Ingezonden persbericht

Bouwen in Duitsland: welterusten nieuwbouw, en goedemorgen
modernisering?

Economische crisis, teruglopende woningbouwproductie, afname van opdrachten voor
commerciële gebouwen, overheden die aarzelen met conjunctuurmaatregelen voor de bouw:
De Duitse bouwconjunctuur heeft het in 2009 niet makkelijk. De uitdaging voor de branche is
dan ook zich in te stellen op de veranderingen in de markt. Het Jaarrapport Duitsland van
BauInfoConsult ­ het zusterbedrijf van BouwKennis ­ toont dat de focus van fabrikanten zich
met name op het renovatie- en onderhoudssegment moet richten. Deze sector ­ waar
momenteel reeds meer dan de helft van de omzet wordt gerealiseerd ­ zal zich ook in de crisis
bewijzen als stabielste.
Utiliteitsbouw
In 2009 zullen de investeringen in de Duitse bouwbranche met 4% dalen. Pas vanaf 2010 zal de
sector weer wat aantrekken. Vooral opdrachten in de niet publieke utiliteitsbouw ­ de grootste
groeimarkt in de afgelopen jaren ­ lopen sinds het laatste kwartaal van 2008 sterk terug. In 2009
zullen de investeringen met ongeveer 10% dalen naar een volume van 54 miljard. In 2010 zal er
nog een daling zijn en komt het volume van de investeringen uit op 53 miljard.
In overheidsgebouwen wordt momenteel flink geïnvesteerd door middel van diverse
conjunctuurprogramma's. Voor 2009 wordt een stijging van 8% verwacht, waarmee het volume van
de investeringen uitkomt op 12 miljard. Voor 2010 wordt een verdere stijging naar 14 miljard
verwacht.
Woningbouw
Ook de woningbouw, al langere tijd het zorgenkindje van de Duitse bouwsector, heeft het momenteel
zwaar. De investeringen in de woningbouw dalen in 2009 met 3% tot een niveau van 137 miljard. In
2010 verwacht BauInfoConsult wel weer een lichte stijging ­ uitgaande van een stabilisatie van de
Duitse economie ­ naar 139 miljard.
Marjet Rutten, directeur van BauInfoConsult over de ontwikkelingen: "Om succesvol te blijven in
tijden van crisis, zijn er in de bouwsector eigenlijk anticyclische investeringen nodig. Overheden
maken hier als enige structureel werk van. In het publieke segment profiteren vooral bedrijven die
zich richten op scholen van de investeringen die in het kader van de diverse conjunctuurprogramma's
worden gedaan. Het volume van overheidspartijen in de totale Duitse bouw- en installatiesector is
echter zeer gering. De overheidsinvesteringen zijn dus niet veel meer dan een druppel op de
gloeiende plaat. Tot op heden zijn er ook nog weinig positieve effecten merkbaar geweest, maar voor
de komende anderhalf jaar zal dit wel het geval zijn. Maar als de subsidies voor deze projecten op
zijn, zal de overheid voorlopig weinig bouwbehoeften meer hebben en zakt dit segment waarschijnlijk
weer snel in."
Renovatie en onderhoud: steun en toeverlaat
De nieuwbouw heeft de meeste problemen met de achterblijvende conjuncturele ontwikkelingen. De
resultaten van het onderzoek dat BauInfoConsult onder 1.700 partijen in de branche heeft
doorgevoerd bevestigt dit nog eens. De woningnieuwbouw zal het hardst achteruit gaan, verwacht
meer dan tweederde van de architecten en bouwbedrijven en de helft van de W-installateurs. In de
utiliteitsnieuwbouw verwacht ook meer dan de helft een verslechtering. Minder zwart zien de
bouwparijen de toekomst van het renovatie en onderhoudssegment. Zo rekent `slechts' 16% van de
bouwbedrijven en minder dan een kwart van de architecten en W-installaeurs op grote gevolgen van
de kredietcrisis voor de renovatie- en onderhoudsmarkt in de woningbouw. Dat is ook niet
verwonderlijk, aangezien meer dan de helft van de 39 miljoen woningen in Duitsland tussen de 30 en
60 jaar oud zijn en dringend behoefte hebben aan ­ met name ­ verbeteringen op gebied van

energiezuinigheid. Nu al is modernisering en onderhoud verantwoordelijk voor 40% van de omzet
van architecten, bij bouwbedrijven is dit de helft en bij W-installateurs tweederde.
Groene energie en energie-efficiënte verwarming
In de crisis wil men besparen, ook op energie. Tot de toekomstig sterkste segmenten in de Duitse
renovatie- en onderhoudsmarkt hoort de inzet van herwinbare energiebronnen voor warmte en
stroom evenals ook energie-efficiënte verwarming. Maar ook nu al is dit segment erg sterk. Zo blijkt
onder meer ook uit het onderzoek van BauInfoConsult dat tweederde van de woningbouwcorporaties
één op de tien woningen verwarmt met energie uit herwinbare energiebronnen. Tot 2011 wil 69% van
de woningbouwcorporaties tot 15% van hun jaarlijkse investeringen gebruiken voor het uitbreiden
van herwinbare energie in hun woningen. Ook de W-installateurs zien veel kansen voor groene
energie. Tussen de helft en tweederde van hen ziet zonne-energie, warmtepompen en
palletverwarming als de verwarmingstechnieken met het grootste groeipotentieel in de komende drie
jaar.
BauInfoConsult Jaarrapport 2009/2010: alle belangrijke ontwikkelingen in één overzicht
Al deze gegevens en veel meer, komt uit het onlangs gepubliceerde BauInfoConsult Jaarrapport
2009/2010. Het Jaarrapport is een overzicht van de ontwikkelingen in de Duitse bouw- en
installatiemarkt en het naslagwerk voor iedere marketeer die in de Duitse markt actief is. In totaal zijn
ruim 1.700 enquetes afgenomen bij bouwbedrijven, architecten, W-installateurs, woningcorporaties
en fabrikanten van bouwmaterialen. Het totale rapport bevat meer dan 200 pagina's en meer dan
400 tabellen en grafieken met betrekking tot de volgende thema's:
- Conjunctuur en prognoses
- Bouweconomie en financiële crisis
- Marketing en budgetten bij fabrikanten
- Informatie voor het invullen van de marketingmix ­ product, prijs, plaats, promotie, personeel
- Actuele trends en ontwikkelingen
- Bouwmethoden en bouwstoffen
- Bouwproces (logistiek op de bouwplaats, planning en organisatie, opdrachtverstrekking)
- Bouwkosten en faalkosten
- Domotica en gebouwautomatisering
- Herwinbare energie, duurzaam bouwen
- Renovatie en onderhoud
- Orientatiegedrag en e-commerce
- Differentiatie en MVO

Behalve de bovenstaande punten, leest u in het rapport algemene informatie met betrekking tot de
economie, de arbeidsmarkt, de bouwconjuntcuur en vergunningen en gereedgekomen gebouwen.
Bovendien ontvangt u bij het rapport een CD met daarop alle grafieken en tabellen die u voor uw
eigen interne presentaties kunt gebruiken.
Het Jaarrapport Duitsland is in het Duits geschreven en per hoofdstuk is er een Engelstalige
samenvatting opgenomen. De kosten van het Jaarrapport bedragen 595.
Voor meer informatie over het rapport of de Duitse markt in het algemeen kunt u per e-mail contact
opnemen met Marjet Rutten (rutten@bouwkennis.nl) of telefonisch onder 0049-211-301559-13.