Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit
Veelheid aan uitdagingen in paardensector
Toespraak | 14-04-2010
"Kom tot een I&R-systeem voor paarden"
Toespraak door de demissionaire minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, G. Verburg, op de Sectordag Paarden, 12 april 2010, Arnhem.
Dames en heren,
Paarden zijn emotie. Onze paardenfokkerij staat wereldwijd zeer hoog aangeschreven. Paardensport is ongekend populair. Tophengsten en merries brengen paarden als Totilas voort. Dat leidt tot euforie. Grenzen worden verlegd en de lat komt elke keer hoger te liggen. Maar er is ook veel gaande in de sector.
Ik begin bij welzijn.
Een jaar geleden ontving ik een Plan van Aanpak Welzijn in de Paardenhouderij. Dat plan was destijds een prestatie op zich, dat heb ik toen ook benadrukt. U heeft intussen ook stappen gezet. Het draagvlak om meer aandacht aan welzijn en gezondheid te besteden is gegroeid. U zette het paarden- en ponywelzijn stevig op uw agenda. Ook zijn er concrete resultaten geboekt. Veel organisaties maakten een welzijnsplan, wedstrijdregels zijn aangepast, er kwam een Handboek Welzijn Paarden plus cursus. Begin vorig jaar is gestart met een welzijnsmonitor, de eerste en enige in Europa. Met objectieve, betrouwbare parameters wordt het welzijn van paarden op bedrijven gemeten. Maar liefst 150 hippische bedrijven werken mee. Het project wordt naar verwachting eind dit jaar afgerond.Op 1 september vorig jaar startte het Nederlands Hippisch Kenniscentrum. De beoogde spin in het web van kennis over paarden en pony's en de verspreiding van die kennis. En last but not least: de Dierenbescherming en de sector verkennen nu samen in welke welzijnsissues zij samen op kunnen trekken. Dat is winst.
Dat zijn successen. En successen en resultaten moet je koesteren. Daar past een compliment bij.Maar. Brede bewustwording is helaas niet genoeg. Er liggen nog grote uitdagingen.
Uitdagingen voor de samenwerking en financiering. De opdracht voor de welzijnsplannen, die om concreetheid en uitvoerbaarheid vragen.En ik moet helaas vaststellen dat het Plan van Aanpak Gezondheid nog moet worden opgeleverd.
Het proces, dames en heren, is goed ingezet. U heeft nu de mogelijkheid om het goed voort te zetten. Hou zelf de teugels in handen. Laat ze niet uit handen nemen door wat of wie dan ook; kranten, NGO's, de Tweede Kamer. Laat de teugels niet vieren. Zet onderlinge verschillen opzij. Het ís mogelijk om tegen de Dierenbescherming te zeggen: geef ons goed advies. Om welzijnsplannen concreet te maken en een plan van aanpak over gezondheid te maken. Blijft u ook de paardenhouders die niet zijn aangesloten bij een paardenorganisatie, daar bij betrekken.
Onder de nieuwe Wet Dieren komt een Besluit Houders van Dieren. Daarin komen algemene regels voor verzorging en huisvesting van alle dieren. Dus ook voor iedereen die paarden houdt. Besluit is echter aan een nieuw kabinet. Ik denk dat het een goede stap zou zijn als de sector samen met LNV ter ondersteuning van deze algemene regels een Gids van Goede Praktijken op te stellen. Daarmee kunnen alle paardenhouders worden bereikt.
U heeft in het kader van het Plan van Aanpak Paardenwelzijn een aantal zaken aan mij geadresseerd. Zoals de uitfasering van prikkeldraad. Ik kan u antwoorden dat u werkt aan de uitfasering bij u thuis, of de plek waar uw paard staat. Ik treed, en daar vroeg u ook om, daarover in overleg met terreinbeheerders. Zoals ik ook met hen en de VNG in overleg treed over manieren om te voorkomen dat paarden het gevaarlijke Jakobskruiskruid eten. Verder werk ik met de sector aan vernieuwde fokkerijregels, opdat er minder paarden met erfelijke gebreken komen.
Dan de gezondheid van het dier. Ik zie drie aspecten: het voorkomen van infectieziekten, het verstandig omgaan met doping en de praktijk van het klonen.
In de regel ligt de verantwoordelijkheid om infectieziekten te voorkomen bij de eigenaar. Hij moet het dier naar behoren verzorgen en schakelt een dierenarts in bij problemen. Maar paardenhouders hebben de actieve steun van de sector nodig. Om bijvoorbeeld onderzoek naar nieuwe medicijnen te financieren of andere regels te maken voor wedstrijden. Ik waardeer het dan ook zeer dat u op dit moment aan het Plan van Aanpak Infectieuze aandoeningen werkt. Samen werkt, want sommige ziekten kan niemand in zijn eentje bedwingen! Zoals de Infectueuze anemie, een paardenziekte die nu nog niet in Nederland voorkomt, maar al wel in ons omringende landen. Hulde dus voor uw initiatief.
