ChristenUnie
Lezing Gert-Jan Segers op het CU Bestuurderscongres
gertjan-segers-biebshoot maandag 21 maart 2011 13:51
Hendrik Pierson. Dominee Hendrik Pierson was een man van het Reveil. Of
hij links was of rechts, dat weet ik niet. Maar wat ik wel weet is dat
hij in de 19^e eeuw een onvermoeibare strijder was tegen het kwaad van
de prostitutie. Hij was de voorzitter van de zogenaamde
Middernachtzending. De mensen van deze vereniging probeerden de vrouwen
uit de prostitutie te halen en spraken mannen op hun gedrag aan. Het
was een missie waarvoor ze soms in elkaar geslagen werden.
Maar het weerhield hen niet om kaartjes uit te delen onder prostituees,
met als tekst:
"Wij willen u redden uit den treurigen toestand van zonde en
ongeregtigheid waarin gij verkeert. Wij zouden u zoo gaarne een
toevluchtsoord bezorgd hebben, waar gij kunt hooren van den Heer
Jezus."
Dat was de bewogenheid van Hendrik Pierson en zijn geestverwanten. Ze
waren geraakt door de liefde van Jezus, hadden grote compassie met
vrouwen in de donkerste uithoeken van hun samenleving en deden wat ze
konden om hen te helpen.
En ze deden meer dan alleen maar evangeliseren. Want die missionaire
bewogenheid ging namelijk hand in hand met praktische opvang van
vrouwen die de bordelen hadden ontvlucht, en het ging hand in hand met
politieke actie. Lokale stadsbesturen kregen petities aangeboden en
scherpten soms hun wetgeving aan. In die strijd stonden de broeders en
zusters van de Middernachtzending schouder aan schouder met feministen
als Aletta Jacobs. Ook zij weigerde te prostitutie normaal te vinden.
De strijd heeft meer dan 50 jaar geduurd. Pas na een halve eeuw van
christelijke hulpverlening, maatschappelijke en politieke actie werd de
strijd beslecht. In maart 1911, precies 100 jaar geleden, kwam een
algemeen bordeelverbod tot stand kwam, en die kwam tot stand door een
politieke gelegenheidscoalitie van het christelijke kabinet-Heemskerk
en de socialistische oppositie.
Het is een schoolvoorbeeld van hoe christenen daadwerkelijk het
verschil kunnen maken. Niet alleen maar christelijke bewogenheid, niet
alleen maar gelovig activisme, niet alleen maar politieke strijd en het
was niet alleen maar een kwestie van politieke behendigheid. Maar het
was de combinatie van dit alles wat dit zo succesvol maakt. Het is een
schoolvoorbeeld voor de ChristenUnie.
Hulpverlening zonder een wettelijk bordeelverbod bleef dweilen met de
kraan open. Een voorstel voor een bordeelverbod, zonder dat de vrouwen
daadwerkelijk geholpen werden, zou kil en koud zijn geweest. En als
christenen als Hendrik Pierson het alleen hadden moeten doen, was het
ze waarschijnlijk niet gelukt. Dankzij de hulp van feministen en
socialisten ging er 100 jaar geleden werkelijk een wissel om in
Nederland.
Als we nadenken over de positie van de ChristenUnie dan moeten we dit
voor ogen houden. Christelijke betrokkenheid bij de samenleving begint
niet bij de politiek. Politieke actie en wetgeving zijn in het ideale
geval slechts het sluitstuk.
"Politieke actie en wetgeving zijn in het ideale geval slechts het
sluitstuk."
De beweging van de eerste christelijke gemeente is een beweging waar we
altijd naar terug moeten. De eerste christenen werden aangeraakt door
het evangelie, leefden in een gemeenschap van onderlinge zorg en
bemoediging, voelden zich geroepen tot navolging van Christus. En
middenin de samenleving staken ze de handen uit de mouwen, werden
scholen gesticht en zieken verzorgd, vondelingen opgevangen, aan armen
eten gegeven. En ja, waar het mogelijk was, waren ze ook dienstbaar aan
het bestuur van het land. Dat is de geschiedenis van de kerk en dat is
ook ons verhaal.
Te vaak hebben christenen naar christelijke politici gekeken als
degenen die het kwaad uit de samenleving moeten bannen. Bij het
aantreden van de ChristenUnie als regeringspartner waren de
verwachtingen soms hoog gespannen. Te hoog soms. En des te groter de
teleurstelling als blijkt dat de ChristenUnie Nederland niet
christelijker kan maken, als wij de publieke opinie over medische
ethiek niet eigenhandig kunnen veranderen, niet iedereen weten te
overtuigen van het nut van zondagsrust. Het is deze misvatting die ons
parten speelt. En het is op dit punt dat we de rol van de ChristenUnie
opnieuw moeten herijken.
