Mediatekst | 10-01-2014

Letterlijke tekst van de persconferentie van minister-president Rutte na afloop van de ministerraad op 10 januari 2014.

INLEIDEND STATEMENT

Goedemiddag. Allereerst hoop ik dat u allen een goede vakantie hebt gehad en wens ik u nog graag het allerbeste ook voor het nieuwe jaar. Als je kijkt naar berichten zo rondom de jaarwisseling en daarna, dan zie je dat geleidelijk aan de berichten ook wat positiever worden. De eerste voorzichtige positieve signalen over de Nederlandse economie. Als je kijkt naar het toenemend consumentenvertrouwen, de stijgende bedrijfsinvesteringen, meer huizenverkopen en minder faillissementen, maar ook een heel licht herstel van werkgelegenheid. Al blijft toch de zorg dat de werkloosheid nog enige tijd zal blijven oplopen. In ieder geval, de afgelopen maanden de eerste signalen van enig herstel daar. Je merkt dat mensen weer perspectief zien. Tegelijkertijd, zeg ik erbij, we zijn er nog niet. We hebben het een en ander bereikt, het is een begin, maar er is echt nog een berg werk te verzetten. We gaan dit jaar door om al onze plannen t.a.v. hervormingen in het onderwijs, de gezondheidszorg, de sociale zekerheid, de arbeidsmarkt, de pensioenen, de woningmarkt, om al die plannen goed vorm te geven en ervoor te zorgen dat het verdienvermogen van onze economie structureel op een hoger niveau komt te liggen, de overheidsfinancien op orde wordt gebracht en we Nederland daarin meenemen. Met andere woorden, verstandig beleid werkend aan verder economisch herstel. En daarmee... was 2013 het jaar van politieke en maatschappelijke samenwerking, 2014 echt het jaar van de uitvoering. We gaan heel veel plannen omzetten in realiteit.

Dan de Olympische Winterspelen. Nederland zal vertegenwoordigd zijn in Sotsji. Wij zien niets in een boycot. Wij denken dat het beter is om de dialoog aan te gaan. We hebben herhaaldelijk onze zorgen geuit over de mensenrechtensituatie in Rusland en dat zullen we ook blijven doen. Vandaag in de ministerraad hebben we de afvaardiging bepaald. Net als bij de voorgaande Spelen zullen de minister-president, de bewindspersoon die verantwoordelijk is voor sport, namelijk Edith Schippers, zullen naar Sotsji gaan. Ook de Koning zal op uitnodiging van het IOC als erelid samen met Koningin Maxima aanwezig zijn bij een deel van de Spelen. En natuurlijk vertegenwoordigen zij als altijd ook Nederland. Ik zal zelf bij de opening zijn en bij de 5000 meter voor de schaatswedstrijden. Ik zie er zeer naar uit, op de eerste dag. En natuurlijk hopen we op veel medailles. Bij de vorige Winterspelen bedroeg de oogst maar liefst acht medailles. 4 keer goud, 1 van zilver, 3 keer brons. En wat mij betreft gaan we ervoor dat we minimaal dat resultaat evenaren.

BREEDVELD (RADIO 1) Het nieuwe politieke jaar is weer aangevangen. Voorzichtig economisch herstel, maar wat betekent dan eventuele politieke onrust voor dat uitvoeringsjaar?

RUTTE Eventuele politieke onrust... waar voorziet u die?

BREEDVELD Dat zou kunnen ontstaan naar aanleiding van verkiezingsuitslagen gemeenteraad en Europese verkiezingen.

RUTTE Het is een beetje Yes Minister he... I see all kinds of unforeseeable circumstances. En toen zei de minister: 'Such as'', en toen zei de topambtenaar: 'Ze zijn nog niet te voorzien en daarom weten we niet of ze er zijn.'

BREEDVELD In dit geval ligt het wel voor de hand. Er worden campagnes gevoerd. Dat betekent toch dat de politieke partijen weer afstand gaan nemen in plaats van naar elkaar toe kruipen. Dat geeft natuurlijk als vanzelf al politieke onrust, laat staan een eventuele verkiezingsuitslag.

