Grondstofschaarste niet op agenda bedrijfsleven
Persbericht van PwC
27 september is door Global Footprint Network uitgeroepen tot Earth
Overshoot Day
Amsterdam, 27 september 2011 - De prijs van grondstoffen stijgt de
laatste jaren fors en in de toekomst zullen er minder grondstoffen
beschikbaar zijn. Toch hebben maar weinig bedrijven een beleid om zich
te wapenen tegen de risico's van schaarser wordende grondstoffen en
fluctuerende prijzen, zo blijkt uit de jongste PwC
Duurzaamheidbarometer onder 208 Nederlandse beleidsmakers op het
terrein van duurzaam ondernemen. Slechts één op de vijf heeft een
beleid geformuleerd hoe om te gaan met grondstofschaarste. Dat beleid
is met name gericht op efficiënter gebruik van materialen en energie en
slechts mondjesmaat op substitutie.
De publicatie van de barometeruitkomsten valt vandaag samen met de door
uitgeroepen Earth Overshoot Day. Dat is - geteld vanaf 1 januari - de
dag wanneer de mensheid wereldwijd net zoveel van de natuurlijke
hulpbronnen heeft opgebruikt als wat de aarde in één jaar tijd kan
opbrengen. De snelle groei van veel economieën en van de
wereldbevolking zijn volgens de respondenten de belangrijkste oorzaken
van schaarste. Maar opvallend vaak wordt ook speculatie genoemd als
oorzaak. Het zou leiden tot marktverstoringen en prijsfluctuaties. Veel
wereldleiders en wetenschappers wijzen ook op een verband tussen
schaarste van elementaire grondstoffen en het ontstaan van conflicten.
De respondenten zien met name een prijsstijging van grondstoffen als
een reëel bedrijfsrisico, gevolgd door nieuwe regels en afnemende
leveringszekerheid. Het bedrijfsrisico van prijsstijgingen geldt zeer
sterk voor mineralen en energie en in iets mindere maten voor water en
voedsel. De spaarzame bedrijven die zeggen wel te reageren op
grondstofschaarste richten hun beleid dan ook met name op efficiënter
gebruik van materialen en energie. Daarmee hopen ze stijgende kosten te
voorkomen.
Volgens Klaas van den Berg, sustainability leader bij PwC, tonen de
uitkomsten dat het thema nauwelijks op de agenda van het Nederlandse
bedrijfsleven staat. "Het ambitieniveau valt mij niet mee. De inkopers
zien de prijs stijgen maar slaan nog geen alarm. Overzicht over de
dynamische en diffuse grondstofmarkt ontbreekt veelal, omdat de supply
chain lang is en er vele partijen bij betrokken zijn. Als er geen
risicoanalyse en strategie geformuleerd wordt, kan grondstofschaarste
de continuïteit van bedrijven in gevaar brengen. Maar liefst 80% van de
onderzochte bedrijven heeft geen strategie voor het omgaan met hieruit
voortkomende risico's. De primaire reactie is kostenstijgingen
compenseren door efficiënter grondstoffengebruik. Maar dat is een
miskenning voor je risicobeheersing en een gemiste kans op een
concurrentievoorsprong."
Drie pijlers
Klaas van den Berg onderscheidt in analogie met de Raw Material
Initiative (EU) drie pijlers van strategisch beleid. "We moeten de
toegang tot grondstoffen veilig stellen, we moeten de grondstoffen zo
duurzaam mogelijk winnen en we moeten onze grondstoffen efficiënter
gaan inzetten. Dit complex van issues vraagt een integrale strategie op
de supply chain en een set van maatregelen die leidt tot het
minimaliseren van supply chain risico's. Maar ook tot een ontkoppeling
van groei en impact. Zo maak je als ondernemer van een bedreiging een
duurzaam concurrentievoordeel. Slechts een kleine groep respondenten
neemt maatregelen op dit niveau, bijvoorbeeld door over te schakelen op
andere grondstoffen (25%) of substituten te onderzoeken (17%). Het
verbaast mij hoe weinig bedrijven hier een strategische aanpak op
ontwikkelen. Ik zou bedrijven willen oproepen deze ontwikkeling beter
te analyseren."
