Gemeente Alkmaar
onder embargo tot 12.00 uur
Officiële onthulling bebouwde-komborden, donderdag 28 mei 2009, Oude Helderseweg Alkmaar,
SPEECH BURGEMEESTER P.M. BRUINOOGE - 11.50 uur duur 7 minuten
(NB.: alleen het gesproken woord geldt!!)
---
"Dames en heren, medewerkers van Rijkswaterstaat, provincie, gemeente en leveranciers, VVV, SPA,
vertegenwoordigers van de pers, hartelijk welkom op dit fraaie stukje Alkmaar, waar water, stad en ommeland
elkaar treffen.
· Het is vandaag 28 mei. Het lijkt een normale datum, maar het is een bijzondere! Vandaag precies 441
jaar geleden werd de kiem gelegd voor een langdurig dispuut tussen de Spaanse hertog van Alva en
Willem van Oranje, die steeds meer steun kreeg uit grote delen van de Lage Landen.
· Op 28 mei 1568 verbande de hertog van Alva namelijk Willem van Oranje, en werden al zijn bezittingen
verbeurd verklaard. Daardoor restte voor Willem niets anders dan gewapend verzet. Misschien voor Willem
was het toch niet geheel onverwacht, als je vijf dagen ervoor vanuit Duitsland je broers de Nederlanden laat
binnenvallen met een leger, die het bij Heiligerlee opnemen tegen de troepen van Alva (gelukkig wel
gewonnen, de eerste slag was ons!). Daarmee begon de Tachtigjarige Oorlog. Er volgden eerst een aantal
moeilijke jaren, met repressie, smadelijke aftochten en pijnlijke nederlagen voor Willem van Oranje en zijn
supporters. Misschien een beetje zoals Feyenoord-supporters zich het afgelopen seizoen gevoeld moeten
hebben.
· Maar het onbetwiste omslagpunt voor Willem lag vijf jaar later bij Alkmaar, toen de troepen van Alva
grote moeite hadden om de bebouwde kom van Alkmaar te bereiken. We kunnen het niet vaak genoeg
zeggen: "In Alkmaar begon de Victorie!"
· In die jaren was het nog niet nodig om bebouwde-komborden neer te zetten om aan te geven waar
Alkmaar begon. De grens was herkenbaar aan de stadsmuren, wallen, bolwerken en verdedigingsgrachten
die Alkmaar dankzij de stadsrechten mocht hebben. Bij de stadspoorten werd de toegangscontrole
geregeld. Accijnzen werden betaald en aanwijzingen over het gewenste verkeersgedrag van de bezoekers
werden ter plekke bij binnenkomst gegeven.
· Ik acht het evenwel niet waarschijnlijk dat het leger van Alva zich destijds iets aangetrokken zou hebben
van de snelheidsbeperkingen die we tegenwoordig aan de rand van de stad neerzetten.
· Alkmaar is enorm gegroeid sinds het slechten van de stadswallen en bolwerken, eind 19e eeuw. De
troepen van Alva konden tijdens hun siësta vanaf hun posities in het veld nog makkelijk de leien tellen van
de Grote Kerk. Maar vanaf hier, een willekeurige stadsgrens anno 2009, is die Grote Kerk, die zo
beeldbepalend is voor de skyline van Alkmaar, niet eens meer te zien. Toch prijzen we ons nog steeds
gelukkig met een scherpe overgang tussen Alkmaar en de omliggende polders en binnenduingebied. We
koesteren die ook.
· Voor het verkeer blijft het echter nodig om duidelijk aan te geven waar de bebouwde kom van Alkmaar
tegenwoordig begint en ophoudt. In totaal hebben we dan maar liefst honderd blauwe borden nodig
langs wegen die naar Alkmaar leiden!
· Dit leek ons als stadsbestuur eigenlijk een schot voor open doel voor stadspromotie. We zijn trots op deze
stad, en we wijzen de bezoekers er graag op dat zij een fraaie stad binnen komen met een rijke en
roemruchte geschiedenis. De smaakmaker in het hart van Holland. Goedkeuring van de gemeenteraad
kwam met de vaststelling van de begroting van 2009, dus werden de koppen bij elkaar gestoken.