RUTTE Ja, we hebben verkiezingen. Dit jaar zijn ze voor de gemeenteraad, voor het Europees Parlement. Laten we blij zijn dat we in een democratie leven. Ik denk dat de vraag nu is van Lodewijk Asscher en mij in het kabinet, Halbe Zijlstra en Diederik Samsom, vanuit de Kamerfracties, om ervoor te zorgen dat we focus houden op onze agenda, dat we natuurlijk campagne voeren. VVD en PvdA zullen ook regelmatig tegenover elkaar staan in lokale campagnes en misschien ook op Europese onderwerpen. Dat is helemaal niet erg. Maar we moeten ervoor zorgen dat we focus houden op uitvoering van het kabinetsbeleid. En mijn waarneming is bij alle hoofdrolspelers in de coalitie dat dit ook hun ambitie is.

BREEDVELD U voorziet geen problemen door verkiezingen?

RUTTE Nee, die voorzie ik niet. Ik voorzie natuurlijk wel dat we campagne gaan voeren en dat ongetwijfeld ook verschillen zichtbaar zullen zijn. Maar ik denk tegelijkertijd dat we echt zeer gemotiveerd zijn om ervoor te zorgen dat we werken aan dat baanherstel, aan het herstel van de economie, dat we dit jaar ook echt een jaar maken waarin we gaan uitvoeren waar we vorig jaar hebben gewerkt aan het zoeken naar politiek en maatschappelijk draagvlak.

BREEDVELD Je zou ook de verkiezingen kunnen zien als toch een ultieme test voor het kabinetsbeleid omdat mensen het kabinetsbeleid ook laten meewegen in de keuze voor hun stem. Voelt u het ook zo?

RUTTE Nou goed... er is natuurlijk altijd een element van de landelijke politiek die doorklinkt in lokale verkiezingen of Europese verkiezingen. Dat kun je niet ontkennen, maar het zijn toch in de eerste plaats gemeenteraadsverkiezingen en Europese verkiezingen.

BREEDVELD En daar wilt u het ook laten? U heeft niet zoiets van nou misschien moet ik me daar toch eens mee bezig houden?

RUTTE Natuurlijk hou ik me daar mee bezig. Ik ben voorman van mijn partij. Diederik Samsom is voorman van zijn partij. Halbe Zijlstra en Lodewijk Asscher zijn vooraanstaande mensen in hun partij. Natuurlijk zullen we allemaal zichtbaar zijn in de campagne. Omdat je erbij wilt zijn als onze partijgenoten proberen voor Europa of de gemeente stemmen te verwerven. We waren ook actief in de herindelingsverkiezingen vorig jaar, maar daarmee zijn het geen verkiezingen voor de Tweede Kamer. En natuurlijk zullen kiezers altijd ook voor een deel laten meewegen hoe ze aankijken tegen de nationale politiek. Dat is onvermijdelijk. Maar het zijn in eerste plaats ook echt wat het zijn: gemeenteraads- en Europese verkiezingen.

BREEDVELD U reageert er heel onverstoorbaar op. Dat zou ik in uw positie ook doen. Maar toch, de risico's zijn daar. Hoe ziet u dat tegemoet?

RUTTE Nogmaals, er zijn altijd risico's in het leven. In de politiek al helemaal. Maar ik merk gewoon in de coalitie dat we heel erg de focus hebben op waar voorzichtig economisch herstel zichtbaar wordt, waar er nu ook maatschappelijk en politiek draagvlak is gekomen voor belangrijke delen van de kabinetsagenda. Het is echt nu ook de uitvoering, de verdere omzetting in wetgeving die we ter hand willen nemen en dat we ons nu niet laten afleiden. En dat er natuurlijk verkiezingen zijn.... Ja en dan zal zeker zichtbaar zijn dat er ook verschillen zitten tussen partijen. Maar ik heb niet de indruk dat dat de coalitie hoeft te raken.

VERBEEK (BNR) Even naar Sotsji. Waarom ziet het kabinet niets in een boycot?

