CSO stuurt brief Vaste Kamercommissie VWS over veranderingen AWBZ
01-7 De CSO (bestaande uit Unie KBO, PCOB, NVOG en NOOM) heeft een brief gestuurd naar de Vaste Kamercommissie voor VWS om haar zorg uit te spreken over de veranderingen binnen de AWBZ. Ze doet ook voorstellen voor verbetering van diverse knelpunten. De CSO roept de Vaste Kamercommissie op haar analyse en voorstellen te bespreken tijdens de commissievergadering.
Om te voorkomen dat kwetsbare ouderen terugverwezen worden achter de geraniums en in isolement terecht komen moet voldoende dagopvang voor ouderen gegarandeerd blijven. Ondersteuning bij het regelen van het huishouden blijft nodig. De Wmo moet eindelijk een echte participatiewet worden. Deze en andere conclusies trekken Unie KBO en CSO-partners PCOB, NOOM, NVOG uit de eerste signalen van ouderen over het verdwijnen van begeleiding uit de AWBZ. De CSO schreef hierover een brief aan de Vaste Kamercommissie van VWS.
De ouderenorganisaties krijgen in toenemende mate verontruste signalen. Onrust en onzekerheid onder burgers. Ouderen die formulieren niet invullen. Mensen verliezen dagopvang en dreigen weer in sociaal isolement te raken. Oudere migranten die meer onafhankelijkheid verwierven door de ondersteuning bij taalproblemen en (dreigend) isolement, raken deze weer kwijt. Mensen met beginnende dementie en hun partners raken (een deel) van hun ondersteuning kwijt. Ouderen met een opstelsom van lichte beperkingen vallen buiten de boot. Wie geen begeleiding meer krijgt of dreigt te verliezen probeert in eerste instantie een oplossing te zoeken in eigen kring. Overbelasting van mantelzorgers is een reëel risico.
> Klik hier voor de brief die de CSO heeft geschreven aan de Vaste Kamercommissie van VWS. (zie onderaan)
> Klik hier voor een rapport van NOOM over de gevolgen van de veranderingen in de AWBZ en de Wmo.
> Klik hier voor eerdere acties van de CSO binnen dit dossier.
Churchilllaan 11, 4e etage
Postbus 2069
3500 GB Utrecht
Telefoon 030 276 99 85
Fax 030 271 90 38
cso@ouderenorganisaties.nl
Unie KBO (Unie van Katholieke Bonden van Ouderen)
PCOB (Protestants Christelijke Ouderen Bond)
NVOG (Nederlandse Vereniging van Organisaties van Gepensioneerden)
NOOM (Netwerk van Organisaties van Ouderen Migranten)
De leden van de Vaste Kamercommissie voor VWS
in de Tweede Kamer
Postbus 20018
2500 EA DEN HAAG (PER MAIL)
Plaats en datum: Utrecht, 23 juni 2009
Kenmerk: B 5970 Z&W/MK/SR
Onderwerp: Maatregelen pakketbeheer AWBZ
Geachte mevrouw, mijnheer,
Onrust en onzekerheid onder burgers. Ouderen die formulieren niet invullen. Mensen verliezen dagopvang en dreigen weer in sociaal isolement te raken. Oudere migranten die meer onafhankelijkheid verwierven door de ondersteuning bij taalproblemen en (dreigend) isolement, raken deze weer kwijt. Mensen met beginnende dementie en hun partners raken (een deel) van hun ondersteuning kwijt. Ouderen met een opstelsom van lichte beperkingen vallen buiten de boot. Wie geen begeleiding meer krijgt of dreigt te verliezen probeert in eerste instantie een oplossing te zoeken in eigen kring. Overbelasting van mantelzorgers is een reëel risico. Dit beeld spreekt uit de signalen die de ouderenorganisaties Unie KBO, PCOB, NOOM, NVOG, aangesloten bij de CSO, in toenemende mate krijgen. Graag willen wij u deelgenoot maken van onze zorgen en doen voorstellen voor verbetering van enkele knelpunten. We roepen u op onze analyse en voorstellen te betrekken in uw bespreking van dit onderwerp in de commissievergadering van 25 juni 2009.
