Dienstverlenende overheid hoeft geen speelbal van samenleving te zijn
Persbericht van VOC Uitgevers
DEN HAAG, 25 maart 2011 - "De overheid hoeft als klantgerichte
dienstverlener niet de speelbal te zijn van de samenleving." Dit zei
Dr. Menno Fenger woensdag 23 maart tijdens de officiële presentatie van
'Sociaal beleid en legitimiteit: Achtergronden, ontwikkelingen en
dilemma's' aan minister Kamp (SZW). Het boek laat zien dat sociaal
beleid, als elk ander beleid, veranderlijk is maar dat dit niet ten
koste hoeft te gaan van vertrouwen en tevredenheid in de samenleving.
Het onderzoek heeft geleid tot belangrijke conclusies en lessen voor
een dynamische, dienstverlenende overheid.
De overheid hoeft vaak niet te rekenen op draagvlak, tevredenheid en
vertrouwen als het gaat om (beleids)maatregelen in de sociale
zekerheid. Burgers, belangengroeperingen en politici trekken regelmatig
het sociale beleid en de capaciteiten van de overheid in twijfel. Dat
is begrijpelijk want sociale zekerheid vraagt veel van hen. Daarnaast
is de solidariteit waarop veel in ons sociale zekerheidsstelsel
gestoeld is, steeds vaker 'afgedwongen solidariteit'. Zo bleek
afgelopen weken ook weer uit het maatschappelijke en politieke debat
over de bezuinigingsplannen voor sociale zekerheid. Is de overheid wel
in staat om met beleidsmaatregelen adequaat te reageren op economische
en maatschappelijke ontwikkelingen? Deze legitimiteitkwestie vormde de
basis voor het onderzoek waar de nieuwe VOC-uitgave 'Sociaal beleid en
legitimiteit' verslag van doet. Het boek onderzoekt de legitimiteit van
beleid in sociale zekerheid en drie socialezekerheidswetten (de
Bijstand, Wet arbeid vreemdelingen (Wav) en de Wet sociale
werkvoorziening (Wsw) in het bijzonder. Bij het maken en wijzigen van
sociaal beleid bewegen beleidsmakers mee met maatschappelijke,
ideologische en economische voorkeuren en ontwikkelingen. Hoe zorg je
er met al die dynamiek voor dat het beleid legitiem blijft?
Effectiviteit en legitimiteit sociaal beleid
Op basis van een internationaal theoretisch kader beschrijven de
auteurs de pijlers van legitimiteit (passendheid, vertrouwen en
tevredenheid), de effectiviteit van sociaal beleid en heersende
opvattingen erover onder burgers, onderzoekers, beleidsmakers en
politici. Daarbij viel op dat burgers altijd de tegenstelling
'deserving' (zij die in hun ogen een uitkering verdienen) en
'undeserving' (zij die in hun ogen een uitkering niet verdienen) als
uitgangspunt nemen, dat onderzoekers veel beleidswijzigingen ontdekken
die het gevolg zijn van tegenvallende beleidsprestaties, dat
beleidsmakers verward raken en niet in een 'autistisch' beleidssysteem
werken en dat politici problemen uit andere beleidsterreinen importeren
naar sociaal beleid. Zo ontstonden er een aantal jaren geleden op
verschillende plaatsen in Nederland voedselbanken uit particuliere
initiatieven. Een aantal politici reageerden niet met waardering maar
met verontwaardiging. Wanneer er voedselbanken nodig zijn in Nederland,
dan is het sociaal beleid toch ontoereikend? Zo importeerden zij de
voedselbankdiscussie naar het politieke domein van sociaal beleid.
Verder zoomden de auteurs aan de hand van casestudy in op drie
regelingen: de Bijstand (Abw, N-Abw en WWB), de Wav en de Wsw. Dit
leverde ook opvallende conclusies op. Het doel, de werking en het beeld
van sociaal beleid komen in de praktijk in alsmaar wisselende
maatschappelijke, economische en politieke kaders tot stand. De
Bijstand is bijvoorbeeld in de praktijk allang niet meer per se gericht
op levensonderhoud, maar op werk. Het meest aangehaalde thema bij de
Wav is anders dan voorzien niet arbeidsmigratie, maar immigratie. De
Wsw moest vooral nieuwe werknemers opleveren voor de reguliere
arbeidsmarkt. In werkelijkheid is een afzonderlijke arbeidsmarkt met
weinig uitstroom ontstaan.
Vier lessen voor dynamische, dienstverlenende overheid
Het onderzoek laat zien dat sociaal beleid dynamisch is, maar dat
regelingen geen willoze speelballen zijn die met elke wind meewaaien om
legitimiteit te vergaren. Verder valt het met de (vermeende) kloof
tussen burger en overheid wel mee. Er zijn weliswaar spanningen tussen
wat de burger vraagt en de overheid biedt, maar van algehele
ontevredenheid lijkt geen sprake. Niettemin valt er nog veel te
verbeteren aan de overheid als 'dienstverlener'. Veel maatschappelijke
en economische ontwikkelingen laten zich namelijk niet zomaar in
uitvoerbaar beleid vangen, maar belanden toch in een statisch
beleidskader in een vastgelegde politieke koers. Zulke 'verstatelijkte
arrangementen' passen volgens de auteurs niet meer bij de overheid als
leverancier van diensten anno 2011. Om dit soort reflexen te voorkomen
reikt Sociaal beleid en legitimiteit. Achtergronden, ontwikkelingen en
dilemma's vier belangrijke lessen aan voor goed (sociaal) beleid en een
dynamische, dienstverlenende overheid:
- Erken de complexiteit van beleid.
- Erken de reflexiviteit van de samenleving.
- Erken de heterogeniteit van de samenleving.
- Versterk de betrokkenheid bij beleid.
Bij dit persbericht is een bijlage zichtbaar op www.perssupport.nl
*
Links:
http://www.voc-uitgevers.nl
Bijlage:
* persbericht voc uitgevers boek sociaal beleid en legitimiteit
25-3pdf
* voorbeeldfotos uitreiking sociaal beleid en legitimiteit door
wilmar dikpdf
Razende Robot Reporter