RUTTE Het zijn Olympische Spelen en die Spelen vinden in allerlei landen plaats. Nu zijn ze in Rusland. Met Rusland hebben we op zichzelf allerlei politieke contacten. Maar het zijn in de eerste plaats natuurlijk Olympische Spelen. En wat ik van belang vind om daar als politiek te laten zien, dat wij als een man, als een vrouw, als een land achter de sporters staan. Hoe kun je dat beter doen door de voorman van het kabinet, in de eerste plaats de Koning zelf en ook in zijn rol als erelid van het IOC, daarnaartoe te gaan.

VERBEEK Er is toch een verdeeld beeld. Andere Europese landen trekken zo hun eigen lijn en hebben zo hun eigen beleid. Merkel gaat niet, Gauck gaat niet. Moet dit niet Europees geregeld worden zoiets?

RUTTE De Duitse kanselier is begreep ik uit het blad Focus nog nooit naar Olympische Spelen gegaan. En in Frankrijk is in een officiele verklaring gesteld dat de Franse regering bij de Winterspelen altijd wordt vertegenwoordigd door de minister van Sport. Dus daar is het dus ook niet gekoppeld. Ook presidenten Sarkozy en Chirac zijn niet geweest bij de Winterspelen in Vancouver, Turijn, Salt Lake City en Nagano. Met andere woorden, er is daar een andere gewoonte wie er wel of niet naar de Spelen gaat. In Nederland is het gebruikelijk dat de minister-president naar de opening van de Olympische Spelen gaat.

VERBEEK Bent u of het kabinet daar nog van plan om een soort statement af te leggen of iets uit te dragen over het Nederlands beleid bijvoorbeeld ten aanzien van homoseksualiteit?

RUTTE Dat zal ongetwijfeld gebeuren. Natuurlijk, mensenrechten zullen altijd besproken worden als je die kans hebt. Maar de eerste reden om daar te zijn, is onze sporters aan te moedigen en te laten zien dat we in Nederland achter onze sporters staan. Als je daar dan toch bent... natuurlijk zal ik daar mijn politieke contacten hebben en zullen wij zaken als (....), kwesties rond mensenrechten in de volle breedte aan de orde brengen, zoals we die in mijn contacten met president Poetin 8 april vorig jaar in Amsterdam en tijdens mijn lunch in Sint-Petersburg met hem in juni ook uitvoerig hebben besproken.

VERBEEK Dat is allemaal achter de schermen. Gaat u dat ook op een openlijke manier doen?

RUTTE Dat was niet echt achter de schermen, want de persconferentie op 8 april in het Scheepvaarthuis ging alleen daarover. Dus dat was vrij openlijk dat wij daar grote meningsverschillen hebben en tegelijkertijd ook belangrijke handelsrelaties hebben. Ik heb vaker gezegd dat als wij als Nederland alleen zaken willen doen met landen die dezelfde standaard hanteren als wij, dan wordt de wereld heel klein. Juist in die handelscontacten en dit soort momenten die er zijn, die in eerste plaats het aanmoedigen van sporters betreft, kun je ook gebruiken om diplomatieke verschillen van mening te bespreken en de dialoog te voeren. Juist door die dialoog kun je ook dingen beinvloeden.

VERBEEK Blijft het bij dialoog of statements of gaat u ook met de regenboogvlag zwaaien of iets dergelijks?

RUTTE Ik ga zelf niet met vlaggen zwaaien. Hoogstens de Nederlandse, maar volgens mij doen de sporters dat. Maar het is wel zo dat we daar natuurlijk verschillende contacten zullen hebben, gesprekken en er zijn ook heel veel contacten met Russische organisaties die zich bezig houden met mensenrechten... die zijn er constant. En ongetwijfeld zullen we ook in het kader van deze bezoeken, Edith Schippers, ikzelf waar mogelijk, natuurlijk zaken aan de orde stellen.

VERBEEK Welke wedstrijden bezoekt Edith Schippers?

RUTTE Dat is nog niet precies bekend, maar ze gaat niet naar de opening. Ze gaat later in die periode. Ik dacht een aantal dagen. Dus die gaat echt verschillende dingen bezoeken.

JANSEN (TELEGRAAF) Meneer Rutte, hebben wij een probleem met Israel?

RUTTE Nee.

