Sensoa - Vlaams service- en expertisecentrum voor seksuele gezondheid en hiv


Dalend condoomgebruik en stijgende soacijfers

29/11/2011 - 12:21

Vlaamse jongeren kiezen voor de pil

Uit cijfers die de Universiteit Gent verzamelde (in het kader van de Health Behaviour in School Aged Children studie) blijkt het niet goed te gaan met het condoomgebruik van Vlaamse jongeren. Jongeren associëren veilig vrijen duidelijk in de eerste plaats met het vermijden van een zwangerschap. Een zwangerschap is dan ook een zichtbare en ingrijpende gebeurtenis voor een tiener. Jongeren en jongvolwassenen voelen zich duidelijk minder aangesproken als het over seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's) gaat. Jongeren beschermen zich in de eerste plaats tegen een ongeplande zwangerschap, waardoor het condoom al zeer snel vervangen wordt door een meer betrouwbaar anticonceptiemiddel als de pil. Met succes overigens. In 2010 werden minder tienermeisjes moeder. Het gaat over de eerste grote daling sinds lange tijd.

Hoe vertaalt zich dat cijfermatig? Algemeen gebruikte 51.5% van de jongeren een condoom bij de laatste keer seks. Bij de eerste keer is dat nog 73,1%. Deze percentages zijn duidelijk gedaald in vergelijking met 2002 en 2006. Vooral bij jonge meisjes (13-14 jaar) zien we een daling. Vlaamse jongeren die de eerste keer een condoom gebruikten, hebben wel bijna zes keer meer kans later ook een condoom te gebruiken.

Winnaar in het hele verhaal is de pil. De daling van condoomgebruik komt waarschijnlijk omdat meer (jonge) meisjes de pil gebruiken. Ook de terugbetaling sinds enkele jaren van de pil onder de 21 jaar, draagt bij tot het succes van de pil. Jongens grijpen meer dan meisjes terug naar het condoom, maar ook zij doen dit wellicht om een ongeplande zwangerschap te voorkomen.

Er zijn duidelijke aanwijzingen dat het aantal soa's de laatste jaren opnieuw aan het toenemen is. De stijging is wat chlamydia betreft vooral merkbaar bij jonge heteromannen en -vrouwen.

Ook homo's en hetero's laten het condoom achterwege

Maar het zijn niet enkel de jongeren die het moeilijk hebben met condoomgebruik. Zo leren de cijfers met de diagnoses van seksueel overdraagbare aandoeningen. Die zitten zowel bij homomannen als heteromannen en -vrouwen in de lift. Er is de reeds vermelde toename van chlamydia. En voornamelijk bij homomannen is er een stijging van het aantal besmettingen met syfilis. Ja, er wordt actiever getest en op zoek gegaan naar soa's, maar dat is geen afdoende verklaring voor de toename.

Sensoa zet soa's in de kijker in 2012

Elk jaar vraagt Sensoa om meer aandacht voor een goede relationele en seksuele vorming tijdens de Week van de Lentekriebels. In 2012 zetten we soa's in de vitrine. Nieuwe methodieken worden ontwikkeld om soa's bespreekbaar te maken in de klas. En een nieuwe affiche rond chlamydia wordt, met de hulp van vzw JOETZ, verspreid naar de secundaire scholen, samen met gratis condoompakketjes. Uiteraard besteedt ook Allesoverseks.be de nodige aandacht aan condoomgebruik en soa's. Deze jongerensite van Sensoa telt maandelijks meer dan 80.000 bezoekers.

Seksualiteit.be, de referentie rond seksuele gezondheid voor volwassenen, bevat een zeer uitgebreid informatieluik over alle mogelijke soa's. Informatie over chlamydia schuiven we op de homepage naar voren als aanbevolen literatuur. Soa wordt ook één van de inhoudelijke thema's van de geplande bekendmakingscampagne voor de site in september.

Het jaarthema van 2012 voor onze activiteiten naar homomannen is 'Testen (op hiv en soa)? Gewoon doen!' Een campagne focust op de nood van regelmatig testen op soa en hiv na een risico en uiteraard ook op condoomgebruik. De campagne omvat affiches, een basisfolder, virtuele afgeleiden en materialen voor terreinacties en evenementen.

Sensoa doet aanbevelingen

Naast de reeds vernoemde bekendmakingscampagne voor Seksualiteit.be zou een grote multimediale soa-campagne ideaal zijn. Maar de middelen ontbreken Sensoa om dit te kunnen realiseren.

Een doeltreffend preventiebeleid rond soa dat erin slaagt om het aantal besmettingen effectief terug te dringen, impliceert echter ook de medewerking van vele andere partners: de huisartsen, schoolartsen, de federale overheid, het onderwijs... Dat zou werk kunnen maken van volgende knelpunten:

* het verlagen van de drempel voor soa-onderzoek bij de huisarts (door een lage kostprijs, bekendmaking van de voordelen, het aankaarten van testen door de huisarts zelf, het terugbetalen van meerdere soa-tests per jaar...);

* in elke provincie een centrum te betoelagen met een lage drempel waar kwetsbare doelgroepen zich gratis en anoniem kunnen laten testen voor soa en hiv en een goede counseling krijgen;
* het uitbreiden van gratis vaccinatie tegen hepatitis en het Humaan Pappilomavirus naar homomannen en andere kwetsbare groepen ;
* het uitbreiden van een derdebetalersregeling naar alle jongeren, zodat ze zich discreet kunnen laten testen en behandelen zonder dat ouders dit hoeven te weten;

* het promoten van efficiënte instrumenten om mensen er toe aan te zetten dat ze hun partners verwittigen als ze een soa hebben opgelopen.

Ten slotte zou het werken naar een Vlaamse gezondheidsdoelstelling rond seksuele gezondheid de versnippering van boodschappen en interventies kunnen tegengaan en de basis leggen voor een sterker en meer gecoördineerd beleid. Eind 2012 zullen bovendien de eerste resultaten beschikbaar zijn van het grootschalige wetenschappelijke Sexpert-onderzoek, dat op basis van een bevraging van meer dan 2.000 Vlamingen, de seksuele gezondheid en het seksueel welzijn van de Vlamingen in kaart brengt.