Ingezonden persbericht
Persbericht 14 september 2010
Teyler toont voor het eerst complete spotprentencollectie
The Madness of King George
24 september 2010 t/m 2 januari 2011
In het kader van het Madness & Arts Festival toont Teylers Museum dit najaar voor het eerst zijn complete spotprentencollectie. De 18de- en 19de-eeuwse prenten, die vooral de Engelse koning George op de hak nemen, worden gepresenteerd in de expositie The Madness of King George.
Spotprentencollectie
Teylers Museum bezit enkele tientallen spotprenten die in de decennia rond 1800 zijn geproduceerd. Ze tonen de hoogtepunten van wat indertijd opvallend, vreemd, raar en gek werd gevonden. Het is de oudste openbare verzameling van zulke prenten.
Tentoonstelling
Tussen 1760 en 1830 verscheen in Engeland bijna elke dag een spotprent. Niet in de vorm die wij nu vooral kennen, als afbeelding in een krant, maar als een zelfstandige kunstuiting in prentvorm die gretig aftrek vond. Dagelijks vermaakten honderden passanten zich met de nieuwste cartoons die te zien waren in de vitrines van gespecialiseerde prentwinkels in Londen. De kunstenaars van deze prenten, zoals Bunbury, Gillray, Rowlandson en Cruikshank, waren beroemdheden en hun werk werd alom besproken en verzameld.
De Engelse spotprenten namen alles op de korrel wat in die tijd actueel was. De tekenaars vergrootten iedere onregelmatigheid uit het politieke en dagelijkse leven en vervormden het normale tot het gek, bizar en belachelijk werd. In de verbeelding van deze kunstenaars leken hele volken slechts te bestaan uit onnozele sukkels en zagen hun leiders eruit als impulsieve zotten. Gulzige vorsten met dikke buiken, hysterisch ongemanierde burgers, of ijdele dames met bizarre jurken volgens de 'laatste mode': niets of niemand was veilig voor de scherpe blik van de cartoonists.
Vooral het Engelse koningshuis had het zwaar te verduren. Elke stap van de Engelse koning George III en zijn vrouw werd gevolgd, elke ontwikkeling becommentarieerd en geparodieerd. In talloze prenten is het koninklijk echtpaar te herkennen aan de karikaturale weergave van hun gezichten: hij met een bol vissenhoofd en zij met ingevallen wangen. Engeland had dan ook een grote persvrijheid. Dit schiep een uiterst gunstig klimaat voor satire in woord en beeld, zelfs jegens het koningshuis.
Prof. dr. Frans Grijzenhout (1956) is gastconservator van de tentoonstelling. Hij is kunsthistoricus en als hoogleraar verbonden aan de leerstoelgroep Cultuurgeschiedenis van Europa aan de Universiteit van Amsterdam.
Madness & Arts Festival
Het Madness & Arts Festival is een internationaal en multidisciplinair festival waar kunst en gekte elkaar ontmoeten. Van 24 september t/m 3 oktober 2010 strijkt het festival eenmalig neer in Haarlem. Het festival vond eerder plaats in Toronto (2003) en Münster (2006).
Symposium
Op 29 oktober organiseert Teylers Museum een wetenschappelijk symposium over satire in de kunst (zie voor het programma de bijlage).
Overige presentaties
The Madness of King George vindt plaats in het Prentenkabinet. In de grote Tentoonstellingszaal vindt van 18 september 2010 t/m 9 januari 2011 Mythen van het atelier plaats.
---
Bijlage:
Symposium
The madness of satire
29 oktober 2010, Teylers Museum Haarlem
De neiging om de spot te drijven met anderen, is waarschijnlijk zo oud als de mens. De vorm waarin dat gebeurt, kent ook een aantal constanten: overdrijving is de meest in het oog springende. Maar de personen en de onderwerpen waarop de satire zijn pijlen richt en de samenstelling en de verwachtingen van het publiek, veranderen voortdurend. Daarmee veranderen ook de artistieke en culturele strategieën van de satire, soms met heftige politieke of publieke reacties als gevolg.
In het door NWO ondersteunde onderzoeksprogramma The power of satire: cultural boundaries contested doen wetenschappers uit verschillende disciplines onderzoek naar de werking van satire, van de 18de eeuw tot nu, in verschillende media, in een westerse en niet-westerse context. De omgang met het concept van de Verlichting staat in de onderzoekingen centraal.
In het kader van dit onderzoeksprogramma vindt op vrijdagmiddag 29 oktober 2010 een symposium plaats. Sprekers uit binnen- en buitenland belichten diverse aspecten van de satire in woord en beeld in de late 18de eeuw, the Golden Age of Caricature, maar ook de eeuw van Verlichting en Revolutie.
Aansluitend op het symposium wordt aandacht besteed aan de tentoonstelling The madness of king George met spotprenten van beroemde karikaturisten als Bunbury, Rowlandson, Gillray en Cruikshank uit het bezit van Teylers Museum. Deze tentoonstelling maakt deel uit van het festival Madness & Arts Festival.
Deelname aan het symposium is gratis (excl. museumentree). Reserveren (noodzakelijk) via: reserveringen@teylersmuseum.nl
Programma
13.00 Ontvangst met koffie en thee
13.30 Welkom en opening
13.40 Toelichting op het door NWO gesubsidieerde onderzoeksprogramma The power of satire
dr. Marijke Meijer Drees, programmaleider, universitair hoofddocent Neerlandistiek, Universiteit Utrecht
14.00 The business of satire
Timothy Clayton, independent scholar and writer, Fressingfield, Great-Britain
14.30 De Hollandia Regenerata van David Hess: een anti-revolutionair karikatuuralbum van Europees formaat
dr. Wolfgang Cillessen, conservator schilderijen en prenten, Historisch Museum Frankfurt
15.00 Woord en beeld in De Lantaarn van Pieter van Woensel
Ivo Nieuwenhuis, MA, promovendus, Universiteit van Amsterdam, Universiteit Utrecht
15.30 Gelegenheid voor vragen en discussie
15.45 Korte pauze
16.00 Welkom
Marjan Scharloo, directeur Teylers Museum
16.10 The madness of king George, inleiding op de tentoonstelling
prof.dr. Frans Grijzenhout, hoogleraar Cultureel erfgoed, Universiteit van Amsterdam
16.30 Aperitief en gelegenheid tot bezichtiging van de tentoonstelling The madness of king George in het prentenkabinet van Teylers Museum
18.00 Einde bijeenkomst