PERSBERICHT
Den Haag, 25 maart 2011
Johan Huizinga in 1904 afgewezen door de KB
Populaire KB-lezing Jo Tollebeek over wegbereiders geesteswetenschappen nu online
Nederlands beroemdste historicus Johan Huizinga solliciteerde in 1904 naar de functie van conservator van de afdeling Handschriften van de Koninklijke Bibliotheek (KB) in Den Haag. In die functie zou hij ook onderbibliothecaris van de KB zijn geworden, maar de kandidatuur werd niet aanvaard. Dat onthulde de Belgische historicus Jo Tollebeek in de lezing die hij gisteren als fellow van de KB en het NIAS onder de titel Mannen van karakter: de wording van de moderne geesteswetenschappen uitsprak. De lezing is vanaf nu als MP3 te downloaden via
'Curieus mensch'
In zijn beoordeling van de kandidaturen toonde de bibliothecaris van de KB, Willem Byvanck (1847 - 1925), grote waardering voor Huizinga, die op dat moment behalve leraar ook privaatdocent in de oudheid- en letterkunde van Voor-Indië aan de Universiteit van Amsterdam was. Maar het ontbrak hem aan de nodige deskundigheid, aldus Byvanck: 'Dr. J. Huizinga, leeraar aan de H.B.S. te Haarlem, mag zeker om zyn, door allen erkende, uitstekende gaven, zyn uitgebreide taal- en geschiedkennis, zyn liefde voor kunst en ook om zyn persoonlykheid, aan het hoofd van alle voorgaanden (voorgaande kandidaten) gesteld worden; maar ook hy mist de speciale ervaring.' Huizinga zou in 1905 tot hoogleraar geschiedenis aan de Groningse universiteit worden benoemd. Nog eens veertien jaar later zou zijn formidabele Herfsttij der Middeleeuwen verschijnen. Met Byvanck bleef de relatie overigens goed: Huizinga vond hem 'een curieus mensch'.
Mannen van karakter
In zijn lezing in een volle Aula ging Jo Tollebeek in op de wetenschappelijke 'disciplinering' die oude romantische liefhebberijen als de literatuurstudie omstreeks 1900 ondergingen. De belangrijkste bron voor deze studie zijn de omvangrijke collectie moderne handschriften en het archief van de KB. Jaarlijks nodigt de KB een gerenommeerde wetenschapper uit om onderzoek te doen in de KB. Het KB-fellowship is ingesteld in samenwerking met het NIAS (Netherlands Institute for Advanced Study in the Humanities and Social Sciences,
Te Winkel en Byvanck
Wie waren die mannen van karakter? De bekende literatuurhistoricus Jan te Winkel (1847-1927), die de literatuur wetenschappelijk benaderde, was een van hen. Tegenover mannen als Te Winkel stonden figuren als Willem Byvanck die smaak en durf belangrijker vond dan bewaarzucht en dorre rede. Te Winkel en Byvanck: twee personages in een verhaal dat voor beiden in een teleurstelling eindigde.
Geschreven portretten
Speciaal voor de lezing was de tentoonstelling Geschreven portretten langer geopend, een service waar bezoekers dankbaar gebruik van maakten. In deze tentoonstelling presenteren de KB en het Nationaal Archief stukken uit de levens van bekende schrijvers, politici en andere prominente Nederlanders. Naast onder andere de wanhopige brieven die Mata Hari in gevangenschap schreef en een haarlok van Gerard Reve die hij om onduidelijke redenen meestuurde met een brief aan Angèle Manteau, is hier ook het portret te zien dat Jan Toorop maakte van Willem Byvanck, een van de 'mannen van karakter' en toenmalig bibliothecaris van de KB. Met deze tentoonstelling haken De KB en het Nationaal Archief in op het motto van de Boekenweek 2011 - Curriculum Vitae / Geschreven Portretten - en werken samen met de Stichting CPNB, organisator van de Boekenweek. De tentoonstelling is nog tot en met 29 mei 2011 gratis te bezoeken in Den Haag.
------------------------------------------------
Ingezonden persbericht