Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer

Ministerie van VROM

Rapport Vereniging Eigen Huis

Spreekpunten minister Van Middelkoop (WWI) bij het in ontvangst nemen van het rapport van de Vereniging Eigen Huis op 29 maart 2010.

Dank voor het rapport. Heel logisch ook dat u het nu uitbrengt, met het oog op de a.s. verkiezingen en de daarop volgende kabinetsformatie. Goede kans dat het VEH-rapport op de tafel van de kabinetsinformateur komt te liggen.

U signaleert een aantal ontwikkelingen die een goed functionerende woningmarkt in de weg staan. Onder meer de stagnerende doorstroming. Die is volgens de VEH niet alleen een gevolg van de huidige economische crisis, maar ook van een structurele crisis op de woningmarkt.

VEH noemt onder meer als oorzaak dat te veel mensen blijven wonen in een relatief goedkope huurwoning. Zij willen niet doorstromen naar een koopwoning omdat ze dan een dief zijn van hun eigen portemonnee. En op de koopmarkt is er sprake van een financiële verhuisdrempel in de vorm van de overdrachtsbelasting. Maar ook de discussie over het al of niet afschaffen van de hypotheekrenteaftrek zou mensen kopschuw maken.

U zult begrijpen dat ik als demissionair minister van Wonen niet de ruimte heb om ferme uitspraken te doen over de toekomst van de woningmarkt. Bovendien valt een aantal door de VEH voorgestelde maatregelen niet onder de minister voor WWI, maar onder de minister van Financiën, zoals de hypotheekrenteaftrek en de overdrachtsbelasting.

Wat die hypotheekrenteaftrek betreft: als er al wordt gesproken over het aanpassen daarvan, dan moet je wel kijken naar de effecten die zo'n aanpassing zou hebben op de woningmarkt, bijvoorbeeld als het gaat op de instroom en de doorstroom. Bovendien moet je eventuele maatregelen op dit vlak niet los zien van andere instrumenten, zoals het huurwaardeforfait.

Ik ben het overigens met de VEH eens dat de woningmarkt op een aantal punten kan worden verbeterd. Zowel in de koop- als de huursector. De overheid zal dan ook de koop- en de huursector in samenhang moeten bekijken. Anders gezegd: het Rijk moet de aanpassingen op de woningmarkt in gang zetten, maar daarbij wel heel zorgvuldig te werk gaan. Want de woningmarkt te belangrijk voor onze economie om die schoksgewijs of te eenzijdig aan te passen.

Zonder nu gelijk te zeggen dat een Stichting voor het Wonen de oplossing is, zoals de VEH bepleit, spreekt mij het in samenhang benaderen en bespreken van vraagstukken zeer aan. Want de uitdaging op gebied van wonen is enorm: er moeten niet alleen voldoende woningen komen, maar ze moeten ook van goede kwaliteit én betaalbaar zijn. Dat vergt een integrale benadering.

Tenslotte: de uitspraak van de VEH dat de overheid de laatste jaren geen duidelijke, samenhangende visie heeft getoond op het wonen onderschrijf ik niet. In samenspraak met alle betrokken partijen - projectontwikkelaars, bouwers, gemeenten, corporaties, belangenorganisaties en noem maar op - wordt de woningmarkt in Nederland vormgegeven.

Daarbij moeten allerlei belangen voortdurend tegen elkaar worden afgewogen. Niet alleen die tussen de huur- en koopsector, maar ook tussen ruimtelijke ordening van ons land en de woonwensen van de mensen en tussen betaalbaarheid, beschikbaarheid en kwaliteit van de woningvoorraad in ons land.

Dat het bijvoorbeeld op het punt van de doorstroming stokt, vindt z'n oorzaken vooral in omstandigheden waarop de rijksoverheid maar beperkt invloed heeft, de overdrachtsbelasting daargelaten. Als bijvoorbeeld projectontwikkelaars en corporaties te veel bouwen voor gezinnen en te weinig voor ouderen, dan zullen die laatsten blijven zitten waar ze zitten, dan krijg je daarachter als het ware een file aan mensen die wel willen, maar niet kunnen verhuizen.

Natuurlijk is ook de huidige crisis in de bouwsector daarin een factor van betekenis. Maar juist op dat punt heeft het kabinet de afgelopen tijd veel gedaan, onder meer in de vorm van de subsidieregeling voor nieuwe of net niet begonnen bouwprojecten à raison van 395 miljoen euro. Zoals u weet heb ik daarvan recent nog 100 miljoen euro weggesleept voor de poorten van het ministerie van Financiën. En een andere maatregel die vrij recent is genomen, is de verruiming van de hypotheekgarantie.

Ook een onderwerp als bevolkingsdaling oftewel krimp wil ik in dit verband niet onvermeld laten. Te lang zijn alle betrokken partijen blijven denken in groei en dus blijven bijbouwen, zowel huizen als bedrijventerreinen. Het is mijn voorganger geweest die dit nijpende probleem op de bestuurlijke agenda heeft gezet. Ik wil maar zeggen: de rijksoverheid is wel degelijk voortdurend bezig de Nederlandse woningmarkt beter te laten functioneren.

Dat neemt natuurlijk niet weg dat alle voorstellen die kunnen bijdragen aan een beter functionerende woningmarkt welkom zijn. Zo beschouw ik ook dit rapport van uw vereniging. De VEH kan er dan ook van uit gaan dat haar aanbevelingen worden meegenomen bij het vormgeven van de woningmarkt van de toekomst. Ik zal er voor zorgen dat het in het dossier van de kabinetsinformateur terecht komt.

Eimert van Middelkoop