Sensoa - Vlaams service- en expertisecentrum voor seksuele gezondheid en hiv
Dalend condoomgebruik en stijgende soacijfers
29/11/2011 - 12:21
Vlaamse jongeren kiezen voor de pil
Uit cijfers die de Universiteit Gent verzamelde (in het kader van de
Health Behaviour in School Aged Children studie) blijkt het niet goed
te gaan met het condoomgebruik van Vlaamse jongeren.
Jongeren associëren veilig vrijen duidelijk in de eerste plaats met het
vermijden van een zwangerschap. Een zwangerschap is dan ook een
zichtbare en ingrijpende gebeurtenis voor een tiener. Jongeren en
jongvolwassenen voelen zich duidelijk minder aangesproken als het over
seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's) gaat. Jongeren beschermen
zich in de eerste plaats tegen een ongeplande zwangerschap, waardoor
het condoom al zeer snel vervangen wordt door een meer betrouwbaar
anticonceptiemiddel als de pil. Met succes overigens. In 2010 werden
minder tienermeisjes moeder. Het gaat over de eerste grote daling sinds
lange tijd.
Hoe vertaalt zich dat cijfermatig? Algemeen gebruikte 51.5% van de
jongeren een condoom bij de laatste keer seks. Bij de eerste keer is
dat nog 73,1%. Deze percentages zijn duidelijk gedaald in vergelijking
met 2002 en 2006. Vooral bij jonge meisjes (13-14 jaar) zien we een
daling. Vlaamse jongeren die de eerste keer een condoom gebruikten,
hebben wel bijna zes keer meer kans later ook een condoom te gebruiken.
Winnaar in het hele verhaal is de pil. De daling van condoomgebruik
komt waarschijnlijk omdat meer (jonge) meisjes de pil gebruiken. Ook de
terugbetaling sinds enkele jaren van de pil onder de 21 jaar, draagt
bij tot het succes van de pil. Jongens grijpen meer dan meisjes terug
naar het condoom, maar ook zij doen dit wellicht om een ongeplande
zwangerschap te voorkomen.
Er zijn duidelijke aanwijzingen dat het aantal soa's de laatste jaren
opnieuw aan het toenemen is. De stijging is wat chlamydia betreft
vooral merkbaar bij jonge heteromannen en -vrouwen.
Ook homo's en hetero's laten het condoom achterwege
Maar het zijn niet enkel de jongeren die het moeilijk hebben met
condoomgebruik. Zo leren de cijfers met de diagnoses van seksueel
overdraagbare aandoeningen. Die zitten zowel bij homomannen als
heteromannen en -vrouwen in de lift. Er is de reeds vermelde toename
van chlamydia. En voornamelijk bij homomannen is er een stijging van
het aantal besmettingen met syfilis. Ja, er wordt actiever getest en op
zoek gegaan naar soa's, maar dat is geen afdoende verklaring voor de
toename.
Sensoa zet soa's in de kijker in 2012
Elk jaar vraagt Sensoa om meer aandacht voor een goede relationele en
seksuele vorming tijdens de Week van de Lentekriebels. In 2012 zetten
we soa's in de vitrine. Nieuwe methodieken worden ontwikkeld om soa's
bespreekbaar te maken in de klas. En een nieuwe affiche rond chlamydia
wordt, met de hulp van vzw JOETZ, verspreid naar de secundaire scholen,
samen met gratis condoompakketjes. Uiteraard besteedt ook
Allesoverseks.be de nodige aandacht aan condoomgebruik en soa's. Deze
jongerensite van Sensoa telt maandelijks meer dan 80.000 bezoekers.
Seksualiteit.be, de referentie rond seksuele gezondheid voor
volwassenen, bevat een zeer uitgebreid informatieluik over alle
mogelijke soa's. Informatie over chlamydia schuiven we op de homepage
naar voren als aanbevolen literatuur. Soa wordt ook één van de
inhoudelijke thema's van de geplande bekendmakingscampagne voor de site
in september.
Het jaarthema van 2012 voor onze activiteiten naar homomannen is
'Testen (op hiv en soa)? Gewoon doen!' Een campagne focust op de nood
van regelmatig testen op soa en hiv na een risico en uiteraard ook op
condoomgebruik. De campagne omvat affiches, een basisfolder, virtuele
afgeleiden en materialen voor terreinacties en evenementen.
Sensoa doet aanbevelingen
Naast de reeds vernoemde bekendmakingscampagne voor Seksualiteit.be zou
een grote multimediale soa-campagne ideaal zijn. Maar de middelen
ontbreken Sensoa om dit te kunnen realiseren.
Een doeltreffend preventiebeleid rond soa dat erin slaagt om het aantal
besmettingen effectief terug te dringen, impliceert echter ook de
medewerking van vele andere partners: de huisartsen, schoolartsen, de
federale overheid, het onderwijs... Dat zou werk kunnen maken van
volgende knelpunten:
* het verlagen van de drempel voor soa-onderzoek bij de huisarts
(door een lage kostprijs, bekendmaking van de voordelen, het
aankaarten van testen door de huisarts zelf, het terugbetalen van
meerdere soa-tests per jaar...);
* in elke provincie een centrum te betoelagen met een lage drempel
waar kwetsbare doelgroepen zich gratis en anoniem kunnen laten
testen voor soa en hiv en een goede counseling krijgen;
* het uitbreiden van gratis vaccinatie tegen hepatitis en het Humaan
Pappilomavirus naar homomannen en andere kwetsbare groepen ;
* het uitbreiden van een derdebetalersregeling naar alle jongeren,
zodat ze zich discreet kunnen laten testen en behandelen zonder dat
ouders dit hoeven te weten;
* het promoten van efficiënte instrumenten om mensen er toe aan te
zetten dat ze hun partners verwittigen als ze een soa hebben
opgelopen.
Ten slotte zou het werken naar een Vlaamse gezondheidsdoelstelling rond
seksuele gezondheid de versnippering van boodschappen en interventies
kunnen tegengaan en de basis leggen voor een sterker en meer
gecoördineerd beleid. Eind 2012 zullen bovendien de eerste resultaten
beschikbaar zijn van het grootschalige wetenschappelijke
Sexpert-onderzoek, dat op basis van een bevraging van meer dan 2.000
Vlamingen, de seksuele gezondheid en het seksueel welzijn van de
Vlamingen in kaart brengt.