DNB in pensioendialoog: 'Verandering nodig voor duurzaam pensioenste..
Nederland heeft een goed pensioenstelsel. Niettemin spelen ontwikkelingen in de samenleving, zoals vergrijzing en wijzigende arbeidspatronen, die aanleiding geven voor fundamentele veranderingen. Dat stelt De Nederlandsche Bank (DNB) in haar bijdrage aan de nationale pensioendialoog, zoals die
in de zomer van vorig jaar is gestart door staatssecretaris Klijnsma. De pensioendialoog voorziet in een breed opgezette maatschappelijke discussie over de toekomst van ons pensioenstelsel, en heeft als doel bouwstenen voor een duurzaam pensioenstelsel te identificeren.
De veranderingen die DNB voorstaat zijn nodig om de pensioenen ook op lange termijn duurzaam te houden. Een nieuw, duurzaam pensioenstelsel kenmerkt zich door heldere eigendomsrechten voor de deelnemers, een eerlijke verdeling van de lusten en lasten tussen generaties en macro-economische
stabiliteit door het geleidelijk opvangen van financiele schokken.
Heldere eigendomsrechten
Deelnemers aan pensioenregelingen weten nu vaak niet wat de waarde is van hun pensioenaanspraken. In een duurzaam pensioenstelsel moet het voor deelnemers volstrekt duidelijk zijn welke aanspraak ze hebben op het pensioenfonds, inclusief de aanpassing van die aanspraken bij financiele schokken
en een stijging van de levensverwachting. Dit vergroot de betrokkenheid van deelnemers bij hun pensioen en stelt hen in staat een goede financiele planning te maken. Deze transparantie draagt bij aan een realistischer verwachting van het pensioen. Heldere eigendomsrechten maken het bovendien
makkelijker om pensioenaanspraken mee te nemen naar een nieuwe baan.
Een eerlijke verdeling van de lusten en lasten
In het huidige stelsel is de herverdeling van de lasten en lusten tussen generaties ondoorzichtig en soms moeilijk te rechtvaardigen. Een duurzaam pensioenstelsel biedt deelnemers een eerlijke verdeling van lusten en lasten. Dit betekent dat er geen generaties zijn die structureel door het
stelsel worden benadeeld ten gunste van andere. De steeds beperktere voordelen van risicodeling met toekomstige generaties wegen niet langer op tegen de nadelen. Het huidige stelsel kent verder soms moeilijk te rechtvaardigen herverdeling tussen groepen deelnemers. Bijvoorbeeld via de
doorsneesystematiek. Het is wenselijk deze te vervangen door een actuarieel correcte systematiek.
Meer maatwerk voor pensioendeelnemers
De huidige opbouw van het pensioen kent een `one-size-fits-all' benadering. Dit knelt omdat niet alle deelnemers dezelfde risicodraagkracht en ruimte om te sparen hebben. Daarom is meer maatwerk nodig voor deelnemers. Zo zijn jongeren in staat meer risico te nemen met hun pensioenkapitaal om
zo een hoger rendement te genereren. Ouderen hebben juist weinig ruimte om financiele schokken op te vangen en kunnen daarom de voorkeur hebben voor minder risico met hun pensioenkapitaal. Een andere manier om rekening te houden met verschillen tussen deelnemers is door onderscheid te maken
naar inkomen. Zo hebben mensen met een hoog inkomen vaak een relatief hoog opleidingsniveau, een eigen huis, een aanzienlijk financieel vermogen en meer mogelijkheden op de arbeidsmarkt op latere leeftijd. Mensen met een lager inkomen hebben kleinere of geen financiele vermogens, zijn vaker
lager opgeleid en hebben mede hierdoor minder kansen op de arbeidsmarkt. Een pensioenpremie die (geleidelijk) afneemt met het inkomen, legt bij mensen met een hoger inkomen een grotere verantwoordelijkheid neer voor hun eigen pensioen. Dit betekent een lagere ambitie, en daarmee een kleinere,
tweede pijler voor deelnemers met een hoger inkomen. Dit is vanuit macro-economische overwegingen wenselijk om verplicht 'oversparen' te voorkomen.
Versterk de economische stabiliteit via geleidelijke aanpassingen
In het verleden hebben schommelingen in de pensioenpremie de economische op- en neergang versterkt. Premieschommelingen beinvloeden de koopkracht van werknemers, de concurrentiepositie en de werkgelegenheid. Een toekomstbestendig stelsel voorkomt zoveel mogelijk dat de premies fluctueren met
de economische situatie. Het verwerken van financiele schokken door geleidelijke aanpassingen van de pensioenen is hiertoe de beste methode.