Heeft de Mayakalender toekomst?
De Mayakalender voorspelt dat de wereld in 2012 vergaat. Of die bewering klopt, is een kwestie van afwachten. Zeker is wel dat de kalender van de oude beschavingen in Midden-Amerika een belangrijke rol speelde. Hoe groot die rol daar tegenwoordig is, gaat archeoloog Maarten Jansen in Mexico en Guatemala onderzoeken, met Europees geld.
Raadselachtig
In Europese musea en bibliotheken ligt een bescheiden aantal oude manuscripten van Azteken, Mixteken, Maya's en andere inheemse volkeren in Midden-Amerika. De gemeenschappelijke basis van die documenten is een kalender, die niet alleen diende als kader voor historische gebeurtenissen en astronomische waarnemingen, maar ook werd gebruikt voor toekomstvoorspellingen, medische behandeling, godsdienstige rituelen, inrichting van de samenleving en het opstellen van morele codes.
Tijdsbewaarders
Jansen gaat in Mexico en Guatemala onderzoeken welke betekenis en functie deze oude inheemse kalender vandaag de dag nog heeft. Want hoewel de Spanjaarden een nieuwe kalender introduceerden, verdween de oude nooit helemaal van het toneel. Ook nu nog kennen de inheemse gemeenschappen zogeheten tijdsbewaarders. Zij zijn gespecialiseerd in traditionele geneeswijzen en andere rituelen die zijn gebaseerd op het oude kalendersysteem. Tot nu toe was er maar weinig aandacht voor deze voortzetting van oeroude culturele gebruiken, die in hoog tempo aan het verdwijnen zijn. En dat terwijl ze een schat aan informatie bieden.
Inzicht krijgen
Jansens onderzoeksproject 'Time in Intercultural Context: The Indigenous Calendars of Mexico and Guatemala' bestaat daarom voor een deel uit documentatie van kennis, denkbeelden, gebruiken en orale literatuur die dreigen te verdwijnen. Zijn onderzoeksteam gaat hiertoe etnografisch onderzoek doen in verschillende delen van de regio. De gegevens en inzichten die daaruit voortkomen koppelen de onderzoekers aan bestaande archeologische en historische informatie. Dat helpt de oeroude manuscripten beter te kunnen interpreteren en inzicht te krijgen in de symbolische betekenis en sociale functie van tijd in de toenmalige beschavingen.
Gemeenschappelijk geheugen en identiteit
Een ander onderdeel van het onderzoek behelst een vergelijkende en theoretische analyse van de rol die perceptie en begripsvorming van tijd spelen bij de ontwikkeling van gemeenschappelijk geheugen en identiteit. En hoe die rol wordt beïnvloed door - en invloed heeft op - langdurige en intensieve culturele interactie (kolonisatie - modernisering - mondialisering).
Advanced Grant
De subsidie voor Jansens onderzoeksproject is een Advanced Grant van de European Research Council (ERC). Deze gaat naar wetenschappers die hun sporen met excellent onderzoek hebben verdiend.
Universiteit Leiden