economische redenen, meer dan om
technologische redenen  beperken van verkrijgbare innovatieve diensten, een
inperking van de concurrentie op de telecommarkt betekent?
Antwoord
Concurrentie zorgt er in principe voor dat consumenten de (al dan niet
innovatieve) diensten krijgen waar zij behoefte aan hebben. Ik onderschrijf het
belang dat er voldoende productdifferentiatie is waardoor consumenten toegang
hebben tot diensten die zij wensen. De huidige markt kent voldoende
productdifferentiatie. Zoals bij vraag 1 aangegeven, heeft de consument via
meerdere telecomaanbieders en smartphones toegang tot een dienst als Skype.
Tegelijkertijd vind ik het van belang dat consumenten die geen prijs stellen op
een bepaalde dienst, óók bediend worden door een goedkoop abonnement (met
eventuele beperkingen in het gebruik). Telecomaanbieders zullen uiteraard hun
economische redenen hebben voor het in de markt zetten van deze verschillende
proposities. In een concurrerende en transparante markt is dat niet erg, zolang
het niet leidt tot een algehele belemmering van toegang tot innovatieve diensten.
Op de punten concurrentie en transparantie ga ik in de hierna volgende vragen
nader in.
Vraag 4
Acht u deze vorm van concurrentie inperking toegestaan? Zo nee, op welke
termijn bent u voornemens maatregelen te treffen?
Antwoord
Zoals bij vraag 3 aangegeven, leidt het verbieden van VoIP bij bepaalde
abonnementsvormen in de huidige Nederlandse marktsituatie niet tot een
inperking van de concurrentie. Ook op basis van de Telecommunicatiewet en het
Mededingingsrecht zien OPTA en NMa tot dusverre geen reden om in te grijpen.
Consumenten die gebruik willen maken van Skype of andere VoIP diensten,
hebben voldoende mogelijkheden om een abonnement af te sluiten en een
telefoon te kiezen die daarvoor geschikt is.
Pagina 2 van 7
Directoraat-Generaal
Energie en Telecom
Directie Directie
Telecommarkt
Vraag 5
Acht u deze vorm van inperking van concurrentie wenselijk? Zo nee, bent u bereid Ons Kenmerk
met telecomaanbieders en producenten van telefoons in gesprek te gaan teneinde ET/TM / 9078729
VoIP-diensten beter toegankelijk te maken?
Antwoord
Zoals ik zeg in mijn antwoord bij vraag 3, leidt het niet tot inperking van de
concurrentie. Juist door productdifferentiatie ontstaan er producten die aansluiten
bij de diverse behoeftes in de markt. Wel vind ik het van belang dat gebruikers,
voordat zij een contract aangaan, weten uit welke diensten en mogelijkheden zij
precies kunnen kiezen. Daarom ben ik reeds in gesprek met de telecomaanbieders
om te bezien hoe transparantie ten aanzien van eventuele gebruiksbeperkingen
beter vorm kan worden gegeven. Dat is nu onvoldoende helder, zoals ook naar
voren komt uit het door mij geïnitieerde onderzoek2 naar netneutraliteit (het al
dan niet verschillend behandelen van internetverkeer) door bureau Dialogic. Dit
onderzoek en deze gesprekken vinden plaats vooruitlopend op een
transparantieverplichting in het verwachte ÂŽNew Regulatory FrameworkÂŽ (NRF).
Vraag 6
Is er reeds meer bekend over de aangekondigde acties vanuit de Europese
Commissie3?
Antwoord
Netneutraliteit is een in mijn ogen belangrijk punt in de herziening van de
Telecom regelgeving (NRF). Ik heb de Commissie daarbij altijd gesteund om
telecomoperators te verplichten transparant te maken welke gebruiksbeperkingen
er mogelijk gelden. Op die manier kunnen consumenten namelijk beter een keuze
maken en is duidelijk welk toestel je moet kopen als je bijvoorbeeld Skype wil
gebruiken op je toestel. Zo komt er voor de consument gewoon helderheid.
