Nationale Bank van Belgie


2010-10-20

Het economische belang van de Belgische havens - flashraming 2009

Om te voorzien in de behoefte aan snel beschikbare indicatoren over het verloop van de toegevoegde waarde en de werkgelegenheid in de Belgische havens, publiceert de Nationale Bank sedert 2006, iets meer dan zes maanden vóór de exhaustieve statistische publicatie van de resultaten, een flashraming op basis van de tot eind augustus neergelegde jaarrekeningen. Opmerking: de cijfers met betrekking tot het jaar 2009 zijn ramingen aan de hand van statistische technieken. De definitieve cijfers die in het voorjaar van 2011 zullen worden gepubliceerd, kunnen derhalve lichtjes van deze resultaten afwijken.

DIRECTE TOEGEVOEGDE WAARDE IN DE VLAAMSE HAVENS, HET LUIKSE HAVENCOMPLEX EN DE HAVEN VAN BRUSSEL (miljoenen euro's - lopende prijzen)

1

Maritieme cluster 2008* Antwerpen Gent Oostende Zeebrugge Luiks havencomplex Brussel DIRECTE TOEGEVOEGDE WAARDE Bron: NBB. 4.037,2 243,6 118,5 429,1 32,3 21,8 4.882,4 2009 r 2.651,8 242,5 113,3 350,7 27,2 23,9 3.409,5

Niet-maritieme cluster 2008* 5.984,8 3.126,5 361,7 540,2 1.415,4 592,8 12.021,3 2009 r 5.802,6 2.956,2 340,2 519,9 1.306,6 598,5 11.523,9

Totaal 2008* 10.022,0 3.370,1 480,1 969,2 1.447,7 614,5 16.903,7 2009 r 8.454,4 3.198,7 453,6 870,6 1.333,7 622,4 14.933,4

DIRECTE WERKGELEGENHEID IN DE VLAAMSE HAVENS, HET LUIKSE HAVENCOMPLEX EN DE HAVEN VAN BRUSSEL (voltijdse equivalenten) Maritieme cluster 2008* Antwerpen Gent Oostende Zeebrugge Luiks havencomplex Brussel DIRECTE WERKGELEGENHEID Bron: NBB. r = ramingen * de kleine verschillen ten opzichte van de eerder gepubliceerde cijfers zijn het gevolg van supplementaire verbeteringen.
1

Niet-maritieme cluster 2008* 36.844 25.867 3.461 5.805 11.261 4.202 87.439 2009 r 35.772 24.573 3.599 5.610 10.377 4.184 84.116

Totaal 2008* 64.077 28.213 4.918 11.094 11.678 4.671 124.650 2009 r 62.186 27.280 4.994 10.692 10.750 4.626 120.528

2009 r 26.415 2.707 1.395 5.082 373 442 36.413

27.233 2.346 1.457 5.289 416 469 37.211

Er worden twee clusters onderscheiden: het maritieme en het niet-maritieme cluster. De maritieme cluster omvat alle havengebonden bedrijfstakken die van essentieel belang zijn voor de havens (beheer en onderhoud, scheepvaart, overslag, bevrachting, loodsdienst, sluizen, goederenopslag, baggerwerken, visserij, maritieme diensten enz.). De segmenten uit de zogeheten niet-maritieme cluster hebben geen middellijke economische band met de havenactiviteiten, maar zijn er nauw en wederzijds van afhankelijk. Het gaat om de segmenten: industrie, groothandel, transport en logistieke dienstverlening.



