Radboud Universiteit Nijmegen


PB 2011- 101

Nijmegen, 21 september 2011

Stereotype verwachtingen belemmeren carrières van vrouwelijke artsen

Vrouwelijke artsen zijn over het algemeen heel goed in staat om werk en zorgtaken te combineren. Maar als ze carrière willen maken zitten stereotype, tegengestelde verwachtingen over hun rol als 'goede' moeder en 'goede' arts hun danig in de weg, zo blijkt uit onderzoek waarop bedrijfskundige drs. Berber Pas op 23 september promoveert aan de Radboud Universiteit Nijmegen.

Vrouwelijke artsen met kinderen worden met de huidige aandacht voor werk-privébalans in organisaties vooral aangesproken op hun rol als 'de werkende moeder'. Toch heeft het hebben van kinderen geen effect op de ambitie van vrouwelijke artsen en hebben ze minder traditionele rolopvattingen over moederschap dan vrouwelijke artsen zonder kinderen. Het zijn vooral de mannelijke artsen met jonge kinderen die (tijdelijk) een lagere carrièremotivatie hebben. Uit het onderzoek van Berber Pas bleek bovendien dat vrouwelijke artsen die zich meer gesteund voelen in het bereiken van hun carrièredoelen, gemotiveerder zijn om zich daarvoor in te zetten. Bij 'jonge' vaders in het beroep is dat net andersom: zij willen graag wat meer tijd hebben voor de kinderen en begrip daarvoor heeft een positief effect op hun carrièremotivatie.

Onderzoek

Pas onderzocht het effect van rolopvattingen van vrouwelijke artsen over werk en zorg op hun loopbaanambities. Ze vroeg 1070 vrouwelijke dokters uit alle specialismen naar hun opvattingen over moederschap, goed werknemerschap, hun thuissituatie, hun carrièredoelen en hun motivatie om die doelen te halen. Daarnaast ondervroeg ze 250 medisch specialisten, mannen en vrouwen, naar hun opvattingen over carrière, werk-privébalans, hun loopbaandoelen en hun opvattingen over de 'ideale' werknemer die altijd aanwezig is en nooit nee zegt. Ook hield ze groepsinterviews met medisch specialisten (mannen en vrouwen) in een academisch ziekenhuis over diezelfde thema's.

Norm ter discussie

Berber Pas laat in haar onderzoek zien dat de norm waaraan vrouwen moeten voldoen als werknemer (altijd beschikbaar zijn, geen nee zeggen, fysiek sterk zijn) en als moeder (niet meer dan drie dagen werken, zo lang mogelijk borstvoeding geven, het geluk van je gezin voorop stellen) tegengesteld zijn maar bovenal belemmerend werken, zowel voor de vrouw als voor de organisatie. 'Het is natuurlijk goed dat bazen en collega's aandacht en begrip hebben voor de combinatie werk-privé, maar het is niet goed als ze vrouwelijke artsen met een gezin daardoor nauwelijks nog aanspreken op hun rol als professional. In gesprekken met leidinggevenden zou het vooral moeten gaan over loopbaanontwikkeling en carrièredoelen: waar willen deze vrouwelijke artsen over vijf jaar staan?'

'Familievriendelijk' beleid werkt stigmatiserend

Ondanks ambities van vrouwen en familievriendelijke arrangementen van organisaties, blijft het aantal vrouwen in medische topfuncties laag. Berber Pas: "Veel familie- of vrouwvriendelijk beleid loopt het risico rolbevestigend en stigmatiserend te worden in de uitwerking op de werkvloer. Het zal dominante beeldvorming over wat vrouwen en mannen behoren te doen weinig veranderen. Zo verandert er met het bieden van parttime contracten nog niets aan het heersende beeld dat vrouwelijke artsen vooral geacht worden collega's niet op te zadelen met extra werk als gevolg van een zwangerschap of het doen van onderzoek. En zo verandert er met het bieden van een leiderschapstraining voor vrouwen niets aan het mannelijke ideaalbeeld van de arts die wel nee zegt tegen minder prestigieuze taken om zijn carrièredoelen te bereiken.'

Dwars tegen de heersende beelden

Pas is van mening dat er een belangrijke rol ligt bij alle betrokkenen: de artsen zelf, de leidinggevenden, collega's en P&O-ers. Bijvoorbeeld door op de werkvloer gezamenlijke afspraken te maken over de verdeling van - ook carrièrebevorderende - taken 'Dwars tegen de heersende beelden en veilige aanpak in durven gaan. Dat is belangrijk en daar lijkt het nu met de toenemende behoefte aan medisch personeel de hoogste tijd voor'.

Care +ER = Career? The effects of gendered individual and organizational characteristics on (women) physicians' career motivation and career investment. Berber Pas, 23 september 2011.




Radboud Universiteit Nijmegen