Volgens de huidige voorstellen van de EC kunnen lidstaten straks ook minimum
kwaliteitseisen aan telecomoperators stellen als de markt niet goed werkt. Die
maatregel hebben we dan dus straks ook achter de hand voor het geval de markt
niet goed blijkt te werken. Het is overigens waarschijnlijk dat er dit jaar een
akkoord komt over de huidige voorstellen.
Vraag 7
Is het waar dat Eurocommissaris Reding aan individuele lidstaten heeft gevraagd
om het blokkeren van software-applicaties aan te kaarten en zelfs juridische of
wettelijke stappen te ondernemen? Heeft de Eurocommissaris ook u benaderd? Zo
ja, wat heeft u haar geantwoord?
Antwoord
In het artikel doet Eurocommissaris Reding meer een algemene oproep aan
nationale autoriteiten om op grond van de huidige Telecommunicatie- en
Mededingingswetgeving goed te kijken naar gevallen waar partijen met
marktmacht de introductie van nieuwe innovatieve internetdiensten afremmen. Ik
2 Onderzoek als aangekondigd in mijn beleidsbrief Convergentie (TK 2007-2008, 26643, nr.126). Dit onderzoek
zal binnenkort worden afgerond.
3 TG Daily, 10 april 2009, EU may force wireless carriers to allow VoIP on cellphones
Pagina 3 van 7
Directoraat-Generaal
Energie en Telecom
Directie Directie
Telecommarkt
weet niet of zij individuele lidstaten heeft benaderd. Mij heeft zij in ieder geval
niet benaderd en ook OPTA niet. Ons Kenmerk
ET/TM / 9078729
Vraag 8
Is het juridisch mogelijk om onderscheid te maken tussen verschillende vormen
van data of zijn alle vormen van data juridisch gelijk? Indien geen onderscheid
mogelijk is, is het beperken van spraak via data dan niet verboden?
Antwoord
Er zijn geen juridische beperkingen voor een aanbieder van internettoegang om
bepaalde diensten of content te beperken of zelfs te blokkeren  zolang hij hier
maar transparant over is naar de gebruiker en de eindgebruiker voldoende keuze
heeft. Indien er sprake is van een onvoldoende concurrerende markt, kunnen
OPTA en NMa  ieder vanuit hun eigen bevoegdheden - maatregelen treffen.
Mogelijke maatregelen zijn: het opleggen van een toegangsverplichting dan wel
het niet toestaan van bepaalde blokkeringen.
Vragen van het lid Van Dam (PvdA) met nummer 2009Z07392
Vraag 1
Kent u de berichten over een blokkade op gebruik van VOIP (via mobiel internet)
door telecomaanbieders, mogelijk ondersteund door fabrikanten van smartphones
als Apple, en het bericht dat de EU stappen overweegt?4
Antwoord
Ja, ik ben bekend met de berichtgeving van een blokkade op gebruik van VoIP via
mobiel internet. Deze situatie speelt met name in de VS, zoals ook blijkt uit het
artikel waar u naar verwijst. Daarin wordt gemeld dat alle vier grote `US carriers'
beperkingen opleggen aan diensten zoals VoIP. In ons eigen land ziet de markt er
echter anders uit en kan de consument bij verschillende operators kiezen voor
een mobiel internetabonnement waarbij gebruik van VoIP is toegestaan. Ik
verwijs daarbij naar mijn antwoord op vraag 1 van de leden Gesthuizen en
Gerkens (beiden SP) over de beperking van VoIP.
Ik ben ook bekend met de stappen die de EU overweegt in het kader van het
ÂŽNew Regulatory Framework (NRF)ÂŽ. Ik verwijs daarvoor naar mijn antwoord op
vraag 6 van de leden Gesthuizen en Gerkens.