De ChistenUnie stelt niet veel voor als de woorden die we spreken niet
gedekt worden door de daden die we doen. We kunnen pas met recht
pleiten voor een striktere abortuswet als de mensen van Siriz (voorheen
VBOK) klaar staan om vrouwen in nood te helpen.
We kunnen pas met recht de huidige euthanasiewet bekritiseren, als er
huizen zijn als dat van Kuria in Amsterdam waar mensen in de laatste
fase van hun leven omringd worden door liefde, aandacht en goede zorg.
De ChristenUnie is pas echt geloofwaardig in haar kritiek op gebrekkig
sociaal beleid als christenen in de praktijk mensen de helpende hand
bieden. Hoe sterker stichtingen als Present en Hip groeien, hoe meer
vrijwilligers er mee doen bij de voedselbank, met des te meer kracht
kunnen wij een kabinet en lokale bestuurders aanmoedigen om een
fatsoenlijk sociaal beleid te voeren.
En ja, ook nu moeten wij de barricades op tegen de mensonterende
toestanden van vrouwenhandel en prostitutie op de Amsterdamse Wallen.
Maar dat kan de ChristenUnie alleen als we hand in hand optrekken met
de mensen van het Scharlaken Koord en als we behendig genoeg zijn om
gelegenheidscoalities te sluiten met socialisten en feministen. Als die
er vandaag ten minste nog zijn...
Dit is geloofwaardige christelijke politiek. Die begint bij het hart,
het centrum van het geloof, die begint bij Christus. En dat is dan
politiek die voortkomt uit christelijke bewogenheid met de naaste en
die samen optrekt met christelijke maatschappelijke organisaties als De
Hoop, Het Scharlaken Koord, Youth for Christ, EO, christelijke zorg,
het christelijk onderwijs.
Zo is de ChristenUnie een verbindingsschakel tussen een dienstbare
samenleving en de dienstbare overheid die we nastreven.
En in die positie maken we ons sterk voor de samenleving zodat die
werkelijk dienstbaar kan zijn. Vrijheid is daarom ook een cruciale
waarde van christelijke politiek. De vrijheid om onbelemmerd het goede
te kunnen doen, niet gehinderd door een overheid die aan alle touwtjes
trekt, en je alles uit handen neemt, en niet gehinderd door een markt
die alles voor het zeggen heeft.
Dit is de christelijk-sociale traditie waarin we staan. Tegenover de
maakbare samenleving van sociaaldemocraten, tegenover hun
staatsdirigisme dat de burgers alle verantwoordelijkheid uit handen wil
nemen, maar ook tegenover een dominantie van de markt die zelfs de zorg
en onderwijs zijn wil dreigt op te leggen.
Wij zijn de partij van soevereiniteit in eigen kring, wij zijn de
partij van de samenleving. Ik geloof dat mevrouw Peetoom,
kandidaat-voorzitter van het CDA het ook weleens over die partij heeft,
maar als je surft naar www.partijvandesamenleving.nl dan kom je toch
echt bij de ChristenUnie uit.
"Wij zijn de partij van soevereiniteit in eigen kring, wij zijn de
partij van de samenleving."
Maar dan moeten we wel steeds waarmaken. Steeds moeten we kritisch naar
ons programma en onze voorstellen kijken en nagaan of we geen last
hebben van een overheidsreflex. Bezint eer u begint aan weer een
subsidie, weer een verbod, weer een taskforce en weer een actieplan.
Bij veel problemen in de samenleving, ligt de oplossing ook in de
samenleving. Als we ons dat steeds realiseren, mogen we ons inderdaad
de partij van de samenleving noemen.
Maar we zouden ons ook Partij van de vrijheid kunnen noemen. Vrijheid
voor verantwoord ondernemen, vrijheid voor MKB'ers die van dubbeltjes
kwartjes kunnen maken, vrijheid van onderwijs, vrijheid om je talenten
te ontplooien, vrijheid om geloof en maatschappelijke betrokkenheid te
combineren, vrijheid om je hart te laten spreken in het publieke
domein, de vrijheid van godsdienst (niet alleen hier, maar ook in
islamitische, autoritaire, communistische landen), vrijheid voor
gezinnen.