JANSEN De ambassadeur is daar toch ontboden. Dat duidt toch op een probleem.

RUTTE Israel ziet natuurlijk zelf naar aanleiding van het besluit van pensioenfonds PGGM om contacten met een aantal Israelische banken te beeindigen reden om ook met de ambassadeur te overleggen. Daar heeft de regering geen rol in. We zijn tegen een boycot. We zijn tegen sancties. We zijn er juist heel erg voor dat de Nederlandse bedrijven goede contacten hebben met Israelische bedrijven. Ik was mee op een handelsmissie met 60, 70 bedrijven in Israel, samen met minister van Buitenlandse Zaken en Buitenlandse Handel, een maand geleden. Er zijn goede zaken gedaan. We hebben onze opvattingen over het nederzettingenbeleid. Daar zijn we tegen. En we zeggen ook als bedrijven ons vragen wat vindt u daarvan, dan zeggen we wij vinden dat je eigenlijk... of althans Nederland vindt dat je eigenlijk niet zou moeten bijdragen als land of als bedrijf aan die nederzettingen. Maar bedrijven staat het vervolgens vrij om dat te doen. Bij PGGM is hier helemaal geen sprake van, want het ging hier niet om projecten die specifiek op de nederzettingen waren gericht. Dus PGGM heeft hier een geheel eigenstandige afweging gemaakt. Nogmaals, dat is hun goed recht. Daar heeft de regering geen rol in. Hetzelfde geldt voor Vitens, het waterbedrijf, in relatie tot het waterbedrijf in Israel. Het speelde wel bij Royal Haskoning, daarvoor weer, die wel aan ons vroegen, heel specifiek over een aantal projecten die op de nederzettingen gericht waren. Ze hebben gezegd: wij zijn tegen die nederzettingen, tegen die nederzettingenpolitiek. Het staat u overigens vrij gewoon door te gaan met uw werk door.

JANSEN Hoe verklaart u het chagrijn aan Israelische kant richting Nederland? Uw ambassadeur wordt niet zomaar ontboden. Er wordt daar gesproken, ook richting SGP-leider, Van der Staaij van een boycotachtige sfeer. Hoe verklaart u dat chagrijn daar?

RUTTE Ik heb daar in mijn gesprekken, die voornamelijk over het vredesproces gingen, over gesproken met de Israelische premier en later ook telefonisch half december en ik kan alleen maar zeggen dat men zich realiseert dat wij tegen een boycot zijn, dat dit beleid van Nederland al jaren zo gevoerd wordt. Het vorige kabinet waar ik leiding aan heb gegeven, maar ook daarvoor. Als dat gevraagd wordt, zullen wij altijd onze opvatting geven over activiteiten van bedrijven en relatie tot het bouwen van nederzettingen. Nogmaals dat het bedrijven volstrekt vrij staat daar mee door te gaan, dat we tegen een boycot zijn, dat we er juist voor zijn dat bedrijven in algemene zin veel relaties hebben met Israelische bedrijven. Die publiciteit komt nu bij elkaar he, we hebben nu een aantal zaken gehad. PGGM, Vitens en daarvoor Royal Haskoning. Dus ik denk dat het ook in de samenloop zit. Maar nu ga ik ook speculeren.

JANSEN Het lijkt me van belang voor u om dat uit te zoeken als Nederlandse vertegenwoordiger wordt ontboden, op het matje wordt geroepen...

RUTTE Dan legt hij daar rustig uit wat het Nederlandse beleid is. Dus hij legt daar uit: we zijn tegen een boycot, we zijn tegen sancties. Met de beslissing van PGGM hebben wij niets te maken. Zou PGGM ons dat gevraagd hebben, ja... een bank in algemene zin, niet specifiek op de nederzettingen gerichte activiteiten. Dat leggen wij dan in alle rust uit. We sorteren die vraagstukken ook uit. We hebben natuurlijk wel op een punt een verschil van mening, dat hebben we al heel lang en dat is dat wij tegen de nederzettingenpolitiek zijn. Dat vinden wij tegenhouden een oplossing van het vredesproces.