Ik heb ook zelf een agenda met acties, die in de zogeheten Nationale Agenda Diergezondheid zijn opgenomen. Waaronder een onderzoek naar de bestrijdingskosten van de Afrikaanse Paardenpest. Inzicht in de kosten kan ons helpen ons voor te bereiden op een eventuele uitbraak van Paardenpest in ons land. Uit verschillende conceptscenario's blijkt dat een eventuele uitbraak honderden miljoenen euro's gaat kosten. Hier is een goede voorbereiding essentieel. Het plan van Infectueuze aandoeningen dat ik noemde, is al een goed begin van de voorbereidingen.
Met het oog op de Paardenpest onderzoek ik ook of paardenhouders tot registratie kunnen worden verplicht. Mocht het nodig zijn, dan zou dat het ingrijpen aanzienlijk vereenvoudigen. Invoering is echter wel een ingrijpende maatregel, zeker als die van overheidswege wordt opgelegd. Ik roep de sector op om dit zelf ter hand te nemen. Kijk bijvoorbeeld hoe het in België nu wordt geregeld, zo hoor ik hier een Belgische vertegenwoordiger.
Een tweede gezondheidsaspect is doping. Het is in eerste instantie aan de sportorganisaties om daar verstandig mee om te gaan. Maar helaas sluit de zogenaamde 'progressieve' lijst van de FEI niet aan bij de Clean Sports filosofie van de sector. Ook hier kunt u met elkaar iets bereiken. Ik blijf van mening dat zelfregulering, ook hier, nog altijd sterker werkt dan overheidstoezicht en regulatie. Natuurlijk blijf ik de ontwikkelingen bij de FEI op de voet volgen.
Ik hoor verder dat de regels voor de keuringen van paarden voor de export hier en daar knellen. Voor mij staat de gezondheid van dieren voorop. Daar ben ik als minister verantwoordelijk voor. Maar ik nodig u graag uit om met mijn medewerkers van de Voedsel en WarenAutoriteit te kijken of procedures effectiever kunnen. Kom maar met concrete voorstellen op geanalyseerde problemen - zonder de doelen uit het oog te verliezen.
Een aantal fokkers heeft interesse voor het klonen van paarden. Ik laat hier even de techniek voor wat hij is, aangezien dit nog moeilijk is om uit te voeren. Los van de techniek zijn er ethische implicaties. Mijn standpunt voor genetische modificatie bij dieren is: nee, tenzij. Daarnaast vindt buiten en soms ook binnen uw sector niet iedereen klonen een goed te verantwoorden praktijk. Voorzichtigheid en vooral transparantie zijn daarom op hun plaats.
Dan nog een opmerking over de rol van opleiding, kennis en onderzoek in dit proces. Het zijn de mensen die verandering en verduurzaming in gang kunnen zetten. Zij hebben daar goed tuig en goed onderhouden materieel bij nodig. Kennisoverdracht, scholing en voorlichting zijn wat mij betreft het belangrijkste groeikapitaal.Ik steek daarom veel geld in het groene onderwijs, de regeling Kennisverspreiding en Innovatie Groen Onderwijs en het praktijkleren. Iedereen profiteert er van als er veel kennis binnen de onderwijskolom, van vmbo tot universiteit, wordt uitgewisseld en als er intensieve uitwisseling is tussen het onderwijs en het bedrijfsleven, met betrokkenheid van u als Sectorraad Paarden.
Het is goed dat er een Sectorraad Paarden is, net zoals het goed is dat er een Nederlands Hippisch Kenniscentrum is. Er is geld - ik heb daarbij graag een steuntje in de rug gegeven - er is een bestuur en er is een staf aangenomen. En...het is tijd voor actie. Ik kijk dan ook zeer uit naar een kennisagenda eind dit jaar. Ik verwacht dat daar uw kennisvragen in staan, sectorbreed. En ik verwacht dat het ook maatschappelijk ingegeven vragen zullen zijn.
Een allerlaatste reactie nog op de vragen die bij u leven over het BTW tarief. Twee jaar geleden heeft de Europese Commissie bij het Hof een inbreukprocedure in gang gezet. De Commissie heeft bezwaren tegen het lage BTW tarief dat wij voor bepaalde levende dieren hanteren. De zaak ligt nog steeds bij het Hof. En daar mag het wat mij betreft onderop de stapel blijven liggen. Het lage BTW tarief voor paarden blijft dus nog een tijdje laag.
Dames en heren,
Wat ons bindt is passie voor het paard. Paarden zijn ook gewoon dieren die iedere dag uw aandacht en verzorging nodig hebben. Die we samen actief moeten beschermen tegen gevaarlijke ziekten. Er zijn wat dat betreft goede initiatieven in gang gezet, maar er zullen zeker extra tandjes bij moeten worden gezet. Voor verduurzaming is breed maatschappelijk draagvlak nodig en dat niet alléén binnen de Sectorraad Paarden. Of u nu bestuurder, ondernemer, fokker of sporter bent, u kunt zelf iets doen. Ik heb één toverformule voor ieder u: samenwerken. Samenwerken op basis van partnerschap en vertrouwen. Dat vergt inspanning. Zoek dus uw mede-paardenliefhebbers op, steek tijd en energie in hén. Spits de oren, schudt de manen en blijft u vooral nieuwsgierig naar nieuwe ontwikkelingen op de lange termijn, in plaats van op de korte termijn. Dan kan onze prachtige sector nog veel meer moois voortbrengen die ogen, harten, maatschappij en portemonnee kunnen strelen.