Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer
Ministerie van VROM
Rapport Vereniging Eigen Huis
Spreekpunten minister Van Middelkoop (WWI) bij het in ontvangst nemen
van het rapport van de Vereniging Eigen Huis op 29 maart 2010.
Dank voor het rapport. Heel logisch ook dat u het nu uitbrengt, met
het oog op de a.s. verkiezingen en de daarop volgende
kabinetsformatie. Goede kans dat het VEH-rapport op de tafel van de
kabinetsinformateur komt te liggen.
U signaleert een aantal ontwikkelingen die een goed functionerende
woningmarkt in de weg staan. Onder meer de stagnerende doorstroming.
Die is volgens de VEH niet alleen een gevolg van de huidige
economische crisis, maar ook van een structurele crisis op de
woningmarkt.
VEH noemt onder meer als oorzaak dat te veel mensen blijven wonen in
een relatief goedkope huurwoning. Zij willen niet doorstromen naar een
koopwoning omdat ze dan een dief zijn van hun eigen portemonnee. En op
de koopmarkt is er sprake van een financiële verhuisdrempel in de vorm
van de overdrachtsbelasting. Maar ook de discussie over het al of niet
afschaffen van de hypotheekrenteaftrek zou mensen kopschuw maken.
U zult begrijpen dat ik als demissionair minister van Wonen niet de
ruimte heb om ferme uitspraken te doen over de toekomst van de
woningmarkt. Bovendien valt een aantal door de VEH voorgestelde
maatregelen niet onder de minister voor WWI, maar onder de minister
van Financiën, zoals de hypotheekrenteaftrek en de
overdrachtsbelasting.
Wat die hypotheekrenteaftrek betreft: als er al wordt gesproken over
het aanpassen daarvan, dan moet je wel kijken naar de effecten die
zo'n aanpassing zou hebben op de woningmarkt, bijvoorbeeld als het
gaat op de instroom en de doorstroom. Bovendien moet je eventuele
maatregelen op dit vlak niet los zien van andere instrumenten, zoals
het huurwaardeforfait.
Ik ben het overigens met de VEH eens dat de woningmarkt op een aantal
punten kan worden verbeterd. Zowel in de koop- als de huursector. De
overheid zal dan ook de koop- en de huursector in samenhang moeten
bekijken. Anders gezegd: het Rijk moet de aanpassingen op de
woningmarkt in gang zetten, maar daarbij wel heel zorgvuldig te werk
gaan. Want de woningmarkt te belangrijk voor onze economie om die
schoksgewijs of te eenzijdig aan te passen.
Zonder nu gelijk te zeggen dat een Stichting voor het Wonen de
oplossing is, zoals de VEH bepleit, spreekt mij het in samenhang
benaderen en bespreken van vraagstukken zeer aan. Want de uitdaging op
gebied van wonen is enorm: er moeten niet alleen voldoende woningen
komen, maar ze moeten ook van goede kwaliteit én betaalbaar zijn. Dat
vergt een integrale benadering.
Tenslotte: de uitspraak van de VEH dat de overheid de laatste jaren
geen duidelijke, samenhangende visie heeft getoond op het wonen
onderschrijf ik niet. In samenspraak met alle betrokken partijen -
projectontwikkelaars, bouwers, gemeenten, corporaties,
belangenorganisaties en noem maar op - wordt de woningmarkt in
Nederland vormgegeven.
Daarbij moeten allerlei belangen voortdurend tegen elkaar worden
afgewogen. Niet alleen die tussen de huur- en koopsector, maar ook
tussen ruimtelijke ordening van ons land en de woonwensen van de
mensen en tussen betaalbaarheid, beschikbaarheid en kwaliteit van de
woningvoorraad in ons land.
Dat het bijvoorbeeld op het punt van de doorstroming stokt, vindt z'n
oorzaken vooral in omstandigheden waarop de rijksoverheid maar beperkt
invloed heeft, de overdrachtsbelasting daargelaten. Als bijvoorbeeld
projectontwikkelaars en corporaties te veel bouwen voor gezinnen en te
weinig voor ouderen, dan zullen die laatsten blijven zitten waar ze
zitten, dan krijg je daarachter als het ware een file aan mensen die
wel willen, maar niet kunnen verhuizen.
Natuurlijk is ook de huidige crisis in de bouwsector daarin een factor
van betekenis. Maar juist op dat punt heeft het kabinet de afgelopen
tijd veel gedaan, onder meer in de vorm van de subsidieregeling voor
nieuwe of net niet begonnen bouwprojecten à raison van 395 miljoen
euro. Zoals u weet heb ik daarvan recent nog 100 miljoen euro
weggesleept voor de poorten van het ministerie van Financiën. En een
andere maatregel die vrij recent is genomen, is de verruiming van de
hypotheekgarantie.
Ook een onderwerp als bevolkingsdaling oftewel krimp wil ik in dit
verband niet onvermeld laten. Te lang zijn alle betrokken partijen
blijven denken in groei en dus blijven bijbouwen, zowel huizen als
bedrijventerreinen. Het is mijn voorganger geweest die dit nijpende
probleem op de bestuurlijke agenda heeft gezet. Ik wil maar zeggen: de
rijksoverheid is wel degelijk voortdurend bezig de Nederlandse
woningmarkt beter te laten functioneren.
Dat neemt natuurlijk niet weg dat alle voorstellen die kunnen
bijdragen aan een beter functionerende woningmarkt welkom zijn. Zo
beschouw ik ook dit rapport van uw vereniging. De VEH kan er dan ook
van uit gaan dat haar aanbevelingen worden meegenomen bij het
vormgeven van de woningmarkt van de toekomst. Ik zal er voor zorgen
dat het in het dossier van de kabinetsinformateur terecht komt.
Eimert van Middelkoop