NOS, Met het oog op morgen, Radio 1
Radio / TV-interview | 29-05-2009
Minister-president Balkenende, na afloop van de wekelijke
ministerraad, over de situatie rond Noord-Korea, de vrijheid van
meningsuiting en de omgangsnormen in het parlement
VRAAG
Ik vond het zelf wel interessant om naar Noord-Korea te vragen. Die
hebben een kernproef gedaan en gisteren hoorde ik dat het
Zuid-Koreaanse leger en Amerikaanse troepen in de hoogste staat van
paraatheid waren gebracht. Nou dat vond ik toch wel dreigend klinken
en ik had Balkenende daarover deze week één keer eerder over gehoord,
maar goed ik wilde toch wel weten of bij dit mogelijke conflict of
Nederland dan wel de EU daar een rol in kan spelen.
BALKENENDE
Het is zo dat hier in de eerste plaats een rol ligt voor de VN. Het is
een ongelooflijk complex onderwerp. Iedereen is ontzet over wat er
gebeurt. U merkt natuurlijk ook dat Noord-Korea maar doorgaat: het is
de ene proef en lancering na de ander. Dus in de eerste plaats moet er
een krachtig internationaal signaal komen en daarin spelen wel een
paar landen een hoofdrol, maar met name ook China. Want in die context
daar is het denk ik zo dat Noord-Korea zich het meest zal aantrekken
van een land als China vanwege de directe omgeving, maar ook vanwege
de politieke contacten. Dus ik hoop eerlijk gezegd dat de Chinese
autoriteiten ook hun invloed zullen aanwenden op Korea. Daarnaast heb
je een aantal andere landen, Japan, de VS die een grote rol spelen en
de EU kan evenzeer een rol spelen, maar dat gebeurt dan meer in
samenspel met de VN.
VRAAG
Ja het is ook een beetje ver weg voor ons he?
BALKENENDE
Ja, maar je moet ook kijken hoe de directe relatie ligt. Soms kun je
heel veel doen als er bijvoorbeeld directe politieke contacten zijn of
handelsrelaties...
VRAAG
Daar wilde ik het eigenlijk met u over hebben. Ik heb dat nagegaan: er
zijn handelscontacten tussen Nederland en Korea, bij elkaar opgeteld,
de import en export, enkele tientallen miljoenen. Ja bent u dan voor
een boycot?
BALKENENDE
Ja maar u zegt nu zelf al. Als ik zie wat wij internationaal doen, dat
gaat echt om miljarden. Enkele tientallen miljoenen daar worden ze
daar niet warm of koud van.
VRAAG
Maar goed het is een politiek signaal.
BALKENENDE
Ja maar ik moet zeggen dat bij de autoriteiten in Noord-Korea, als ik
zie hoe zij momenteel optreden, daar zullen ze zich niets aangelegen
laten liggen.
VRAAG
Dus u bent tegen een boycot?
BALKENENDE
Nou ja, ik ben niet eens tegen een boycot. Alleen je moet kijken of
zoiets effect heeft. Daarom zeg ik: wat is het meest effectief? Dat
zal denk ik veel meer zijn. De invloed van een land als China. Nu heb
ik onlangs de minister-president...
VRAAG
China heeft natuurlijk wel een grote handelsrelatie.
BALKENENDE
Die zouden veel meer druk kunnen uitoefenen. Ik heb ook laatst de
minister-president van Zuid-Korea langs gehad. Hij was voor een
werkbezoek in Nederland en we hebben uitgebreid met elkaar kunnen
spreken. Ik heb toen uiteraard ook gesproken over de situatie in
Noord-Korea. Toen zei hij ook: het grote probleem in Noord-Korea is
dat het gaat heel slecht met de ontwikkelingen, de economie draait
niet goed, mensen hebben armoede. Dus wat we nu krijgen is dat de
bevolking eigenlijk lijdt en wat doen de autoriteiten? Die leiden
eigenlijk alleen maar de aandacht van binnenlandse problemen en
wanhoop af door dit soort machtsvertoon te etaleren. Het is een
buitengewoon ernstige situatie en wat dat betreft moet de
internationale gemeenschap ook samenwerken, juist om een krachtig
signaal te geven.
VRAAG
Maar conclusie: u gaat hier niet pleiten voor een economische boycot
vanuit Nederland en de EU?
BALKENENDE
Ik zou over alle instrumenten mits het maar effectief is, maar ik zeg
net: ik denk dat er andere wegen zijn op het ogenblik die
waarschijnlijk veel meer zoden aan de dijk zouden kunnen zetten.
VRAAG
Goed, dan naar een binnenlandse discussie, de vrijheid van
meningsuiting. U heeft zojuist op uw wekelijkse persconferentie gezegd
dat u de nieuwe standpunten van de VVD beneden alle peil vindt.
Waarom?
BALKENENDE
Ja ik vind wanneer we gaan tornen aan de strafbaarheid van het
ontkennen van de Holocaust, dan komen we echt op een hellend vlak. En
ik vind dat echt heel erg. En waarom zeg ik dat? Wat er is gebeurd in
de Tweede Wereldoorlog grijpt velen en ook mij aan. Ik ben in
Auschwitz geweest, ik ben in het Yad Vashem museum geweest in Israel,
dat gaat over de Holocaust, ik ben in het getto in Warschau geweest,
ik heb nabestaanden gesproken. En tot op de dag van vandaag, en dat
zal nog doorgaan, doet de Holocaust zo onnoemelijk veel pijn. Als we
nu als signaal gaan geven vanuit de politiek van je moet de Holocaust
maar kunnen ontkennen, dan ben je dus strafrechtelijk niet
aanspreekbaar. Dan vind ik dat een volstrekt verkeerd signaal. Dat is
wat ik noem beneden alle peil.