JANSEN Vindt u het niet raadzaam... u heeft in een kerstinterview met de Telegraaf gezegd dat u nu na een aantal jaren premierschap goede internationale contacten heeft en voerde toen als voordeel aan dat u net nog Netanyahu had gesproken die u goed persoonlijk kent. Is dit niet aanleiding genoeg om de Israelische premier op te bellen en uit te leggen wat er precies allemaal gaande is?

RUTTE We hebben precies over dit onderwerp nog half december met elkaar gesproken....

JANSEN De Israelische ambassadeur is vandaag ontboden...

RUTTE Ja maar toen was hij ook ontboden.

JANSEN Het is tegenwoordig schering en inslag.

RUTTE In Israel heeft men graag goed contact met zijn ambassadeurs en we kunnen alleen maar dan gebruik maken van die gelegenheden om in alle rust uit te leggen dat we tegen de nederzettingenpolitiek zijn, dat we tegen boycots zijn, een beleid dat we al jaren zo voeren. En dat doen we in alle rust. Want er is ook geen enkele aanleiding om erover opgewonden te raken. PGGM heeft een soeverein, zelfstandig bedrijf, mag dit beslissen. APB heeft begrijp ik weer een andere afweging gemaakt. Daar gaan zij over.

JANSEN Nu is er wel een verschil. U zegt wij voeren al jaren hetzelfde beleid, maar we hadden natuurlijk in Rutte-I een minister van buitenlandse zaken, de heer Rosenthal, die laat ik het zachtjes zeggen een pro-Israelische koers voerde. Dat is wat anders dan de activistische minister van buitenlandse zaken die we nu hebben. Heeft u uw minister van buitenlandse zaken nu wel een beetje in de hand?

RUTTE Ik ben het met uw analyse over Uri Rosenthal oneens. Het was juist onder zijn ministerschap dat wij in het Catshuis lange gesprekken met zowel Netanyahu als Abu Mazen, president Abbas van Palestijnse zijde, dat Nederland ook gezegd heeft wij willen gaan proxy-oorlogen in Nederland over het Israelisch-Palestijns conflict. Wij zoeken juist naar een evenwichtige positie voor dit kabinet in het conflict, omdat we dan ook maximaal vanuit Europa, vanuit de Nederlandse rol kunnen proberen ons kleine steentje bij te dragen aan het mogelijk helpen te bevorderen van een oplossing. Daar horen ook die handelsrelaties bij. Het moge tegelijkertijd duidelijk zijn dat wij tegen die nederzettingenpolitiek zijn. Dat is echt beleid dat Uri Rosenthal - overigens ook weer bouwend op wat Verhagen daarvoor gedaan had en waar nu ook weer Frans Timmermans op voortbouwt. Het is een heel consequente lijn die altijd vanuit een kernpunt handelt, namelijk het heeft geen zin dat wij ons uitspreken pro-Israel of pro de Palestijnen. Het heeft zin dat wij proberen om zo goed mogelijk onze rol daar te spelen. We mogen natuurlijk onze opvattingen hebben, die ook uit te spreken, maar niet te zeggen we zijn meer vriendjes dan van de een of ander.

JANSEN Dus u zegt er is geen koerswijziging in het....

RUTTE Totaal niet. Ik daag iedereen uit die te laten zien.

JANSEN En is er sprake van wat u betreft van wantrouwen in de bilaterale betrekkingen tussen Israel en Nederland, of is het maar gewoon een misverstand...

RUTTE Het is geen misverstand. PGGM heeft dit besluit genomen. Dat is de aanleiding geweest voor de Israeli om de ambassadeur te ontbieden. Dat mag. En die heeft ook uitgelegd dat PGGM een zelfstandig bedrijf, dat de Nederlandse regering hier geen rol in heeft.

JANSEN Dan zou je toch kunnen spreken van een misverstand.

RUTTE Of de Israeli willen nog eens een keer horen, het zou kunnen, ik ben niet bij het gesprek geweest, dat we tegen een boycot...

JANSEN ... u vindt het in ieder geval geen aanleiding genoeg van wat er nu weer is gebeurd de laatste tijd om dan Netanyahu te bellen en uit te leggen van joh we zien het probleem.