Vraag 2
Deelt u de mening van Eurocommissaris Reding dat het gebruik van
internetdiensten door telecomaanbieders niet geblokkeerd mag worden? Bent u
het er tevens mee eens dat telecomaanbieders op deze manier hun machtspositie
als aanbieder van internettoegang misbruiken? En bent u het er tot slot ook mee
eens dat de consument bij het afsluiten van een abonnement ervan uit had
mogen gaan dat hij met het kopen van `onbeperkte toegang tot internet' geen
beperkingen zou ervaren bij gebruik van internetdiensten en dat derhalve
4 Wired.com, 9 april 2009: "Open Mobile Internet Now!"http://blog.wired.com/business/2009/04/open-mobile-
int.html en TG Daily, 10 april 2009: "EU may force wireless carriers to allow VoIP on cellphones"
http://www.tgdaily.com/html_tmp/content-view-42003-118.html
Pagina 4 van 7
Directoraat-Generaal
Energie en Telecom
Directie Directie
Telecommarkt
aanbieders van mobiel internet verplicht zijn gebruikers daadwerkelijk onbeperkte
toegang te bieden? Ons Kenmerk
ET/TM / 9078729
Antwoord
Het gaat mij te ver om in algemene zin te stellen dat het gebruik van
internetdiensten door telecomaanbieders op geen enkele wijze geblokkeerd zou
mogen worden. Algemeen wordt onderkend dat er goede technische redenen
(zoals capaciteitsmanagement bij overbelasting van het netwerk) kunnen zijn
waarom netwerkmanagement door een telecomaanbieder noodzakelijk is. Verder
kan het om reden van productdifferentiatie wenselijk zijn dat er verschillende
proposities in de markt zijn die aansluiten op de wensen van verschillende
consumenten.
Voor zover mij bekend roept Eurocommissaris Reding ook niet direct op tot een
algemeen verbod op blokkade, maar doet zij een oproep aan nationale
autoriteiten om op grond van de huidige Telecommunicatie- en
Mededingingswetgeving goed te kijken naar gevallen waar partijen met
aanmerkelijke marktmacht de introductie van nieuwe innovatieve diensten
afremmen. Aangezien niet is vastgesteld dat één van de mobiele
telecomaanbieders aanmerkelijke marktmacht heeft op de betrokken relevante
markten en omdat iedere consument een innovatieve dienst als Skype kan
afnemen, zie ik geen aanleiding te concluderen dat er sprake is van
machtsmisbruik.
Ik deel uw mening dat een consument bij de aankoop van een mobiel
internetabonnement goed voorgelicht moet worden over de voorwaarden die zijn
verbonden aan de te leveren diensten. Transparantie is een vereiste voor goede
marktwerking. Ik steun uw pleidooi dat een operator, die claimt `onbeperkt
toegang tot internet' te verlenen, dat dan ook moet doen. In voorkomend geval
heeft de Consumentenautoriteit bevoegdheden om tegen oneerlijke
handelspraktijken op te treden.
Vraag 3
Bent u het er in zijn algemeenheid mee eens dat aanbieders van internettoegang
niet de vrijheid horen te hebben te bepalen welke diensten consumenten wel en
niet kunnen gebruiken op internet, omdat zij zich anders een machtspositie
verschaffen ten opzichte van zowel consumenten als dienstenaanbieders?
Antwoord
Ik vind netneutraliteit belangrijk in de zin dat gebruikers niet zonder goede reden
moeten worden beperkt in hun gebruiksmogelijkheden. Tegelijkertijd vind ik dat
aanbieders in een concurrerende markt in beginsel de vrijheid moeten hebben om
die diensten aan te bieden die passen bij de behoeften van gebruikers.
Toegespitst op de Nederlandse mobiele internetmarkt constateer ik dat er op dit
moment geen aanbieder van mobiele internettoegang is aangewezen als partij
met aanmerkelijke marktmacht. Mocht er op enig moment een aanbieder zijn met
aanmerkelijke marktmacht, en die aanbieder zou zijn marktmacht misbruiken,
dan kunnen verschillende toezichthoudende instanties hier tegen optreden (zie
beantwoording vraag 6).
Pagina 5 van 7
Directoraat-Generaal
Energie en Telecom
Directie Directie
Telecommarkt
Vraag 4
Deelt u de mening dat derhalve niet slechts gebruik van VOIP via mobiel internet Ons Kenmerk
op het spel staat, maar dat deze kwestie een precedent kan hebben ten aanzien ET/TM / 9078729
van de machtspositie die aanbieders van internettoegang kunnen spelen ten
aanzien van dienstenaanbieders en consumenten?
