IP/09/1166
Brussel, 22 juli 2009
Bulgarije en Roemenië: politieke consensus nodig voor verdere
vooruitgang met justitiële hervorming en bestrijding van corruptie
De politieke steun van alle partijen is nu nodig om het tempo bij de
hervormingen in beide landen, die nu op gang komen, vol te houden. Er
moet echter meer worden gedaan om overtuigende resultaten te behalen
bij de justitiële hervormingen, de aanpak van corruptie en, wat
Bulgarije betreft, de bestrijding van de georganiseerde misdaad. Dit
is de belangrijkste conclusie van de twee verslagen die de Commissie
vandaag heeft goedgekeurd. Roemenië heeft het afgelopen jaar
belangrijke voorstellen gedaan voor de hervorming van de strafwet, het
burgerlijk recht en de gerechtelijke procedures. Meer politieke steun
is echter vereist voor snelle en effectieve besluitvorming door de
onafhankelijke rechter bij corruptie op hoog niveau. Bulgarije is
begonnen met het herstructureren van het openbaar ministerie, wat
heeft geleid tot meer tenlasteleggingen en veroordelingen. De
bestrijding van corruptie en georganiseerde misdaad behoeft echter
sterkere politieke steun; dit moet voor de nieuwe regering duidelijk
een topprioriteit worden. De Commissie erkent dat verdere steun en
toezicht nodig zijn en dringt er bij de andere lidstaten op aan
Bulgarije en Roemenië te blijven helpen met hun hervormingen. Om het
proces te sturen, zijn in de verslagen concrete aanbevelingen
opgenomen die de twee landen het komende jaar moeten uitvoeren.
Commissievoorzitter Barroso: De wil tot hervorming moet nu worden
ondersteund door een nationale politieke consensus, waar alle
politieke partijen en instellingen achter staan, en moet overtuigender
resultaten opleveren. De Bulgaarse en Roemeense burgers, maar ook die
van de rest van Europa, moeten ervan verzekerd zijn dat niemand boven
de wet staat. Ik hoop dat de twee regeringen snel het nodige zullen
doen om de concrete hervormingsaanbevelingen van de Commissie in
praktijk te brengen."
Zoals bij de eerdere verslagen is de analyse van de Commissie
gebaseerd op een beoordeling van de vorderingen door de Bulgaarse en
de Roemeense autoriteiten en op informatie van lidstaten,
internationale organisaties, onafhankelijke deskundigen en diverse
andere bronnen. De Commissie heeft een aantal missies in Bulgarije en
Roemenië uitgevoerd, ook met de steun van deskundigen op hoog niveau
uit andere lidstaten. In de verslagen is ook rekening gehouden met de
antwoorden van Bulgarije en Roemenië op uitgebreide vragenlijsten die
de Commissie had opgesteld.
In het verslag over de vorderingen in Bulgarije wordt een positieve
mentaliteitsverandering geconstateerd en nota genomen van technische
maatregelen die Bulgarije heeft getroffen naar aanleiding van het
verslag van de Commissie van juli 2008. Bulgarije heeft gewerkt aan
een betere aanpak van de vervolging van ernstige misdrijven: door een
reorganisatie van het openbaar ministerie en aanpassing van de
werkmethoden is het aantal tenlasteleggingen vergroot, met name wat
betreft fraude met EU-middelen, en zijn de eerste veroordelingen voor
georganiseerde misdaad uitgesproken. Bulgarije heeft bovendien de
vertragingen bij de aanpak van ernstige misdrijven onderzocht en
aanbevelingen gedaan voor het versnellen van de gerechtelijke
procedures. Deze zijn voor een deel al uitgevoerd, waardoor een aantal
zaken sneller kon worden afgerond. De inspectiedienst van de Hoge Raad
van Justitie heeft bemoedigende prestaties geleverd en in samenwerking
met het Hooggerechtshof van Cassatie verbeteringen aangebracht in de
uniforme toepassing van de wet.
Deze tekenen van vooruitgang hebben echter nog geen gevolgen gehad
voor de dagelijkse realiteit van de Bulgaren, die nog steeds geen
verbetering zien. Het beeld bij het publiek is daardoor dat justitie
in Bulgarije langzaam en soms oneerlijk werkt, en dat sommige
aanklagers en rechters wellicht ontvankelijk zijn voor beïnvloeding en
inmenging. Bulgarije heeft bovendien nog steeds te kampen met een
verouderd wetboek van strafrecht en een veel te formalistische
gerechtelijke praktijk. Er is nog niet begonnen met een ingrijpende
hervorming van het justitiële apparaat en de positieve resultaten van
de recente hervormingsinspanningen zijn nog te zeer verbrokkeld. Deze
inspanningen moeten voldoende worden gesteund door een brede politieke
consensus en een overtuigende strategie om de bestrijding van
georganiseerde misdaad en corruptie een topprioriteit voor Bulgarije
te maken. In het verslag wordt aangedrongen op een ondubbelzinnig
politiek engagement voor de lange termijn om de huidige vorderingen in
stand te houden en te versnellen en zo substantiëlere resultaten te
behalen bij het onderzoek, de vervolging en de veroordeling van
corruptie op hoog niveau en georganiseerde misdaad.