RUTTE Nee, want nogmaals ik heb hem dat in december uitgelegd, bij het bezoek, uitvoerig uitgelegd. Overigens gelukkig gingen die gesprekken deels over heel andere zaken, dat die relatie gewoon heel erg goed is tussen Nederland en Israel.

JANSEN Nog steeds?

RUTTE Nog steeds, die is uitstekend.

RIGHTON (VK) U memoreerde het net zelf al, het is de tweede keer in korte tijd dat de Nederlandse ambassadeur ontboden is in Israel, wat maakt u op uit het feit dat Israel zo'n zwaar diplomatiek middel in zo'n korte tijd inzet?

RUTTE Dat wij die gelegenheid moeten gebruiken om opnieuw toe te lichten wat er gebeurt, en dat in dit geval het bedrijf PGGM geheel zelfstandig de beslissing heeft genomen waar de Nederlandse regering niks mee te maken heeft. Ook verder niet op heeft aangedrongen of heeft tegen gehouden of wat dan ook, er is helemaal geen contact over geweest. Het is net zoals die kwestie van Vitens dat ook een besluit is van dat bedrijf zelf er geen aanleiding was in adviezen vanuit het kabinet, vanuit Buitenlandse Zaken. Dat lag anders bij Royal Haskoning, dat paste in het jaren gevoerde beleid, nog steeds, waarin wij als bedrijven dat vragen als het specifiek gaat om activiteiten gericht op de bouw van nederzettingen dan zeggen we ja daar zijn wij tegen en als u ons nou vraagt als bedrijf moet je daar aan meewerken? Ja, wij zouden zeggen doe het niet maar het is vanuit u om het te besluiten of u het doet of niet.

RIGHTON U zegt dat het een eigen besluit is van PGGM, maar past dit ook binnen het ontmoedigingsbeleid?

RUTTE Nee er is geen enkele reden om die banken daar geen contact mee te hebben, het ging niet specifiek om activiteiten van die banken gericht op de nederzettingen.

RIGHTON Wat u betreft had het niet gehoeven?

RUTTE Nogmaals, zelfs als Royal Haskoning had gevraagd hoeft van ons niet. We geven alleen onze opvatting, wij zeggen nooit tegen bedrijven wat ze moeten doen. We geven altijd onze opvatting, bedrijven moeten niks van ons. Wij zijn namelijk tegen boycots, tegen sancties. We geven onze opvatting zoals bij Royal Haskoning, dat was al maanden geleden, als het gaat om specifiek op de nederzetting gerichte activiteiten. Hier ging het om het contact van een pensioenfonds met Israelische banken, dat mag.

RIGHTON: Hoe kunt u de relatie tussen Nederland en Israel omschrijven?

RUTTE Uitstekend.

VRAAG Ik wilde eigenlijk nog even terug naar Sotsji. U zei net eigenlijk dat andere landen niet zo'n zware delegatie sturen als wij, u wijdt dat een beetje aan gewoonte. Het feit is dat Nederland de omringende landen geen staatshoofden, presidenten en premiers sturen, en wij dus eigenlijk wel een redelijk topzware delegatie naar Sotsji sturen. Barack Obama gaan volgens mij ook niet. Is dat dan toch, hadden we inderdaad toch niet meer moeten optrekken want je kunt ook diplomatiek ruzies krijgen door niet, het wordt dan weliswaar niet gezegd dat het om boycotredenen is maar het diplomatieke verkeer kan ook subtieler door gewoon iets niet te zeggen. En wij zijn nu eigenlijk een van de weinigen die komen, met een topzware delegatie daarheen gaan.

RUTTE Ja ik kan niet het opnieuw doen dan herhalen dat de Franse president en de Duitse kanselier hier nooit naartoe gaan. Dat ik zelf bij de laatste zomerspelen, maar ook mijn voorganger bij de Olympische Spelen altijd aanwezig was. Dat de Koning nu als erelid van het IOC daar ook is uitgenodigd, natuurlijk ook staatshoofd is want dat is hij in eerste plaats. En ik ook oprecht vind dat je echt sport en politiek, je gaat de sporters aanmoedigen, als je er dan toch bent en je komt de politici tegen dan ga ik mijn mond niet houden. Dan ga ik natuurlijk ook van de gelegenheid gebruik maken en ik vind de dialoog ook altijd nuttig. Maar ja, wat heeft het nou voor een zin om daar nou ineens een boycot op toe te passen?