A. Indicatieprocedure
De procedure die CIZ omwille van de tijdsdruk heeft gekozen is bureaucratisch en
ingewikkeld. Er zijn grote drempels. We krijgen signalen dat ouderen de formulieren
niet invullen, omdat ze het niet begrijpen. Hoe moet een oudere met dagopvang weten
dat hij begeleiding krijgt? Wie geen formulier invult kan het recht op begeleiding
verliezen. De CIZ heeft met deze werkwijze de verantwoordelijkheid voor een goed
verloop van de procedure ten onrechte neergelegd bij cliënten.
Wij stellen voor dat de CIZ, met instemming van VWS, haar verantwoordelijkheid
herneemt en garandeert dat wie geen formulier invult, op 1 januari 2010 niet
vanzelfsprekend het recht op begeleiding verliest. De communicatie kan veel beter,
waaronder een duidelijke boodschap dat ouderen ouderenadviseurs en MEE kunnen
vragen het formulier in te vullen.
De CSO vindt dat de CIZ altijd een telefonische check moet doen en zonodig op
huisbezoek moet gaan. Dat laatste is in ieder geval aan de orde bij mensen die hun
formulier niet teruggestuurd hebben.
5973-2 / 23 juni 2009
B. Begeleiding en dagopvang
Willen ze ons weer achter de geraniums?
Deze verzuchting slaakte een 82-jarige dame die eens per week in de dagopvang
onder de mensen komt. Dit hoogtepunt van haar week zal ze in oktober 2009 kwijt
raken. Sociaal isolement is geen reden voor indicatie meer. Dat treft ook
migrantenouderen. Dagopvang voor deze groep werkt activerend en bevordert de
integratie: mensen kunnen elkaar ondersteunen en men kan er vaak terecht voor
vragen over formulieren en contacten met instanties. Ook krijgen we signalen dat
ouderen zelfs met meervoudige lichte beperkingen geen indicatie voor dagopvang
meer krijgen. Kwetsbare ouderen zullen eerder buiten de boot vallen. Wij vrezen dat
door deze pakketmaatregel kwetsbare ouderen sneller in de problemen komen en dat
er daardoor onnodig een beroep op zwaardere AWBZ-zorg ontstaat. Wie geen recht
meer heeft op begeleiding vanuit de AWBZ dient zelf voor een alternatief te zorgen, in
de naaste omgeving hulp te zoeken of met eigen middelen zelf zorg in te kopen. Dit
baart ons grote zorgen. De begeleidingsfunctie is vooral bedoeld voor ouderen die er
onvoldoende in slagen om zelf voor een oplossing te zoeken of deze domweg niet tot
hun beschikking hebben.
Met hulp is zelfredzaamheid mogelijk
De cliëntenmonitor spreekt het argument tegen dat er onnodige begeleiding wordt
gegeven. 65% van de respondenten geeft aan dat zij zich in het dagelijkse leven niet
redden zonder hulp. Het risico is reëel dat de ouderen een beroep zullen doen op
zwaardere en dus duurdere AWBZ-zorg.
Tot deze groep behoren ouderen met beginnende dementie en hun partners. Een
aantal uren individuele begeleiding (vaak aangevuld met dagopvang) per week biedt
hen de mogelijkheid om zelfstandig te blijven wonen. Allochtone ouderen kunnen met
wat begeleiding oplossingen zoeken voor taal- en cultuurproblemen (het invullen van
officiële papieren; hulp bij contacten met instanties, ondersteuning bij ziekenhuis- en
doktersbezoek).
De maatregelen van de overheid zijn tegenstrijdig. Met begeleiding kunnen ouderen
langer zelfstandiger zijn. Ouderen, en vooral migrantenouderen, hoeven niet een
overmatig beroep te doen op de kinderen en zijn daardoor onafhankelijker. Ouderen
kunnen met wat begeleiding langer thuis blijven wonen en de regie over het eigen
leven voeren. Dat komt overeen met het overheidsbeleid om ouderen zo lang mogelijk
zelfstandig te laten participeren in de samenleving. Afschaffen van ondersteunende
begeleiding staat hier haaks op.