Door de samenleving te beschermen en de vrijheid van verantwoordelijke
burgers te garanderen, weten we ook beter waar de overheid een
duidelijke taak heeft en waar de markt frank en vrij zijn werk kan
doen. Dan weten we bijvoorbeeld dat het op een daadkrachtige overheid
aankomt om criminaliteit te bestrijden, drugs te bestrijden en om
prostitutie en mensenhandel tegen te gaan. En dan weten we ook dat onze
huizenmarkt wel wat meer marktwerking kan gebruiken. De onbeperkte
hypotheekrenteaftrek is een onliberale maatregel die marktverstorend
werkt. Maar ik geloof niet dat liberalen in dit opzicht heel erg
liberaal zijn. Soms moeten we de samenleving ook terugveroveren op de
markt. Denk aan de woningbouwcorporaties die hun oorsprong in de
samenleving hebben en via overheidsinterventie uiteindelijk `vermarkt'
zijn. Het zou de moeite waard zijn om te onderzoeken hoe de buurten en
de verantwoordelijkheid voor de woningen opnieuw in handen van de
bewoners kunnen worden gelegd.
Ik zei het al. Onze politiek moet er op gericht zijn dat burgers
verantwoordelijkheid kunnen dragen voor hun gezin, voor de school van
hun kinderen, de zorg voor hun familie, hun buren, hun kerkelijke
gemeente, de voetbalclub en de eetclub. En onze politiek zou erop
gericht moeten zijn dat bedrijven de ruimte krijgen om goed met mensen
en met Gods schepping om te gaan. Wij zijn een partij van vrijheid.
En voor die vrijheid moeten we pal staan. Juist nu de vrijheid onder
druk staat. En daarbij zijn er drie groepen die het op vrijheid hebben
gemunt.
Het zijn secularisten die religie achter de voordeur willen houden.
Waar zij vrijuit mogen spreken over hun diepste overtuiging, daar
moeten christenen en andere gelovigen zwijgen en op geen enkele manier
laten merken dat ze gelovig zijn. Vrijheid van onderwijs, vrijheid van
levensbeschouwelijke organisaties om hun eigen personeelsbeleid te
voeren staan onder druk. En daarin staat de ChristenUnie tegenover
secularisten.
Het zijn populisten die de vrijheid van godsdienst willen inperken.
Volgens hen hebben Henk en Ingrid altijd gelijk, ook als dat betekent
dat de vrijheid van godsdienst en de vrijheid van onderwijs niet voor
moslims en wel voor de rest van Nederland gelden. Daarin staat de
ChristenUnie tegenover populisten.
Het zijn islamisten die vrijheid willen gebruiken om de vrijheid van
anderen in te perken. Maar vrijheid van godsdienst is geen vrijbrief
voor antisemitisme, voor haatpreken, voor verheerlijking van geweld en
bedreiging van ex-moslims die bijvoorbeeld christen zijn geworden.
Daarin staat de ChristenUnie tegenover islamisten.
Als vrijheid gegarandeerd is, kunnen we maatschappelijk en politiek ons
hart laten spreken. Voor mensen die in de knel raken, mensen die
gevangen zitten in een verslaving. Voor een verantwoorde omgang met
Gods schepping, waarin boeren niet gestraft worden voor goede zorg voor
land en dier, maar daar juist voor beloond worden. En dan zullen we de
advocaten zijn van dat leven wat voor anderen waardeloos lijkt. Als er
dan een nog betere downtest op de markt wordt gebracht, om nog eerder
en nog zekerder bij ongeboren kinderen het down-syndroom vast te
stellen, dan zijn wij de advocaten van die mensen en mensjes die zelf
niet kunnen spreken, maar die net als wij zijn geschapen door God. Dan
zijn wij de partij van het leven.
Ik sluit af.
Onze overtuiging is allereerst een zaak van geloof, van navolging van
Christus. En onze politiek begint bij de gemeenschap van
verantwoordelijke burgers, bij gezin, school, kerk, buurt, een
LinkedIn-community, creatieve ondernemers en twitter-vrienden. Bij de
dienstbare samenleving, daar klopt ons politieke hart. Daar hoort een
overheid bij die zich dienstbaar weet en een markt die moreel begrensd
is. Daarmee heeft christelijke politiek een eigen positie, en
overstijgt ze de ouderwetse links-rechts tegenstelling. En vanuit die
eigen positie zet de ChristenUnie zich in voor de verdediging van de
door God gegeven vrijheden en voor bescherming van alles wat leeft.
De ChristenUnie is de partij van de samenleving, de partij van de
vrijheid en de partij van het leven.
Zo zijn we niet links en niet rechts, maar zijn we onszelf. Een Unie
van christenen. Een partij van mensen die Christus willen volgen en met
God, middenin de wereld willen staan.
Ik dank u wel.
Wetenschappelijk Instituut