VRAAG Nou ja laat ik het anders formuleren. Ik sprak wat experts en bijvoorbeeld als je dan oud Journaal correspondent Peter d'Hamecourt, die zei het eigenlijk zo: Poetin is de laatste weken eigenlijk met niets anders bezig dan Sotsji. De Russische tv zendt dat continu uit. Het feit is dat een heleboel hoogwaardigheidsbekleders uit andere landen niet komen, het wordt daardoor heel moeilijk voor u en de Koning om zich te onttrekken aan de grote Poetin show die de Olympische Spelen van Sotsji toch zijn. Dus de vraag ja in dat opzicht kun je eigenlijk kun de politiek en sport al niet meer scheiden omdat het zo'n enorme Poetin show is.

RUTTE Ja nou ja als ik kijk wie er allemaal gaan. Nogmaals, Frankrijk en Duitsland sturen wie ze altijd sturen, dus daar is niks nieuws onder de zon. Van Italie gaat de minister-president, van Denemarken de kroonprins, in Finland de president en de minister-president, in Ierland gaat de president, Bulgarije, Estland, Letland, premier en president, Litouwen de minister-president, Slovenie de president. In Luxemburg de groothertog, in Noorwegen de minister-president, de minister van cultuur en mogelijk ook het koningspaar en de kroonprins. Dus ja en dit zijn de landen waarvan we het nu weten.

VRAAG Toch een beetje ook als wat kleinere en middelgrote landen.

RUTTE Italie?

VRAAG Nou ja Italie...

RUTTE Maar nogmaals, Duitsland en Frankrijk sturen nooit iemand anders. De kanselier van Duitsland en de Franse president, mijn collega's in de Europese Raad van Frankrijk en Duitsland die gaan daar nooit heen.

VRAAG Maar u bent niet bang om in de grote Poetin show te moeten opdraven?

RUTTE Ik kom daar om onze sporters aan te moedigen en we hebben jarengeleden besloten, of althans we, het IOC, om de Spelen nu in Rusland te organiseren, wat is nou de aanleiding om te zeggen Nederland gaat zijn normale afvaardiging aanpassen?

KORTEWEG (VK) Wat Frankrijk betreft klopt het niet want Hollande is twee jaar geleden naar de Olympische Spelen in Londen geweest en Sarkozy is zes jaar geleden naar de Olympische Spelen in China geweest.

RUTTE Nee, Sarkozy en Chirac zijn niet naar de Winter Spelen geweest. Vancouver, Turijn, Saltlake City, Nagano, Winter Spelen gaat de Franse president nooit heen. Noch Sarkozy, noch Chirac.

KORTEWEG Dan heb ik nog wel een vraag, heeft de regering zich op de een of andere manier bemoeid met het al dan niet gaan van de Koning?

RUTTE Verantwoordelijkheid van het kabinet voor de Koning is u mijn standaardantwoord bekend, dat de Koning altijd al het werk doet onder ministeriele verantwoordelijkheid. En dat ik verder geen mededelingen kan doen over de opmaat naar besluitvorming die daarbinnen dan plaats vindt.

VRAAG Heeft u overwogen om niet te gaan?

RUTTE Nee.

VRAAG Nooit in u opgekomen? Ook niet om alles wat gezegd werd? U dacht ik ga alleen voor de sporters?

RUTTE En natuurlijk gebruik maken van de gelegenheid die ik dan heb om ook de dialoog te voeren. Ik ga in eerste plaats voor de sporters, daarnaast ontmoet je collega's en als er zaken zijn om te bespreken zoals vorig jaar twee keer mogelijk was en Frans Timmermans bij diverse gelegenheden met zijn collega Lavrov maar ook met andere bezoeken die hebben plaatsgevonden. Dan maak je daar gebruik van.

VRAAG Geen seconde in u opgekomen om niet te gaan?

RUTTE Ik herhaal mijn antwoord niet nog een keer.