Tussen wal en schip
Ouderen die op individuele begeleiding en/of dagopvang zijn aangewezen dreigen
tussen wal en schip te raken. Waar bovenstaande voorbeelden duidelijk maken dat
zelfredzaamheid en participatie nauw met elkaar verbonden zijn, maakt de overheid
een duidelijk onderscheid tussen beide zaken.
5973-3 / 23 juni 2009
De voorbeelden van begeleiding in deze brief vallen volgens de staatssecretaris onder
participatie en zijn daarom een taak van de gemeenten (Wmo). De gemeenten van
hun kant nemen een afwachtende houding aan. Ruim tweederde van de gemeenten is
vooralsnog niet van plan om het aanbod van voorzieningen aan te passen of uit te
breiden als gevolg van de pakketmaatregelen in de AWBZ. Zij willen dit jaar gebruiken
om te monitoren welke vragen van omvang bij hun gemeente terecht komen. Dit
standpunt is begrijpelijk, maar er moet wel op korte termijn duidelijkheid komen hoe de
knelpunten opgelost worden, die ouderen zelf niet kunnen oplossen.
We zijn van mening dat landelijke en lokale overheden samen met de CSO, overige
landelijke cliëntenorganisaties en andere relevante organisaties snel klaarheid moeten
verschaffen om oplossingen voor de ontstane knelpunten te vinden.
Daarbij moet in elk geval aandacht zijn voor:
* voldoende dagvoorzieningen voor kwetsbare ouderen. Laten de overheden
samen met de CSO, de aangesloten ouderenorganisaties en de zorg- en
welzijnsinstellingen naar creatieve oplossingen zoeken;
* vormen van casemanagement voor mensen met dementie;
* er zijn extra inspanningen nodig om van de Wmo een echte compensatie- en
participatiewet te maken, ook voor oudere migranten. Deze groep is bij veel
gemeenten nog niet eens in beeld.
C. Maatregelen verpleging en verzorging
Uit de meldingen bij ouderenorganisaties over maatregelen verpleging en verzorging
vallen vooral de klachten op die te maken hebben met de gedeeltelijke overheveling
van verpleging thuis naar de Zorgverzekeringswet. Voorheen waren verpleegkundigen
bevoegd om medische handelingen (injecties geven en zorgen dat ouderen de juiste
medicijnen innemen) te verrichten. De regering heeft veel aandacht voor ketenzorg.
Het is onbegrijpelijk dat ouderen nu naar drie loketten moeten: de verpleegkundige, de
huisarts voor medische handelingen en de apotheek voor medicijnen. Dit geregel is
voor ouderen die aangewezen zijn op verpleging thuis een zware klus. Bij
medicijngebruik hielden verpleegkundigen niet alleen bij welke medicijnen wanneer
ingenomen moeten worden, maar zij hielden ook in het oog of ouderen de medicijnen
daadwerkelijk slikten. Deze taak kan niet door de apotheek vervuld worden. Het
gevolg kan zijn dat deze ouderen naar een zorginstelling moeten en dus aangewezen
zijn op duurdere zorg.
Wij verzoeken u daarom er bij de regering op aan te dringen deze maatregel terug te
draaien.
Hoogachtend,
5973-4 / 23 juni 2009
Drs. G. van Soest,
Voorzitter
Bronnen:
1. Notitie van het NOOM over gevolgen van veranderingen in AWBZ en Wmo voor oudere migranten
(juni 2009) bijgevoegd
2. Cliëntenmonitor langdurige zorg. Veranderende toegang tot de AWBZ. Peiling onder zorgvragers en
cliënten. Voorjaar 2009 (5 juni 2009) (CG-Raad, CSO, landelijk platform GGZ, LOC, NPCF, Per
saldo, Platform VG)
3. Verhalen van ouderen in telefoontjes en mails aan de ouderenorganisaties.
Bijlage: Notitie van het NOOM over gevolgen van veranderingen in AWBZ en Wmo
voor oudere migranten (juni 2009)