· We wilden dus meer met die borden dan we tot dusverre deden. Maar dat doen we beschaafd, ingetogen
en met stijl, zonder te veel afleiding te bieden van datgene wat mensen echt bezig moet blijven houden
onderweg: de verkeersveiligheid.
We wilden niets nieuws of modegevoeligs, maar gebruik maken van bestaande elementen:
1. Bij binnenkomst zien mensen het stadswapen van Alkmaar, zoals dat door Koningin Juliana, een
nazaat van Willem van Oranje, in 1956 officieel werd vastgesteld. Maar dit stadswapen dateert zelfs al
uit de 13e eeuw, toen Alkmaar stadsrechten verkreeg. Met het later toevoegen van de spreuk
"Alcmaria Victrix" werd nog even gewacht tot na de aftocht van de Spanjaarden in oktober 1573.
2. Bij het verlaten van de stad zien mensen een schilderij uit de collectie van het Stedelijk Museum,
met een nog immer herkenbare skyline van Alkmaar, uit de jaren van de grote bloeiperiode die begon
na het Alkmaars Ontzet. Wijkbeheerder Ton Koning zal straks tijdens de lunch aan boord van de boot
meer vertellen over dit schilderij, en we zullen met de boot ook de plek passeren waar de onbekende
schilder honderden jaren geleden zijn ezel moet hebben opgezet;
3. Bij dat schilderij is de hedendaagse kreet Alkmaar Prachtstad geplaatst. Alkmaar is na de
overwinning op de hertog van Alva een prachtstad geworden en gebleven. Iedere bezoeker aan de stad
kan dat met eigen ogen zien. Beschouw dit hier als een conclusie van een ieder die naar Alkmaar
kwam, en langs zo'n bord de stad verlaat. Het compenseert ook een beetje de min of meer vijandige
rode streep door het weergaloze woord Alkmaar, die wij niet graag trekken, maar wel móeten
toepassen volgens een zeker Reglement Verkeersregels en Verkeerstekens uit 1990.
4. Bij de toegang tot een vestingstad horen van oudsher stadspoorten. Stadspoorten waar
eeuwenlang door de stadsregenten werd bepaald wie naar binnen mocht en wie niet, en waar dat recht
-zo nodig- heroïsch werd verdedigd. Tegenwoordig is iedereen welkom in deze stad. Mensen van
andere culturen en godsdiensten, zelfs voormalige opposanten zoals West-Friezen, Britten, Fransen,
Duitsers en Spanjaarden. Maar de cruciale rol die stadspoorten altijd hebben gespeeld aan de grens
van de bebouwde kom van vestingsteden, brengen we hiermee graag in herinnering.
5. Ten slotte: ik kan u gerust stellen dat deze borden - net als de stadsmuren van 1573 - hufterproof zijn.
Vandaag wordt het eerste bord geplaatst. De komende twee weken volgen de overige 95 exemplaren, waarmee de
klus op tijd geklaard is voordat de meer dan 6000 deelnemers aan het komende Alkmaarse
Wandelevenement deze borden vier dagen lang minimaal twee keer per dag passeren.
Voordat nu het bord wordt onthuld, wil ik graag mijn waardering uitspreken voor de ontwerpers van bureau
Het Raadhuis in Oudorp, bordenfabrikant Pol te Heteren, medewerkers van de sector Stadsbeheer, en in het
bijzonder projectleider Ton Koning. Hij heeft visie getoond door tijdig precies de juiste mensen binnen en buiten de
organisatie bij dit project te betrekken, en ook de wethouder en het college mee te nemen bij elke stap in dit proces.
De hier geleverde kwaliteit is een prachtig voorbeeld van het resultaat dat we kunnen bereiken met Samen Doen in
deze gemeente!!
Het is 28 mei 2009, klokslag 12 uur. U bent reuze benieuwd. Laten we dan nu met eigen ogen aanschouwen wat
het resultaat is van het vele werk dat in de afgelopen maanden is verricht."
---
ONTHULLING via het wegtrekken van de vlaggen.
---
Vervolg:
"Zoals u ziet, zien we hierop nog niet de stadspoorten waarover ik sprak.
Mag ik Kapitein Korstanje vragen om met de scheepshoorn de poortwachters van Alkmaar anno
2009 te wekken?"