Allerzielen Alom maakt oude traditie weer levend door vernieuwende impuls vanuit de kunst
Allerzielen Alom, kunst tot herdenken, heeft zich als vernieuwend concept bewezen. In vijf jaar tijd hebben er 40 vieringen, gebaseerd op dit concept plaatsgevonden. Omdat de kunst een centrale rol speelt zal het concept zich telkens vernieuwen en niet verwateren tot een betekenisloos kunstje. Kunst werkt binnen Allerzielen Alom als motor van de verbeelding die toegang kan geven tot het mysterie van de dood. Kunst en cultureel erfgoed gaan binnen dit initiatief op inspirerende manieren samen. Begraafplaatsen zijn de stenen archieven van gemeenschappen en krijgen een nieuwe betekenis als ritueel landschap. Ook wordt Allerzielen als oude volkscultuur vernieuwd en worden de levensverhalen van de overledenen weer opgehaald en 'gerecycled'.
Kunstenaar Ida van der Lee is inmiddels een expert op het gebied van community art en Allerzielen Alom. Zij weet zich telkens te omringen door professionele mensen uit de kunst en wetenschap. Aan Allerzielen Alom wordt op verschillende niveaus deelgenomen. Bezoekers zijn deelnemers omdat het onmogelijk is een passieve toeschouwer te zijn. Iedereen heeft wel iemand te gedenken. De kunstvormen nodigen mensen uit om deel te nemen en zijn voor iedereen toegankelijk ongeacht waar hun doden begraven of gecremeerd zijn. De kunstvormen inspireren de deelnemers om over hun doden te praten en hun naam weer tot klinken te brengen. Voor nabestaanden die hun doden op bijzondere manier willen eren, zijn er inspiratieavonden waar ze ideeën aangereikt krijgen om iets speciaals bij het graf te doen.
Allerzielen Alom is erop gericht om het concept overdraagbaar te maken. Kennis, ideeën en ervaringen worden op een inspirerende manier gedeeld tijdens bijeenkomsten, workshops, via de website en door de publicatie. Op de ontwikkelde kunstvormen rust in principe geen copyright. Kunstenaars participeren op verschillende niveaus - van gevorderd tot amateur - en vanuit verschillende disciplines - van zang tot multimedia. Zij werken samen met elkaar, met nabestaanden, amateur-kunstenaars en vrijwilligers.
Grote uitdaging voor de kunst
Omdat de religie voor veel mensen aan betekenis heeft verloren, ligt er voor de kunst een grote uitdaging om de expressievormen binnen onze dodencultuur te verversen en aan te scherpen. De behoefte in de samenleving aan nieuwe en betekenisvolle vormgeving is groot. Allerzielen Alom speelt op deze behoefte in en is in de uitvaartwereld inmiddels een fenomeen. Allerzielen Alom biedt gelegenheid om de doden te herdenken op een manier die aansluit bij de samenleving van nu. Het geeft opnieuw vorm aan een van oorsprong katholieke traditie, maar is niet gebonden aan een religie. Begraafplaatsen worden 's avonds gastvrij aangekleed met licht, vuur, klank en kunst. Vroeg of laat krijgt iedereen te maken met het mysterie van de dood. Wanneer iemand doodgaat is er eerst vooral rouw. Pas later beseffen we dat we getuige waren van een leven dat wij lief hadden. Door dat geleefde leven te vieren, kunnen we de inspiratie, het gedachtegoed en de betekenis van onze overledenen levend houden. De doden niet verzwijgen maar vieren om wie ze waren en wat ze te vertellen hebben.
Een levende traditie
Dit jaar zal de 40e Allerzielen viering nieuwe stijl plaatsvinden. Uit de vele reacties en het omvangrijke onderzoek van de Radboud Universiteit blijkt dat de vieringen diepe indruk maken en in een essentiële behoefte voorzien. De publicatie Allerzielen Alom - kunst tot herdenken (2008) dat ook als handleiding dient, leidde ertoe dat er spontaan nieuwe initiatieven ontstonden. Voor 2009 staan er zestien vieringen in het hele land gepland. Drie uitvoeringen in Noord-Holland zijn door Ida van der Lee geregisseerd maar worden in samenwerking met de lokale bevolking uitgevoerd. De overige initiatieven krijgen advies.
| | | |Locaties o.l.v. Ida van der Lee
Zaterdag 17 oktober 19.30 - 22 uur Graft-De Rijp N.H. en R.K. begraafplaats en zerkenvloer Graft Zondag 25 oktober. 19 - 22 uur Edam begraafplaats Grote Kerk Woensdag 28 oktober 19 - 22 uur Velsen begraafplaats De Biezen
Overige locaties: Bergen op Zoom, Biezenmortel, Apeldoorn, Amsterdam IJburg, Castricum, Leeuwarden, Vlaardingen (zie www.allerzielenalom.nl)
Financiering: VSB Fonds, Provincie Noord-Holland, Participatiefonds, Yarden prijs, Kunstenaars & Co Volkshogeschool Nederland, SNS Reaalfonds, gemeenten Velsen, Edam- Volendam, Graft - De Rijp.
Samenwerking: Kunstenaars & CO, Kunst en Cultuur Noord Holland en Schatten van Brabant.
Kernteam: Ida van der Lee (regie), Jaap Velserboer (curator), Annemiek van Harten (zakelijke leiding), Ronald Tebra (licht, advies en ondersteuning), Luuk van Term (fondsenwerving en communicatie)
Locale coördinatoren: Graft- De Riijp: Marian van der Veen, Edam: Christine Ravenhorst, Velsen: Alice Loeters
Deelnemende kunstenaars: Vronie Achenbach, Mirjam Bakker, April Bergvik, Rachel de Boer, Willemijn Faber, Hanneke de Feyter, Lenneke van der Goot, Simone de Groot, Femke Hockx, Reinier Kurpershoek, Ada Leenheer, Max Linsen, Ella Nitters, Mechtild Prins, Daphne Questro, Linda van Sommeren, Isolde Venrooy, Arik de Visser
Max Linsen en Jeroen Breeuwer (fotografie), Arnold Weel (grafische vormgever)
Onderzoekers: Radboud Universiteit, faculteit religiewetenschappen: Prof. Eric Venbrux, Dr. Thomas Quartier, William Arfman