Groen!
De logica van het nog steeds zwakke vlees
door Bart Staes (Europese fractie) op 14 april 2010 in "Voeding en landbouw"
âHet vlees is zwakâ, was de titel van een boek dat ik in 1996 samen
met Jaak Vandemeulebroucke publiceerde. Een boek over de staat van
onze vleesindustrie, drie jaar nadat ik ook samen met
Vandemeulebroucke de âDe hormonenmaffiaâ mee redigeerde. De titel
verwees naar het farmaceutisch gesjoemel en chemisch gerotzooi met de
miljoenen dieren tellende veestapel, de consequenties voor die dieren
én de gevolgen voor de volksgezondheid.
Maar de titel verwees ook naar het menselijke gedrag achter dat
onverantwoorde en vaak criminele gebruik van middelen, al dan niet
legaal: platte hebzucht, fraude en geldgewin. Gedrag dat volkomen in
lijn was en is met de westerse zoektocht naar steeds hogere
productiecijfers en zo hoog mogelijke korte termijn winsten. Nu ik de
reacties lees op de nieuwe resistente ESBL-superbacterie, is het vlees
nog steeds in alle opzichten zwak.
Uitgerekend Piet Vanthemsche, Boerenbond-voorzitter én dierenarts,
verklaarde gisteren in de krant "een beetje uit de lucht te vallen".
"Als een bepaald soort antibioticum grote problemen zou stellen, dan
zullen maatregelen getroffen moeten worden." De Boerenbondbaas gebaart
van krommen aas. Als dit de correcte weergave is van de
Boerenbond-reactie, getuigt dat van een schandalige vorm van
negationisme. Men weet immers al jarenlang donders goed wat er speelt.
Al decennia lang worden er internationaal rapporten gepubliceerd over
het feit dat overmatig gebruik van antibiotica bij mens en dier leidt
tot resistentie. Al decennia wordt ook specifiek gewaarschuwd dat het
(preventief) gebruik van antibiotica in de veeteelt gierend uit de
hand loopt. Ook in `het vlees is zwak' waarschuwden we voor het
massale gebruik van antibiotica-cocktails als groeibevorderaar, hoewel
dat al was verboden door een Europese richtlijn uit 1970.
Alleen UZA-microbioloog Herman Goossens toonde zich de jongste dagen
terecht pessimistisch over de ontstane situatie. Hij verdient onze
volle steun. Hij voorziet "binnen vijf jaar een ontzettend groot
probleem" als we dit niet "NU" aanpakken, met de kritische noot dat
"we dit zeer moeilijk onder controle gaan krijgen". In gesprekken die
ik 15 jaar geleden met professor Goossens had als voorbereiding voor
`Het vlees is zwak' voorspelde hij precies wat er nu gebeurt.
En hij staat niet alleen. De Nederlandse Professor J. Kluytmans zei
afgelopen zondag in het onderzoeksprogramma Zembla: "Ik vrees dat men
pas maatregelen neemt op het moment dat er echt iets aantoonbaar mis
gaat. Ik heb zorgen dat we in dit geval te laat zijn.' En Professor
John Degener zei dat de overheid al jaren op de hoogte is van de
gevaren voor de volksgezondheid door buitensporig antibioticagebruik
in de veeteelt: `Er zijn meerdere rapporten en adviezen gekomen van de
Gezondheidsraad. Het stapelt zich op. We worden er langzamerhand moe
van.'