HENDRICKX (AD) In de regeringsverklaring staat dat mensenrechten een speerpunt van dit kabinet, wat is zo'n verklaring eigenlijk waard? Want u zegt zelf er is helemaal niets veranderd, we doen precies wat we altijd doen, we gaan naar de Winterspelen. Of dat nou in Canada is of onder het regime van Poetin. We gaan, Israel is ook niks veranderd, we gaan bij de Castro's ook die relatie aanknopen. Wat is zo'n verklaring dan eigenlijk waard, het is een speerpunt.

RUTTE Het is maar de vraag wat je verstaat onder het belang van mensenrechten. Als het belang van mensenrechten betekent dat wij alleen nog zaken kunnen doen met landen waarvan wij vinden dat ze op het in onze ogen hoogstaande Nederlandse niveau staan, dan wordt het aantal landen waar wij heen kunnen, handel kunnen drijven, wordt heel klein. Dat wordt dan echt een heel klein groepje. Ik ben van een andere school, dit kabinet als geheel is van een andere school namelijk dat we van mening zijn dat juist doordat je ook je betrekkingen hebt op het gebied van cultuur, handel en wetenschap dat de gelegenheid geeft om gesprekken te voeren over de moeilijke zaken. En toen Poetin hier was 8 april toen hebben wij meer dan een uur samen zitten praten over de homorechten in Rusland, tot zelfs Poetin er lol in kreeg en daar lang over door ging. Zodat ik uiteindelijk een aantal andere zaken die ik wilde bespreken te weinig tijd voor had. En ook de hele persconferentie ging daar over, in goede sfeer maar wel in alle stevigheid. Ik vind dat ook de meerwaarde en dat heeft zich nog een keer herhaald, zij het dat toen de verhouding in het gesprek iets anders was bij de lunch in Sint Petersburg is ook lang over mensenrechten gesproken maar nog langer over een aantal zaken die te maken hebben met de politiek in Syrie en de handelsbetrekkingen. Ik vind dat meerwaarde, het zelfde geldt voor China. De handelsmissie in China en het feit dat nu de mensenrechtenambassadeur nu weer actief kan zijn. Dus dit creeert ook de mogelijkheden om in gesprek te blijven. Zou je er voor kiezen om al die landen niet naartoe te gaan en je rug er naartoe te keren, ja dan zeg ik dan sta je wel met hele schone handen maar dan ook met lege handen.

HENDRICKX ...destijds iets gezocht achter die nadrukkelijke verklaring dat mensenrechten een speerpunt van dit kabinetsbeleid waren en dat was bij het vorige kabinet werd dat niet zo nadrukkelijk benoemd. Ik bedoel daar hoef je dus eigenlijk niets achter te zoeken als dat er in staat. Er is niks veranderd.

RUTTE Nou in ieder geval dat het gesprek met Poetin dus meer over de mensenrechten ging dan over de handel, niet alleen door mijn schuld maar ook door zijn uitvoerige reactie daarop. En de persconferentie voor 95 procent over ging.

HENDRICKX Bent u het met minister Dijsselbloem eens dat meneer Juncker een fervent drinker is?

RUTTE Nou, laat ik in ieder geval zeggen dat er in de Europese Raad wijn wordt geschonken als we eten 's avonds. Ik sluit niet uit dat ik daar ook wel eens een klein glaasje van neem en mogelijk zelfs ook mijn toenmalig Luxemburgse collega. Wat anders is tegenwoordig is het roken, er mocht tot een half jaar geleden gerookt worden en dat is inmiddels afgeschaft.

HENDRICKX ...handig zijn opmerking?

RUTTE Ik denk dat het een statement of fact is. Hij heeft gewoon vastgesteld dat in de Europese Raad wijn wordt geschonken en dat er vroeger werd gerookt.

VISCHJAGER Ik heb hier een vraag over, daar is nogal veel over gesproken de laatste tijd, over een voetballer van Vitesse, wat vindt u daar nou van? Heeft u daar een reactie op? Want dit heeft natuurlijk toch wel een beetje met uw beleid te maken.

RUTTE Als we geinformeerd waren hadden we graag geholpen.