Fotoâs Zilveren Camera in Leiden
De winnende fotoâs van de Zilveren Camera-wedstrijd zijn te zien op een
tentoonstelling op NS-station Leiden van 25 maart tot 15 april 2011.
Tineke de Ruiter, docent en onderzoeker bij Photographic Studies, geeft
kritisch commentaar op de foto die de Zilveren Camera won.
Zin en haast
Evert-Jan Daniels (1968) won de Zilveren Camera met zijn foto van drie
politici: Wilders, Rutte en Verhagen die na 111 dagen onderhandelen het
besluit hebben genomen een âminderheidskabinet met gedoogsteunâ te
formeren.
Evert-Jan Daniels (1968) won de Zilveren Camera met zijn foto van drie
politici: Wilders, Rutte en Verhagen die na 111 dagen onderhandelen het
besluit hebben genomen een âminderheidskabinet met gedoogsteunâ te
formeren.
Volgens het juryrapport is er aan de drie heren te zien dat zij er zin
in hebben en vervolgens zegt de jury: âZe hebben ook haast, haast die
Daniels op het juiste moment vastlegde. Er zit dynamiek in de foto,
symmetrie. En hoe langer je naar deze foto kijkt, des te meer je erin
kunt zien, zoals de lust van de politici om Nederland te gaan
hervormen. Ze stralen dat in ieder geval ook uit. Daniels laat niet
alleen de onderhandelaars zien, hij toont ook hoe ze gezien willen
wordenâ.
Blijkt die haast uit het feit dat in ieder geval twee van de heren hun
rechtervoet naar voren steken en wordt de dynamiek gesuggereerd door de
manier waarop hun broekspijpen aan hun benen kleven? Was het lezen van
fotoâs maar zo gemakkelijk.
Kleding
Beroemd is het televisiedebat tussen Kennedy en Nixon in 1960, dat
onder andere door de manier waarop de twee kandidaten gekleed waren
(Nixon in een slecht zittend ouderwets pak en Kennedy in een modern
gesneden kostuum) en het zelfvertrouwen dat Kennedy uitstraalde hém
uiteindelijk de winnaar maakte.
Alle spindoctors zullen deze casus kennen en trachten uitstraling van
politici tijdens debatten of portretten voor de media te dirigeren,
maar journalistieke fotoâs die in een âsplit secondâ worden gemaakt
zijn moeilijker te controleren. Zo zijn Rutte, Wilders en Verhagen
geportretteerd in slecht zittende en verkreukelde pakken. Waarom denken
mannen altijd dat zij één knoop moeten vastmaken?
Glimlach
Twee van de drie heren hebben een glimlach op het gezicht. Bij Verhagen
zijn de mondhoeken weliswaar opgetrokken, maar een glimlach is het niet
geworden. Stralen zij werkelijk lust om te hervormen uit? Dat is maar
de vraag. Het duiden van gezichtsuitdrukkingen en lichaamstaal staat in
de kinderschoenen. Het Facial Action Coding System (FACS), in 1978
ontwikkeld door Paul Ekman en Wallace V. Friesen (en waarop de
televisieserie Lie to me is gebaseerd), wordt weliswaar nog steeds met
argusogen bekeken. Maar een van de expressies die het veelvuldig
analyseert is de lach, waarbij het onderscheid maakt tussen een
opzettelijke, oneerlijke lach en een onopzettelijke eerlijke lach, te
herkennen aan samentrekking van bepaalde gezichtsspieren. Nadere
bestudering van de foto van Daniels met behulp van FACS zou ons
misschien heel andere zaken laten zien, dan het juryrapport ons nu wil
laten geloven.
Niets te zien
Maar misschien blijft uiteindelijk de verzuchting van Rudy Kousbroek
uit 1984 wel het meest geldig bij het zien van deze foto: ââ¦dat aan
een foto van een politicus letterlijk niets te zien isâ¦iemand moet
gefotografeerd worden omdat hij al zo vaak gefotografeerd isâ.
(16 maart 2011 - Tineke de Ruiter)
Links
* Master Film and Photographic Studies
* Zilveren Camera-tentoonstelling op Centraal Station Leiden
* Zilveren Camera
Universiteit Leiden