Een mens zou van minder moedeloos worden. In Nederland reageert de
overheid alerter. Enkele dagen geleden publiceerde de Nederlandse
minister van Landbouw Gerda Verburg een `Advies met betrekking tot
ESBL's in Nederland', op basis van een kraakheldere en weinig
verbloemende nota van een deskundigenberaad onder leiding van het
Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. Een citaat: `Er zijn
sterke aanwijzingen dat de toename van ESBL's producerende bacteriën
in de humane gezondheidszorg niet alleen door humaan
antibioticagebruik veroorzaakt wordt, maar voor een deel te wijten is
aan resistentieontwikkeling in de veterinaire sector' (...). Uit een
studie van arts-microbioloog Kluytmans bleek dat bijna 90 procent van
het kippenvlees in Nederlandse supermarkten besmet is met ESBL. Waar
men in Nederland reageert, sust men in België en Vlaanderen: `We gaan
het onderzoeken en bak uw kip wat langer'. Minister van
Volksgezondheid Onckelinckx zei zelfs: `En dat het in Nederland zo erg
is, hoeft daarom bij ons niet zo te zijn...'. Nogmaals uit de
nota-Verburg: `Dit is niet uitsluitend een Nederlands probleem, ook in
het buitenland, zowel binnen als buiten de EU, wordt de toename van
ESBL-producerende bacteriën bij mensen, dieren en op vlees van dieren
gesignaleerd.'
Terwijl er sprake is van antibiotica-alarm, tonen de gelaten reacties
in België aan dat onze overheid maar niet willen begrijpen dat er
"grenzen aan de groei" zijn, iets wat de groene beweging al decennia
zegt. Niet omdat we perse tégen groei zijn maar omdat ongebreidelde
groei op een gegeven moment op grenzen stuit. ESBL is zo'n grens. De
winsten die farmaceutische bedrijven dankzij een onverantwoord
intensief landbouwsysteem al decennia maken, worden afgewenteld op de
gemeenschap via stijgende kosten in de gezondheidszorg.
Volgens het Europees centrum voor ziektebestrijding zijn in 2007 in
Europa 8000 mensen overleden als gevolg van besmetting met de
ESBL-bacterie. Professor Kluytmans schat dat het aantal mensen dat in
Nederland besmet is met ESBL op 1 miljoen: `Heel recent hebben we in
ons ziekenhuis in Breda patiënten onderzocht op ESBL. We vonden het
bij 6 à 7% van de mensen. Als dit percentage ook in de open bevolking
voorkomt, dan praat je over 1 miljoen mensen die nu al een ESBL
hebben.'. Er is nu nog één antibioticum (carbapenem) dat kan worden
ingezet. Maar als dat massaal gebruikt wordt tegen het resistente
ESBL, komt ook daar resistentie voor, hetgeen wereldwijd al wordt
gesignaleerd in ziekenhuizen en verpleeghuizen, met name in landen
rond de Middellandse Zee.
Volgens RIVM-directeur R.A. Coutinho spelen ook hier weer economische
belangen een rol: `Wat je moet doen is antibioticagebruik in de
dierhouderij terugbrengen. En niet alleen in Nederland, ook in andere
landen'. Maar: `Er zitten een heleboel partijen bij die allemaal
belangen hebben, dus er moet echt iets gebeuren voordat mensen iets
gaan doen. Het is een economische factor, het kost gewoon geld, er is
concurrentie in de sector.'
Toch kan het anders. In Denemarken, een land met een grote veestapel,
werkt men al vele jaren met antibioticavrije stallen.
Voedselveiligheid en consument staan voorop, dierenartsen controleren
de veebedrijven, de overheid controleert de dierenartsen.
Onoordeelkundig gebruik van medicijnen wordt er door de overheid
opgespoord én streng vervolgd. Dit Deense beleid moet Europees en
wereldwijd navolging krijgen. Ik zal de Vlaamse Minister van landbouw,
de Boerenbondvoorzitter en mevrouw Onckelinckx eens een overzichtje
van alle vakliteratuur ter zake opsturen. Dan kunnen ze niet langer
"uit de lucht vallen" en hebben ze voldoende argumenten om een ander,
gezonder landbouwbeleid te bepleiten zeker nu de discussie over het
uitwerken van een nieuwe Europees landbouwbeleid na 2013 op de
Europese agenda staat.
Contact: Bart Staes -
Deel Deel
Bart Staes
Europees Volksvertegenwoordiger
www.bartstaes.eu
recente opiniestukken
14/04/2010 De logica van het nog steeds zwakke vlees
14/04/2010 Het recht op wettelijke veiligheid
26/03/2010 De kromme kabinetten-rekenkunde van Kris Pe...
24/03/2010 Leren uit het Griekse drama
04/03/2010 Het is onwil
archief