VRAAG
Maar Mark Rutte zegt van: er zijn omstandigheden waarom het niet
strafbaar zou kunnen zijn. Zit een nuance in.
BALKENENDE
Maar dat was een nuance toen hij schrok van de reacties op zijn
voorstel. Maar ik denk van, en dat is de tweede reden waarom ik het
onbegrijpelijk vind, natuurlijk heeft het te maken met eerdere
uitingen van de heer Wilders en hij heeft daarop willen inspelen. De
vrijheid van meningsuitingdiscussie loopt al een hele tijd en hij
heeft gedacht ik ga vanuit de VVD maar eens flink de vrijheid van
meningsuiting propageren. Dat is zijn goed recht. Nu heb ik in januari
al een keer een discussie met hem hierover gehad in de Tweede Kamer,
in het Vragenuurtje. En toen heeft hij gezegd: de minister-president
zou het voortouw moeten nemen om de vrijheid van meningsuiting maar
eens stevig te gaan versterken. Toen heb ik ook tegen hem gezegd: als
je die vrijheid van meningsuiting nu gaat oprekken, en dat gaat
betekenen dat aanzetten tot haat van homo's, van mensen van andere
religies, als beledigen als ontkenning van de Holocaust daar deel
vanuit gaat maken, dan is dat niet het land waarin ik wil wonen.
VRAAG
Maar ik vind het ook wel bijzonder dat een fractievoorzitter van een
integere partij wil een discussie openen over de vrijheid van
meningsuiting, heeft daarover een standpunt, dat de premier dan zegt:
ik vind dat beneden elk peil.
BALKENENDE
Ja, het gaat hier ergens over: ontkennen van de Holocaust.
VRAAG
Ja maar hij ontkent het niet, hij zegt: ik vind dat onder bepaalde
omstandigheden mensen dat moeten kunnen zeggen. U drukt hem nu bijna
in de hoek alsof hij zelf de Holocaust ontkent en dat doet hij
nadrukkelijk niet natuurlijk.
BALKENENDE
Nee, u moet het nu niet voor hem op gaan nemen. Het is zo dat de heer
Rutte heeft willens en wetens deze week naar voren gebracht, terwijl
hij al wist hoe de reacties zouden kunnen zijn, ik had mijn
opvattingen als minister-president hier al eerder over gegeven. Hij
gaat gewoon door met de strafrechtelijke aspecten rondom de ontkenning
van de Holocaust nu eens flink te gaan relativeren. Dan gaat hij
vervolgens wel zeggen van ja op sommige plaatsen wel, op sommige
plaatsen niet. Maar het signaal dat hij hiermee afgeeft is dat we aan
datgene wat nu altijd deel heeft gemaakt van de naoorlogse rechtsorde,
namelijk het ontkennen van de Holocaust is strafbaar, daar gaat hij
aan tornen omdat hij zegt de vrijheid van meningsuiting dat is zo'n
groot goed, dan moet dat maar kunnen. En dat begrijp ik ook niet, ook
niet vanuit zijn liberale positie. Ik heb de VVD altijd leren kennen
als een partij die altijd zei: vrijheid en verantwoordelijkheid gaan
samen. Nou ik vind dit een voorbeeld van onverantwoordelijkheid.
VRAAG
Maar ik ken Nederland ook als een land waarin we dingen mogen
bediscussiëren zonder dat we het met elkaar eens zijn.
BALKENENDE
Nou maar goed. Hij heeft het recht om deze opvatting naar voren te
brengen en ik heb het recht om te zeggen wat ik daar van vind.
VRAAG
Ja goed. Deze week een veel lichtere uiting rond de vrijheid van
meningsuiting viel het woord flapdrol in de Tweede Kamer. Vindt u dat
ook een heel gewoon Nederlands woord?
BALKENENDE
Het mag misschien wel een gewoon Nederlands woord zijn, alleen ik vind
dat dit soort woorden in het parlement niet gebruikt zouden moeten
worden. Ik vind dat een parlement zich zelf omlaag haalt, je mag met
elkaar stevig van mening verschillen, je mag en je moet behoorlijk
debatteren, je mag de degens kruizen, het mag er best fors aan
toegaan. Maar doe het alsjeblieft op een waardige manier en met
wederzijds respect.
VRAAG
Ja één van uw ministers werd zo weggezet.
BALKENENDE
Nou ik heb het natuurlijk ook gezien, maar goed we hebben natuurlijk
vaker dingen in het parlement gehoord. Het gaat mij gewoon om het
punt, ook politici hebben toch wel een voorbeeldfunctie, om de vraag
hoe ga je met elkaar om? Nou en daar hoort ook bij dat je elkaar
bejegent op een manier die ook respectvol is.
VRAAG
Ik dank u wel.
BALKENENDE
Graag gedaan.
(letterlijke tekst, ongecorrigeerd, PS)
Ministerie van Algemene Zaken