De onderzochte bedrijven werken in de eerste plaats samen met hun
leveranciers bij het inperken van risico's. Ondanks de prominente rol
van regelgeving in de risicoperceptie, vormen overheden,
brancheorganisaties en ngo's geen voor de hand liggende partners. Klaas
van den Berg vindt de samenwerking met leveranciers voor de hand
liggen, maar vraagt zich af het genoeg is. "Omdat de risico's en de
kansen in de gehele keten liggen - van grondstof tot eindproduct - is
het mijn aanbeveling een herziening van de integrale grondstoffenketen
te overwegen."
Meer waarde uit afval
Het is volgens de respondenten vooral de taak van de overheid om zorg
te dragen voor consistentere regelgeving (31%), gevolgd door het
stimuleren van bilaterale samenwerkingsverbanden (28%) en het agenderen
van het thema bij internationale instituten (25%). "Een eerste reactie
zien we bij Minister Atsma die het onderwerp adresseert in zijn brief
van 25 augustus 2011 aan de Tweede Kamer", zegt Klaas van den Berg.
"Hij wil meer waarde uit afval halen en in Nederland een afvalrotonde
inrichten, waarmee Nederland een netto grondstofleverancier wordt.
Nederland neemt hiermee het initiatief om een spilfunctie in de
toekomstige grondstoffenvoorziening te spelen. Zowel de fysieke, de
economische en de geopolitieke dimensie worden hiermee gediend. Een
ambitie die zal renderen en die wij van harte onderschrijven."
De belangrijkste uitkomsten op een rij:
- 80% heeft geen beleid geformuleerd ten aanzien van
grondstofschaarste.
- Meer dan een derde heeft ook geen maatregelen genomen.
- Efficiënter gebruik van grondstoffen is met 42% de meest genomen
maatregel, gevolgd door substitutie (25%) en investering in onderzoek
naar substitutie (17%).
- Om adequater te kunnen reageren op risico's door schaarste zou 33%
actiever willen innoveren op het gebied van recycling, efficiënter
gebruik van materialen en substitutie, ambieert 23% een duidelijkere
strategie en legt 19% de bal neer bij de overheid in de vorm van een
effectiever internationaal beleid ten aanzien van
grondstoffenproblematiek.
- De belangrijkste redenen voor schaarste zijn toenemende vraag door
economische groei (69%) en bevolkingsgroei (51%), gevolgd door
oprakende reserves (48%), onvoldoende hergebruik (47%) en politieke
instabiliteit (26%). Hoewel speculatie geen antwoordcategorie vormde,
werd deze reden opvallend vaak genoemd bij de open antwoorden.
- Prijsstijging wordt zowel voor metalen en mineralen (81%) als voor
energie (74%), voedsel (60%), water (56%) en land (46%) als meest
bedreigend bedrijfsrisico gezien.
- Daarnaast vormen slechtere concurrentiepositie en gevaar voor
leveringszekerheid (geldt beiden vooral t.a.v. metalen en mineralen) en
regelgeving (geldt vooral t.a.v. water en energie) een belangrijke
dreiging.
Europa loopt grootste risico
Schaarste vormt volgens PwC één van de belangrijkste risico's voor de
continuïteit van bedrijven. Schaarste kent hierbij een fysieke dimensie
(het is op!), een economische dimensie (het is duur!) en een
geopolitieke dimensie (het mag de grens niet over!). Er is een tekort
aan voedsel en schoon water, de minerale grondstoffen worden duurder,
landen vaardigen export controls uit of nemen strategische posities in.
Daarbij groeit de vraag exponentieel door snel groeiende
wereldbevolking en groei van welvaart in deze landen. Europa heeft
weinig grondstoffen tot beschikking, heeft wel doelstellingen maar nog
geen effectieve maatregelen genomen en is hiermee het continent met de
grootste risico's.
*
Links:
http://www.pwc.nl
Razende Robot Reporter