Toelichting De eind 2008 ingezette mondiale recessie heeft zich begin 2009 doorgezet. In de loop van het jaar kon evenwel een kentering in deze tendens worden opgetekend: het aantal landen met een positieve kwartaalgroei van het bruto binnenlands product nam toe. Dit ging gepaard met een herstel van de internationale handel en van de industriële productie, geschraagd door de budgettaire relancemaatregelen die door diverse regeringen van ontwikkelde en ontwikkelingslanden werden genomen, alsook door het aanvullen van de voorraden. De consumptie en de investeringen bleven evenwel in veel economieën zwak. De volumes van de wereldhandel zijn in het vierde kwartaal van 2008 en in de twee eerste kwartalen van 2009 scherp teruggelopen. Ondanks bemoedigende signalen tijdens de tweede helft van het jaar, is de balans van de wereldhandel op jaarbasis negatief. Het maritiem transport werd dan ook zwaar getroffen door 2 de inkrimping van deze volumes . In België oefende de vermindering van de binnenlandse en, in mindere mate, de buitenlandse vraag neerwaartse druk uit op de productie. Deze druk was evenwel minder sterk vanaf het derde kwartaal van het jaar. In 2009 was de daling van de toegevoegde waarde bijzonder uitgesproken in de industrie, waar voor het tweede jaar op rij een inkrimping werd opgetekend. Al met al is het verloop van het bbp naar volume voor 3 2009 negatief naar rata van 2,8% . Wat de optiek bestedingen betreft, moet deze daling voornamelijk worden toegeschreven aan de teruggang van de particuliere investeringen en de private consumptie, alsook aan de voorraadvermindering. Daarnaast daalde de uitvoer zeer aanzienlijk, een ontwikkeling die gepaard ging met een eveneens belangrijke vermindering van de invoer. Met uitzondering van de haven van Zeebrugge, waar het vervoer van containers en vloeibare bulkgoederen gevrijwaard bleef, is het verkeer (uitgedrukt in tonnage) in de verschillende Belgische zeehavens in 2009 sterk teruggelopen. Uitgedrukt als verloop, moest de Oostendse haven het meest terrein prijsgeven. De 4 haven van Antwerpen laat de geringste daling optekenen, die toch nog -16,7% beloopt . De in de Belgische zeehavens gegenereerde toegevoegde waarde is in 2009 aanzienlijk geslonken (-11,7%). Zowel de maritieme als de niet-maritieme cluster gaan achteruit. In de maritieme cluster liep de toegevoegde waarde van de Antwerpse haven scherp terug, onder meer als gevolg van de verliezen van de rederijen, die het slachtoffer werden van een diepe malaise op de wereldmarkt van het maritiem vervoer, en van de inkrimping van de bedrijvigheid bij de goederenbehandelaars. Ook in de haven van Zeebrugge werd de sector van de rederijen zwaar getroffen. Bovendien is de winstmarge van een aantal goederenbehandelaars in de haven sterk geslonken, waardoor de goede resultaten inzake goederenverkeer ongedaan werden gemaakt. In de haven van Oostende heeft de groei van de activiteiten in het segment havenaanleg en baggerwerken de verliezen in de overige maritieme activiteiten gedeeltelijk gecompenseerd. In de niet-maritieme cluster ondervonden de meeste havens nog moeilijkheden in de industrie, onder meer in de metaalverwerkende en de automobielnijverheid. De werkgelegenheid in de maritieme cluster werd beïnvloed door de daling van het goederenverkeer in de meeste havens. Alleen de haven van Gent laat een positief verloop optekenen, vooral dankzij de ontwikkeling van de bedrijvigheid in een onderneming uit de sector goederenbehandeling. In de haven van Zeebrugge ondervond de werkgelegenheid de weerslag van de verslechtering van het roroverkeer. De werkgelegenheid in de niet-maritieme cluster had eveneens te lijden van de economische vertraging, onder meer in de industrie. Voor deze cluster daalt de werkgelegenheid in alle havens, met uitzondering van Oostende. In relatieve termen liet het Luikse havencomplex de sterkste daling optekenen, als gevolg van het stilleggen van de Luikse hoogovens en de drastische vermindering van de productie in de metaalverwerkende nijverheid. De totale werkgelegenheid in de havens slonk met 3,3%.

2 3 4

Bron: "World Economic Situation and Prospects 2010", Verenigde Naties. Zie "2009: de Belgische economie krimpt met 2,8 pct.", perscommuniqué van het Instituut voor de Nationale Rekeningen, 16 juli 2010. Enige positieve ontwikkeling: de trafiek in de haven van Zeebrugge steeg met 6,8%.



Directe toegevoegde waarde 2004 - 2009 Haven van Antwerpen 12.500 10.000

Directe werkgelegenheid 2004 - 2009 Haven van Antwerpen 75.000

voltijdse equivalenten

60.000 45.000 30.000 15.000 0

miljoenen euro's (lopende prijzen)

7.500 5.000 2.500 0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 r

2004

2005

2006

2007

2008

2009 r

Directe toegevoegde waarde 2004 - 2009 Haven van Gent 5.000
voltijdse equivalenten
40.000

Directe werkgelegenheid 2004 - 2009 Haven van Gent

4.000

miljoenen euro's (lopende prijzen)

30.000

3.000 2.000 1.000 0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 r

20.000

10.000

0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 r

Directe toegevoegde waarde 2004 - 2009 Haven van Oostende 600

Directe werkgelegenheid 2004 - 2009 Haven van Oostende 6.000

voltijdse equivalenten

miljoenen euro's (lopende prijzen)

450

4.500

300

3.000

150


1.500

0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 r

0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 r

Directe toegevoegde waarde 2004 - 2009 Haven van Zeebrugge
1.250 1.000

Directe werkgelegenheid 2004 - 2009 Haven van Zeebrugge 12.500

voltijdse equivalenten

10.000 7.500 5.000 2.500 0

miljoenen euro's (lopende prijzen)

750 500 250 0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 r

2004

2005

2006

2007

2008

2009 r

Communicatie Nationale Bank van België n.v.

de Berlaimontlaan 14 1000 Brussel

tel. + 32 2 221 46 28 www.nbb.be

Ondernemingsnummer: 0203.201.340 ­ RPR Brussel



4

Directe toegevoegde waarde 2004 - 2009 Luiks havencomplex
2.000 16.000

Directe werkgelegenheid 2004 - 2009 Luiks havencomplex

miljoenen euro's (lopende prijzen)


1.500

voltijdse equivalenten


12.000


1.000


8.000


500


4.000


0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 r


0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 r

Directe toegevoegde waarde 2004 - 2009 Haven van Brussel
1.000 6.000

Directe werkgelegenheid 2004 - 2009 Haven van Brussel

miljoenen euro's (lopende prijzen)


750

voltijdse equivalenten


4.000


500


2.000

250

0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 r

0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 r

Directe toegevoegde waarde 2004 - 2009 Belgische havens 20.000 160.000

Directe werkgelegenheid 2004 - 2009 Belgische havens

miljoenen euro's (lopende prijzen)

15.000

voltijdse equivalenten

120.000

10.000

80.000

5.000

40.000

0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 r

0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 r

Communicatie Nationale Bank van België n.v.

de Berlaimontlaan 14 1000 Brussel

tel. + 32 2 221 46 28 www.nbb.be

Ondernemingsnummer: 0203.201.340 ­ RPR Brussel






---- --