Iraanse film kent lange traditie
Interessante geschiedenis
The Cow uit 1969
Dr. Asghar Seyed-Gohrab, werkzaam bij het Leiden Institute for Area Studies en vice-voorzitter van De Jonge Akademie van KNAW, koos samen met buitenpromovendus filosofie Omid Toufighian de films voor de reeks uit. 'Waarom Iraanse filmavonden?' Seyed legt uit. 'Iran heeft een interessante filmgeschiedenis. Die is oud en gaat terug naar het begin van de vorige eeuw. Gezien het feit dat de eerste primitieve vorm van film ooit stamt uit 1888, was Iran er dus al snel bij. In de eerste decennia van de twintigste eeuw werd in Iran een aantal mooie films gemaakt, maar de Iraanse filmindustrie kwam echt tot bloei in de jaren '60 en '70. Tijdens deze twee decennia werden diverse thema's behandeld: het moderniseringsprogramma van de Sjah en de effecten daarvan op de stad en het platteland, nationalisme en de introductie van de westerse cultuur. Een ander thema is de Iraanse identiteit met nadruk op de glorieuze preïslamitische tijd waarin het Perzische Rijk zegevierde.'
Einde aan de bloei
Baran uit 2001
Met de Islamitische Revolutie van 1979 kwam aan de bloeiperiode van de Iraanse cinema abrupt een einde. Door de nadruk op de westerse cultuur werd film vooral in verband gebracht met het westen en de westerse culturele invasie. De nieuwe machthebbers censureerden niet alleen media als televisie en radio maar ook de cinema; ze geloofden dat deze media 'corrupte' westerse normen en waarden propageerden. Cinema werd geassocieerd met het regime van de sjah, met immoraliteit en was vooral 'anti-islamitisch.' Traditionele geestelijken beschouwden het bezoeken van een cinema als een zonde. De haat en antipathie tegen film was zo groot dat bioscopen tijdens de Revolutie doelwit werden van aanvallen van demonstranten. Meer dan de helft van de 256 cinema's werd vernietigd. Seyed-Gohrab: 'Een verschrikkelijk voorbeeld hiervan, waarover ik tot op de dag van vandaag nachtmerries heb, is Cinema Rex in de oliestad Abadan, die in brand werd gestoken waarbij enkele honderden bezoekers levend verbrandden.'
Propaganda
The mirror uit 1997
Na de revolutie had het islamitische regime snel door dat het gebruik kon maken van de cinema om de islamitische ideologie te propageren. Door de beperkingen die filmmakers werden opgelegd, zowel tijdens het regime van de sjah als na de revolutie, ontstond een nieuwe benadering van de cinema. In de tijd van de sjah begon men al 'art'-films te maken, en na de revolutie, vanaf 1982, zien we dat de filmindustrie zich verder in die richting ontwikkelt.
Beladen maar komisch
Seyed-Gohrab: 'In de Studium Generalereeks willen we films van zowel voor als na de revolutie laten zien. We hebben ervoor gekozen om aandacht te besteden aan een aantal thema's zoals verslaving, vrouwenemancipatie, oorlog en martelaarschap, kinderfilms en censuur. Om de serie met deze zware films een beetje luchtig te maken zullen we ook een beladen maar wel een mooie komische film vertonen. Film is een goede manier om de maatschappelijke en politieke ontwikkelingen in Iran van voor en na de Islamitische Revolutie te tonen. Maar tegelijkertijd heeft de Iraanse cinema een unieke, eigen beeldcultuur ontwikkeld die international erkend is. Vele Iraanse films van de laatste twintig jaar hebben op grote internationale podia prijzen gekregen.'
Aan de reeks is een internationale conferentie gekoppeld die plaatsvindt op 26 en 27 oktober. Dan geven internationale experts lezingen over de verschillende aspecten van de Iraanse cinema.
Studium Generalereeks Iraanse film: zes filmavonden op de maandag, van 7 september t/m 12 oktober. Internationale conferentie op 26 en 27 oktober. Lees meer
Universiteit Leiden