VU medisch centrum
Aziatische braakloop
'Aanloop naar Literatuur & Geneeskunde: Besmetting?'
1 juli 2010
Op 15 september aanstaande zal op het jaarlijkse Literatuur &
Geneeskunde symposium het thema Besmetting centraal staan. De
hoofdlezing wordt verzorgd door de Vlaamse schrijfster Kristien
Hemmerechts. Tot 15 september zullen Arko Oderwald en Frans Meijman in
Tracer aandacht besteden aan besmetting in literatuur en film. Deze
keer: Cholera
Cholera speelt in een aantal romans een hoofdrol. In de roman 'Liefde
in tijden van cholera' van Gabriel Garcia Marquez uit 1985 krijgt de
cholera vooral een bevrijdende rol. Fermina Daza en Florentino Ariza,
de hoofdpersonen uit het boek, krijgen nu ze beiden in de tachtig zijn
alsnog de gelegenheid om hun verboden jeugdliefde te bezegelen. De man
van Fermina is terwijl hij zijn papagaai probeerde te vangen uit een
boom gevallen en komt te overlijden. Florentino, die vrijgezel is
gebleven, ziet zijn kans schoon en vraagt de weduwe Fermina mee op zijn
boot die de rivier opvaart. Op de terugweg zorgt hij ervoor dat - ten
onrechte - de gele vlag dat er cholera aan boord is wordt gehesen en
zodoende zorgt hij er voor dat ze met rust worden gelaten, ze mogen de
boot niet af vanwege het besmettingsgevaar. Aan hun liefde komt dankzij
de cholera geen eind.
Overspelige vrouw
Hoe anders, maar toch ook weer vergelijkbaar, is dat in 'De bonte
sluier' ('The painted veil') van William Somerset Maugham uit 1935. De
arts Walter Fane dwingt zijn overspelige echtgenote Kitty met hem mee
te gaan naar een stad in de binnenlanden van China, waar de cholera
heerst. Kitty is een oppervlakkige vrouw die vooral uit is op status en
een financieel comfortabel leven. Zij volgt daarin haar moeder. Nu zij
voor de keus wordt gesteld om als overspelige vrouw bekend gemaakt te
worden of Walter op zijn missie te volgen, kiest zij noodgedwongen voor
het laatste. Als zij de toewijding ziet van Walter voor zijn patiënten,
groeit bij haar eindelijk de liefde die zij nooit voor hem gevoeld
heeft. Maar het is geen happy end, want Walter krijgt zelf cholera en
sterft. Kitty keert terug naar Engeland en heeft gelukkig wel wat
geleerd: zij gaat voor haar vader zorgen, die altijd door haar moeder
geminacht werd.
Eenzaam
In 'De dood in Venetië' van Thomas Mann uit 1911 is er geen sprake van
een les die geleerd wordt. Gustave von Aschenbach is schrijver die een
existentiële crisis doormaakt en besluit op vakantie te gaan. Door het
hele verhaal heen zijn voortdurend allerlei verwijzingen naar de dood,
en die krijgt concreet gestalte als in Venetië de cholera uitbreekt.
Aschenbach besluit te blijven omdat hij meer dan gemiddeld geboeid
wordt door de jongen Tadzio. Hij had het beter niet kunnen doen, want
hij sterft eenzaam op het strand van het Lido. Zijn liefde wordt hem
ontzegd.
Trouwens, wie niet van lezen houdt: deze romans zijn alle drie
verfilmd, 'The painted veil' zelfs drie keer.
Arko Oderwald
bron: Tracer