Ingezonden persbericht
Amsterdam, 29 maart 2010
'Verloren' films Michael Curtiz teruggevonden
Wereldpremière gerestaureerde Hongaarse films
Az Utolsó hajnal
Voor hij in 1926 definitief naar de Verenigde Staten vertrok was Michael Curtiz, regisseur van de Hollywoodklassieker Casablanca (1942), een belangrijke figuur in de bloeiende Hongaarse filmindustrie. Hij maakte maar liefst 64 films in Europa: eerst in zijn vaderland Hongarije, later in Wenen en Parijs. Onlangs werden twee van zijn vroege, verloren gewaande films teruggevonden en gerestaureerd door EYE Film Instituut Nederland.
9 april wereldpremière 'verloren' films van Michael Curtiz
Michael Curtiz before Hollywood is een programmaonderdeel van de Film Biënnale en vindt plaats op 9 april, 10.00-17.15, in EYE (Vondelpark 3)
Michael Curtiz (1886-1962) maakte onder de naam Mihály Kertész tussen 1912 en 1919 ongeveer veertig stille films in Hongarije - vooral populaire genres, maar ook een paar propagandafilms. Mede dankzij zijn grote productiviteit groeide Hongarije uit tot het vijfde grote filmproductieland ter wereld in de periode tot 1919.
Vakmanschap
Lange tijd waren slechts vier korte fragmenten (bij elkaar iets langer dan een half uur!) uit Curtiz' Hongaarse oeuvre bekend, tot onlangs twee opvallende vondsten werden gedaan: de volledige speelfilms A Tolonc (1914, 68') en Az Utolsó hajnal (1917, 72'). Restaurator Simona Monizza van EYE Film Instituut Nederland nam het originele, kwetsbare nitraat onder handen en op 9 april beleven de nieuwe conserveringen hun wereldpremière tijdens de Film Biënnale in EYE.
Al was Curtiz nog jong, uit de nieuwe vondsten van zijn vroege werk blijkt al een groot gevoel voor stijl en vakmanschap. Zo verraadt de mise-en-scène van Az Utolsó hajnal ('De laatste dageraad'), met name de opstelling van de acteurs in de conversatiescènes, een scherp filmmakersoog. De film, een exotisch melodrama, werd bijzonder positief ontvangen in de Hongaarse pers en bevestigde voorgoed Curtiz' reputatie als de succesvolste Hongaarse regisseur van zijn tijd. In de oorspronkelijke versie hebben de personages westerse namen en het verhaal speelt zich af in Londen en Parijs, terwijl de film duidelijk in Boedapest is opgenomen. In de Eerste Wereldoorlog, toen de film werd opgenomen, rustte in Hongarije een verbod op buitenlandse films. Misschien deed men daarom alsof het hier om een verboden, westerse film ging. In onze Nederlandse versie zijn de namen op de tussentitels weer 'verhongaarst'.
Het conserveringsproces van A Tolonc is overigens nog niet voltooid. Dit is de eerste gelegenheid de film te zien, maar EYE vertoont voor alsnog een werkkopie; een tussenstadium in het lange restauratieproces, waarbij slechts een deel van de problemen met deze unieke nitraatkopie opgelost zijn.
Michael Curtiz
Michael Curtiz (Boedapest 1886 - Hollywood 1962) werd als Manó Kertész Kaminer geboren in een welgesteld Joods gezin. Hij was circusartiest, volgde een acteeropleiding aan de Royal Academy for Theater and Art in Boedapest en maakte carrière als acteur bij het Hongaarse theater. Na zijn speelfilmdebuut Ma es holnap (1912) werd hij - met regisseur Alexander Korda - een van de leidende figuren van de Hongaarse filmindustrie. In Oostenrijk en Frankrijk maakte hij daarna ruim twintig films om vanaf 1926 zijn carrière in Hollywood voort te zetten. Daar ontwikkelde hij een succesvol en veelzijdig oeuvre, met klassiekers als Mildred Pierce (1945) en het Oscarwinnende Casablanca (1942).
Programma
Behalve de première van de twee verloren gewaande films is ook het overige bewaarde Hongaarse materiaal van Michael Curtiz te zien: de korte film Jön az öcsém (1919 12'), met Curtiz' eerste echtgenote Lucy Doraine, en fragmenten uit de films Tatárjárás (1917) en Scorpio (1918, samen 7'). Het programma sluit af met een gerestaureerde versie van het Oostenrijkse Fiaker Nr. 13 (1926, 116'), een lichtvoetig melodrama over een vondelinge (Curtiz' tweede vrouw Lily Damita) die moet kiezen tussen haar biologische- en adoptievader. De Curtiz-dag wordt gepresenteerd door filmhistoricus David Robinson, met inleidingen van Vera Gyürey en Gyongyi Balógh (Hongaars Filmarchief), restaurator Simona Monizza en Miguel A. Fidalgo, auteur van het boek Michael Curtiz; Bajo la sombra de 'Casablanca'.
Michael Curtiz before Hollywood
9 apr 10.00-17.15 in EYE Film Instituut Nederland (Vondelpark 3, Amsterdam)
¤25,- (reductie ¤23,50, Vrienden ¤22), voertaal Engels.
Live-muziek door Wim van Tuyl, Yvo Verschoor, Joachim Baerenz en Pien Straesser.
Hollywoodklassiekers
Michael Curtiz' Hollywoodfilms The Sea Wolf, Mildred Pierce en Casablanca zijn tijdens de Film Biënnale als losse voorstellingen te zien. The Sea Wolf is afkomstig uit de MoMA-collectie.