Overheidsbeleid belemmert pluralistische informatievoorziening
Open Brief aan de Vaste Kamercommissie voor OCW van Ecric Bremer van Studio E&W
BAARN, 20090702 -- Open Brief aan de Vaste Kamercommissie voor OCW van Ecric Bremer van Studio E&W. Mijne dames, heren, Graag vraag ik uw aandacht voor een -naar ik aanneem- onbedoeld effect van het overheidsbeleid. Een effect dat buitengewoon belemmerend blijkt te werken op particuliere initiatieven voor een pluralistische informatievoorziening. Begin 2008 startten de uitzendingen van Studio E&W, een debatprogramma over de arbeidsmarkt waarvan ik mede-initiatiefnemer en co-presentator ben. Het publieke bestel biedt helaas weinig ruimte aan initiatieven van buiten de omroepzuilen, zodat wij aangewezen bleken op de commerciële zenders; noodgedwongen, terwijl "arbeidsmarkt' als thematiek toch een groot maatschappelijk belang heeft.
Met RTL bereikten wij overeenstemming over uitzending in voor- en naseizoen van 10 wekelijkse afleveringen op RTL-Z op maandag, ieder 4x herhaald op de overige weekdagen.
De financiering van deze blokken van elk 50 uitzendingen vindt plaats door sponsoring, simpelweg omdat geen fondsen uit andere bron beschikbaar zijn (ondanks het maatschappelijk belang). Voorwaarde voor de initiatiefnemers, zowel richting RTL als richting sponsoren, is dat sponsoring uitsluitend tot uitdrukking komt in zgn. "billboarding" (vermelding bij aanvang en einde van het programma; "mede mogelijk gemaakt door..."; daarmee ook derdenbetrokkenheid helder makend), website-buttons, meedenken over programma-thema's en suggesties doen m.b.t. uit te nodigen gasten. Uitdrukkelijk stelden wij, en stellen dat ook in schriftelijke communicatie richting sponsoren, dat geen bemoeienis mogelijk is met de inhoud van programma's. Zo waarborgen wij de ook ons dierbare journalistieke onafhankelijkheid. Sponsoren die daarmee niet kunnen leven, horen niet bij ons programma.
Tot heden vonden op deze wijze, inclusief herhalingen, meer dan 200 uitzendingen plaats, met toenemende waardering en wekelijks zo'n 200.000 kijkers. Opmerkingen van sponsoren dat zij "in de uitzending toch wel pittig werden aangepakt" beschouwden wij als compliment, zeker toen zo'n sponsor het seizoen erna opnieuw meedeed. En ook kijkers reageerden vaak positief, evenals gasten. Wij kijken terug op vaak boeiende en interessante discussies met mensen als Agnes Jongerius, Willem Vermeend, Kees Storm, e.v.a.
Op twee wezenlijke aspecten bij de totstandkoming van dit programma, ervaren wij uiterst belemmerende effecten van het huidig overheidsbeleid.
De eerste is dat wij herhaaldelijk ervoeren dat topambtenaren of bewindslieden niet ingingen op uitnodigingen voor een debat (in één geval op het allerlaatst een bewindsman een toezegging introk) omdat "de overheid niet meewerkt aan gesponsorde programma's".
De tweede is dat overheidsorganen weigeren te sponsoren. In een concreet geval bestond reeds overeenstemming over sponsoring, maar werd de betrokken organisatie teruggefloten. Met navolgende motivatie: "Binnen het bestuur van .... bleek de tegenkracht vooral gelegen in het feit dat men als .... niet wil meewerken aan gesponsorde programma's. In navolging van besluiten die de rijksoverheid daar vorig jaar over genomen heeft. Daar zit dus een principiële kant aan. Daarmee samenhangend bestaat ook de vrees dat programma's die gesponsord worden door de kijker met enige argwaan bekeken worden in die zin dat men zal vinden dat de werkelijkheid te mooi wordt voorgesteld. Het effect is dan niet wat je ervan verwacht.".
Inhoudelijk valt het nodige af te doen aan de gehanteerde argumentatie. Zo is nooit bewezen dat kijkers a priori minder objectiviteit veronderstellen in programma's op commerciële zenders, noch dat uitzendingen op publieke zenders feitelijk objectiever zouden zijn. Bovendien is dit een tamelijk paternalistische houding, alsof kijkers niet in staat zouden zijn te doorzien wanneer de inhoud van programma's door derden (commercieel) beïnvloed is. Hetgeen overigens ook bij publieke omroepen voorkomt... Maar de betrokken gesprekspartner probeerde heel vriendelijk te beargumenteren wat al vast staat: géén medewerking aan gesponsorde programma's.
Belangrijk lijkt mij echter dat als overheidsvoorlichting uitsluitend via publieke omroepen plaatsvindt, die wel erg gemonopoliseerd wordt door de bestaande zendgemachtigden. Bovendien zijn particuliere initiatieven dan aangewezen op bekostiging vanuit het bedrijfsleven, hetgeen -zeker in de huidige tijd- moeilijk is en wellicht onmogelijk wordt zonder alsnog beïnvloeding van de programma-inhoud toe te laten. Op dat moment eindigt overigens mijn betrokkenheid.
Ten slotte: topambtenaren en bewindslieden laten zich wèl interviewen door (ook commerciële) kranten. Overheidsorganen werken soms wel mee aan gesponsorde magazines en voorlichtingsfilms, of geven daar zelfs opdracht toe. Maar als `omroep' in het geding is, blijkt niets te kunnen.
De zo geheten Commissie Brinkman werd door minister Plasterk gevraagd zich te buigen over -ondermeer- wat nodig zou zijn in ons persbestel om een pluralistische informatievoorziening te waarborgen. Of die pluralistische informatievoorziening nu via kranten, omroepen of internet plaats vindt: wanneer de overheid feitelijk blokkeert, houdt pluralistische informatievoorziening geen stand meer. Het lijkt mij belangrijk dat deze (feitelijk) categorale boycot wordt beeindigd.
Ik zou het zeer op prijs stellen om tenminste een reactie te ontvangen. Desgewenst ben ik graag bereid tot toelichting.
Met vriendelijke groet,
Eric Bremer
P.S. Wanneer u een beeld wilt vormen van het programma -al is de kwestie breder dan dat- kunt u kijken op www.studioew.nl.
Ingezonden persbericht