In het verslag over Roemenië wordt geconstateerd dat de autoriteiten
effectief hebben gereageerd op de opmerkingen in het tussentijds
verslag van de Commissie van februari 2009: er zijn een nieuw wetboek
van strafrecht en een nieuwe burgerlijk wetboek aangenomen en er zijn
voorstellen gedaan voor hervorming van de gerechtelijke procedures. De
goede prestaties van het openbaar ministerie bij de aanpak van
corruptie op hoog niveau zijn gehandhaafd en aangevuld door
maatregelen om de personeelsbezetting van rechtbanken en parketten te
verbeteren. Ook zijn maatregelen getroffen voor een betere
consistentie van de rechtspraak: de procureur-generaal kan nu in
beroep gaan in het belang van de wet en er is een werkgroep ingesteld
die aanbevelingen doet. Het Nationaal Agentschap voor
integriteitsbewaking (ANI) is inmiddels operationeel en heeft goede
resultaten geboekt met het onderzoek van vermogensverklaringen. De
eerste rechtszaken die door het ANI aanhangig zijn gemaakt, zijn nog
bij de rechtbanken in behandeling.
Deze hervormingsinspanningen zijn echter nog verbrokkeld, ze zijn nog
niet verankerd in de cultuur en praktische resultaten voor de
Roemeense burgers hebben ze nog niet opgeleverd. Het parlement moet
laten zien dat het volledig achter de strijd tegen corruptie op hoog
niveau staat. Er is een gebrek aan initiatief wat de aanpak van
plaatselijke corruptie betreft. De rechtspraak vertoont nog
tegenstrijdigheden en door een bonte schakering van noodverordeningen
en uitvoeringsbepalingen wordt rechtsonzekerheid gecreëerd. Er is over
het algemeen nog geen brede politieke consensus over de noodzakelijke
hervormingen en nog geen ondubbelzinnige steun bij alle politieke
partijen voor reële vooruitgang aangetoond. Er bestaat een reëel
risico dat het steeds uitdijende web van wetgeving,
uitvoeringsbepalingen en praktijken, dat door de voortdurende interne
politieke machtsstrijd is ontstaan, de aandacht afleidt van het
einddoel, dat de totstandbrenging van een onafhankelijke en stabiele
rechterlijke macht moet zijn. In het verslag wordt opgeroepen tot een
politieke consensus in Roemenië die mogelijk moet maken dat het
justitiële stelsel onafhankelijk optreedt en dat onpartijdig onderzoek
van corruptie tot snelle en effectieve besluitvorming leidt.
In beide verslagen wordt erkend dat verdere bijstand en toezicht door
de Commissie noodzakelijk blijven om de hervormingen in Bulgarije en
Roemenië te ondersteunen totdat aan alle ijkpunten is voldaan en het
mechanisme voor samenwerking en toetsing kan worden ingetrokken.
Achtergrond
Op 1 januari 2007 heeft de Commissie een mechanisme voor samenwerking
en toetsing ingesteld ter beoordeling van de uitvoering van de
verbintenissen die Bulgarije en Roemenië zijn aangegaan op het gebied
van de hervorming van het justitiële stelsel, de bestrijding van
corruptie en de bestrijding van de georganiseerde misdaad. De
Commissie werd verzocht regelmatig verslag uit te brengen over de
begeleidende maatregelen. Het eerste verslag werd door de Commissie op
27 juni 2007 uitgebracht, waarna ieder halfjaar een verslag volgde. De
vandaag gepubliceerde verslagen van de Commissie geven een beoordeling
van de vorderingen die zijn gemaakt ten aanzien van de ijkpunten die
bij de toetreding zijn vastgesteld op het gebied van justitiële
hervormingen, de bestrijding van corruptie en - voor Bulgarije - de
bestrijding van de georganiseerde misdaad. Bij het opstellen van de
verslagen is gebruik gemaakt van informatie van de Bulgaarse en de
Roemeense overheid, de vertegenwoordigingen van de Commissie en de
lidstaten in beide landen, maatschappelijke organisaties, verenigingen
en deskundigen. De verslagen van de Commissie worden aangevuld met
gedetailleerde technische verslagen over de twee landen.
Een meer gedetailleerd overzicht van het mechanisme voor samenwerking
en toetsing en de vrijwaringsbepalingen is te vinden in MEMO/07/260 .
De volledige verslagen zijn te vinden op het adres:
http://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/cvm/index_en.htm
European Union