Rijksoverheid
Ondertekening van de intentieverklaring KwetsbaarheidsAnalyse Spionage
Toespraak | 25-03-2011
Toespraak door Minister Opstelten ter gelegenheid van de ondertekening
van de intentieverklaring KwetsbaarheidsAnalyse Spionage (KWAS). Den
Haag, VNO-NCW-gebouw, 25 maart 2011.
Dames en heren,
Spionage is een tot de verbeelding sprekend begrip, dat voor veel
mensen is verbonden met de Koude Oorlog. Anderen denken bij die term
aan een spannend avondje in de bioscoop. En weer anderen hebben
associaties met beide. Denkt u maar aan de James Bondfilms From Russia
with love of The spy who loved me.
De werkelijkheid is helaas minder romantisch dan die laatste titels
suggereren. Spionnen houden in de regel niet van ons. Waar ze wel van
houden? Van onze bedrijfsgeheimen, van economische, technische of
wetenschappelijke informatie. We herinneren ons allemaal nog de
bedrijfsspionage bij Urenco Almelo, in de jaren zeventig, door de man
die later de geschiedenis in ging als de `vader van de Pakistaanse
atoombom'. Maar ook politiek-bestuurlijke of ambtelijke informatie is
erg geliefd in kringen van spionnen.
Economische spionage, technisch-wetenschappelijke spionage,
strategische spionage: het komt allemaal voor. Oók in Nederland - laten
we niet naíef zijn. Stuk voor stuk kunnen deze soorten van spionage een
bedreiging vormen voor onze nationale veiligheid. Daar moeten we ons
tegen wapenen. Het kabinet neemt op dit terrein zijn
verantwoordelijkheid. Samen met de AIVD, VNO-NCW en MKB-Nederland, hier
vandaag eveneens vertegenwoordigd, gaan we de komende jaren de
activiteiten opvoeren om de weerbaarheid van overheid én bedrijfsleven
tegen spionage te vergroten.
Opvoeren van de weerbaarheid kun je op verschillende manieren doen. Je
kunt natuurlijk hoge hekken neerzetten rond je bedrijf of organisatie -
net zoals je je beschermt tegen `gewone' diefstal. Goede weerbaarheid
tegen spionage begint echter ergens anders. Die begint allereerst bij
het je bewust zijn van de risico's. Daarvooor moet je goed kijken en
analyseren: welke kennis en informatie binnen je organisatie zijn
gevoelig voor heimelijke inlichtingenactiviteiten? Wat heeft, vanuit
dit perspectief bezien, grote waarde? Wat zijn de kernbelangen? En het
gaat verder dan informatie alleen. Bij zo'n analyse moet je ook
kritisch kijken naar de processen: welke processen zijn kwetsbaar voor
heimelijke beïnvloeding? En wat zijn daarin mogelijk zwakke schakels?
Zo'n kwetsbaarheidsanalyse fungeert als een tweesnijdend zwaard. Ze
maakt organisaties beter bewust van de waarde van de informatie
waarover zij beschikken. Tegelijkertijd versterkt ze ook het
veiligheidsbewustzijn van de organisaties: welke maatregelen moet ik
nemen om die waardevolle informatie minder kwetsbaar te maken?
De samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven is van groot belang
bij het verhogen van de weerstand tegen spionage. Daarom is het zo goed
dat deze intentieverklaring ook door VNO-NCW en MKB -Nederland getekend
wordt.
Als overheid en bedrijfsleven willen we stimuleren dat zoveel mogelijk
- liefst alle - relevante organisaties zo'n kwetsbaarheidanalyse
uitvoeren.
Daarbij staat eigen verantwoordelijkheid voorop: iedere organisatie is
zelf verantwoordelijk voor het vergroten van de weerbaarheid tegen
spionage. Maar we kunnen het wel gemakkelijker voor organisaties maken
om dat op een goede manier te doen.
Als kabinet stellen we daarvoor een mooi instrument ter beschikking: de
Handleiding KwetsbaarheidsAnalyse Spionage - afgekort KWAS. Met behulp
van de handleiding KWAS kunnen organisaties voor zichzelf goed
inzichtelijk maken wat hun kernbelangen zijn. En wat bij die
kernbelangen de mogelijke kwetsbaarheden zijn. Het inzicht dat
organisaties op deze manier verkrijgen, stelt hen in staat om op basis
van goede afwegingen maatregelen te nemen om hun weerbaarheid te
vergroten.
De handleiding KWAS is een prachtig en waardevol instrument, dat
organisaties weerbaar kan maken tegen spionage. Bij dezen wil ik
organisaties dan ook oproepen om er vooral gebruik van te maken! Dat
gaan wij binnen de Rijksoverheid zelf ook doen: actief met de KWAS aan
de slag! Kwetsbaarheidsanalyses opstellen en - waar nodig -
tegenmaatregelen treffen.
Deze handleiding is één van de punten uit de intentieverklaring. Alle
partners die bij de intentieverklaring zijn betrokken gaan actief aan
de slag om bedrijven en ministeries ervan te doordringen dat we
kwetsbaar zijn voor spionage en dat het nodig is om maatregelen te
treffen.
Al in 2012 moet zichtbaar worden dat we op dit terrein voortgang hebben
geboekt: dat Nederland zichzelf daadwerkelijk weerbaarder heeft gemaakt
tegen spionage! Als kabinet zitten we daar dicht bovenop: we gaan de
gezamenlijke inspecties vragen een onderzoek in te stellen naar de
voortgang binnen de Rijksoverheid.
Dan gaan we nu over tot de eerste belangrijke stap: de ondertekening
van de intentieverklaring KWAS, samen met mijn collega Donner, Minister
van BZK, de heer Wientjes, voorzitter van VNO-NCW en de heer Van
Straalen, waarnemend voorzitter van MBK Nederland.