Pulsar astronomen zien drie-dubbel, in technicolor

23/04/2010 10:26

ASTRON-Netherlands Institute for Radio Astronomy

Pulsar astronomen zien drie-dubbel, in technicolor

Nieuwkomer LOFAR combineert met bestaande telescopen voor nieuwe inzichten in extreme sterren.

Een internationaal team van astronomen, onder wie sterrenkundigen van ASTRON, heeft een nieuw golflengte wereldrecord gevestigd met waarnemingen van extreme sterren. Door ASTRON's nieuwe LOFAR telescoop te combineren met twee van de grootste radiotelescopen ter wereld (de Effelsberg telescoop in Duitsland en de Lovell telescoop in Engeland) konden de wetenschappers tegelijkertijd radiogolven waarnemen van slechts 3,5 centimeter tot wel 7 meter, maar liefst 200 keer zoveel. Zulke radio golflengtes komen overeen met de verschillende kleuren die een mens kan zien, en zo is nu een nog niet eerder waargenomen kleurenplaat gemaakt van zogenaamde "pulsars".

Pulsars blijven over als sterren aan het eind van hun leven ontploffen. Ze zijn slechts 20 kilometer doorsnee, maar zwaarder dan de zon. Vanaf hun magnetische polen stralen ze verschillende kleuren radiogolven uit die met telescopen zijn waar te nemen.

Met slechts één telescoop kunnen sterrenkundigen een pulsar alleen op een bepaalde golflengte (kleur) waarnemen. Door nu de drie genoemde telescopen met elkaar te combineren, konden de astronomen zes pulsars waarnemen, over een golflengte spanne van acht octaven. "Ter vergelijking: we hebben deze pulsars waargenomen over golflengtes die zo veel verschillen als alle tonen van een piano", zegt Dr. Jason Hessels van ASTRON. "Door deze pulsars tegelijkertijd waar te nemen op zo veel golflengtes kunnen we een instant-opname maken van de radiogolven van de pulsar, op het moment dat ze op verschillende hoogtes boven de magnetische polen worden gevormd."

Michael Kramer, directeur van het Max Planck Instituut voor Radioastronomie in Bonn (Duitsland), waar het eerste internationale LOFAR antennestation gebouwd is, is enthousiast over het enorme bereik van golflengtes van LOFAR, " Deze waarnemingen laten zien hoe goed LOFAR aansluit bij bestaande radiotelescopen in Europa, zoals de 100 meter grote Effelsberg telescoop."

Dr. Joeri van Leeuwen, van ASTRON: "In zo'n kleuren palet, van 100 maal meer kleuren dan het mensenoog kan zien, is nog nooit tegelijkertijd een pulsar bestudeerd. We verwachten daarmee heel precies de aard van deze sterren te meten".

LOFAR, ontworpen en gebouwd door ASTRON, bestaat uit ongeveer 25.000 antennes die samen een reuzentelescoop vormen ter grootte van Nederland en meer dan 1000 km wanneer de buitenlandse stations aangesloten zijn. In vergelijking tot conventionele radiotelescopen kan de LOFAR-telescoop zeer grote delen van de hemel in kaart brengen.





http://www.astron.nl