Ten strijde tegen overlast.
26/11/2010 09:12
Het Programma Politie en Wetenschap
'Ten strijde tegen overlast. Jongerenoverlast op straat: is de Engelse aanpak geschikt voor Nederland?' Nieuwe uitgave in de reeks Politiekunde van het Programma Politie en Wetenschap.
Engelse ervaringen met aanpak overlastjongeren leerzaam voor Nederlandse situatie
Om overlast effectiever te bestrijden is in Engeland speciale wetgeving ontwikkeld, de Anti-Social Behaviour Order. Die maakt het mogelijk overlastveroorzakers beperkingen op te leggen, bijvoorbeeld een gebiedsverbod, om verdere overlast te voorkomen. De ervaringen met de toepassing van de ASBO zijn evenwel niet onverdeeld gunstig; daarvoor lijkt de werking te weinig effectief of zelfs contra-productief. Probleemjongeren zien een opgelegde straffen als een 'badge of honour'. Reden waarom nu stemmen opgaan voor afschaffing. De onderzoekster concludeert dat dit voorbeeld van de ASBO geen navolging verdient. Het bestaande instrumentarium biedt vaderlandse overheden voldoende armslag voor een effectieve aanpak.
Dit zijn enkele belangrijke uitkomsten van een studie naar de ervaringen in Engeland met de Anti Social Behaviour Order, (ASBO) die in opdracht van P? is uitgevoerd door Monique Koemans van de Universiteit Leiden. De ervaringen in Engeland worden gelegd naast de Nederlandse uitvoeringspraktijk bij de aanpak van overlast door vooral probleemjongeren.
Overlast door antisociaal gedrag wordt de laatste twee decennia door de samenleving als een steeds omvangrijker en nijpender probleem ervaren. Daarom wordt met belangstelling gekeken naar ervaringen in buurlanden en meer in het bijzonder met de ASBO die in 1998 is ingevoerd in Engeland.
De vraag die in deze exploratieve, vergelijkende studie centraal staat is of de ASBO toegevoegde waarde kan hebben voor de Nederlandse aanpak van straatoverlast door jongeren. Voor de beantwoording is niet alleen gekeken naar effecten van ASBO in Engeland maar ook naar het reeds bestaande instrumentarium in Nederland. Daartoe is onder andere een literatuurstudie gehouden (waaronder ook beleidsdocumenten, kamerstukken en berichtgeving in de media), zijn interviews gehouden, statistische analyses uitgevoerd en is geobserveerd in probleemwijken in Nederland.
Bevindingen
Uit het onderzoek blijkt enerzijds dat gemeenten in Nederland een divers palet aan maatregelen kunnen aanspreken in hun strijd tegen overlast en dat aan nieuwe bevoegdheden maar beperkte behoefte is. Voor sprake is van problemen of knelpunten, zijn, die volgens de onderzoeker veelal terug te voeren op een gebrekkige uitvoering van bestaande maatregelen en instrumenten. Anderzijds tonen studies en ervaringen in Engeland aan dat de invoering van de ASBO niet aan de verwachtingen heeft voldaan. Verwachte opbrengsten, zoals het terugdringen van overlast en indirect het verminderen van criminaliteit, kunnen niet worden aangetoond . Al overheerst bij de bevolking tevredenheid. Verder bestaat veel kritiek op de juridische constructie van de maatregel, met name ook de vage en behoorlijk brede omschrijving van overlast die veel ruimte laat voor eigen uitleg en toepassing. Dat zou onbedoelde effecten in de hand werken zoals het onnodig criminaliseren en daarmee isoleren van probleemjongeren. Daar komt bij dat voor veel probleemjongeren een opgelegde ASBO-maatregel statusverhogend werkt; zij zien het als een badge of honour.
Het enthousiasme in Engeland voor de ASBO zelf lijkt dan ook af te nemen. Onder de vorige premier Brown is het gebruik reeds gedaald en in het nieuwe conservatieve kabinet gaan zelfs stemmen op de wet helemaal af te schaffen. Bijzonder is ook dat beleidsmakers in Engeland steeds meer interesse tonen voor de Nederlandse aanpak van straatoverlast waarin repressie en zorg (preventie) worden gecombineerd.
Conclusies en aanbevelingen
De auteur concludeert dan ook dat het Britse voorbeeld geen navolging verdient.
Nederlandse gemeenten kunnen zich beter richten op het efficiënter benutten van bestaande maatregelen en instrumenten, zoals redelijk succesvol gebleken initiatieven als straatcoaches.