Antwoord
Ik deel de mening dat deze kwestie niet slechts het gebruik van VoIP via mobiel
internet betreft, maar breder gezien moet worden. Het betreft hier het vraagstuk
van netwerkneutraliteit, de wijze waarop aanbieders van internettoegang omgaan
met het verkeer dat over hun netwerk loopt. Hierbij staan de begrippen
transparantie en keuzevrijheid voor de consument centraal. Ik hecht zeer aan
deze begrippen. Vooruitlopend op een transparantieverplichting in het NRF ben ik
reeds in gesprek met de sector over hoe transparantie beter vorm kan worden
gegeven. Dat kan namelijk beter, zoals ook naar voren komt uit het in mijn
opdracht uitgevoerde onderzoek5 naar netneutraliteit (het al dan niet verschillend
behandelen van internetverkeer) door bureau Dialogic. Daarnaast zal ik de markt
uiteraard goed in de gaten houden. Op het moment dat blijkt dat innovatieve
diensten relatief moeilijk toegang krijgen tot de Nederlandse markt, zal ik
overwegen minimum kwaliteitseisen te stellen aan telecomaanbieders, een
maatregel waarover ik na de implementatie van het NRF beschik.
Vraag 5
Bent u bereid Eurocommissaris Reding actief te ondersteunen in haar inzet om in
Europa een dergelijke blokkade van internetdiensten door aanbieders van
internettoegang te verbieden?
Antwoord
Zoals vermeld in antwoord 2 deel ik de mening van Eurocommissaris Reding dat
op grond van de huidige Telecommunicatie- en Mededingingswetgeving goed
gekeken moet worden naar gevallen waar partijen met marktmacht de introductie
van nieuwe innovatieve diensten afremmen. Mocht mevrouw Reding om een
actieve ondersteuning van deze inzet vragen, dan ben ik uiteraard bereid die te
geven.
Vraag 6
Bent u bereid de Consumentenautoriteit te verzoeken in Nederland op te treden
tegen Apple en / of T-Mobile voor hun rol in het blokkeren van VOIP, dan wel
andere producenten die zich hier ook aan schuldig maken?
Antwoord
Er zijn verschillende toezichthoudende instanties die een rol kunnen spelen als het
beeld ontstaat dat de Nederlandse consument onvoldoende keuzevrijheid heeft bij
het afnemen van mobiele internetdiensten. Naast de Consumentenautoriteit, die
toeziet op oneerlijke handelspraktijken, spelen OPTA en NMa een rol. OPTA zal
toezicht houden op de in het NRF aangekondigde transparantieverplichting en kan
verplichtingen opleggen indien er sprake is van aanmerkelijke marktmacht. De
5 Onderzoek als aangekondigd in mijn beleidsbrief Convergentie (TK 2007-2008, 26643, nr.126). Dat onderzoek
zal binnenkort worden afgerond.
Pagina 6 van 7
Directoraat-Generaal
Energie en Telecom
Directie Directie
Telecommarkt
NMa speelt een rol indien er sprake is van misbruik van een economische
machtspositie of indien er tussen ondernemingen mededingingsbeperkende Ons Kenmerk
afspraken zijn gemaakt. In het geval van een inbreuk op de relevante wet- en ET/TM / 9078729
regelgeving kunnen deze instanties optreden.
(w.g.) drs. F. Heemskerk
Staatssecretaris van Economische Zaken
Pagina 7 van 7
> Retouradres Postbus 20101 2500 EC Den Haag
Directoraat-Generaal
De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Energie en Telecom
Directie Telecommarkt
Binnenhof 4
Bezuidenhoutseweg 30
2513 AA `s-GRAVENHAGE Postbus 20101
2500 EC Den Haag
T 070-3798911 (algemeen)
www.ez.nl
Behandeld door
Marloes van Caspel
T 070 379 81 37
---- --
Ministerie van Economische Zaken