Veel steunmaatregelen na kredietcrisis met winst voor Rijk afgerond

De meeste steunmaatregelen voor de financiele sector waartoe het kabinet besloot na de kredietcrisis in 2008 zijn in 2014 afgerond. Extra kapitaal voor banken, garantieregelingen en de voorfinanciering aan het IJslandse depositiegarantiestelsel zijn hier voorbeelden van. Nog niet voor alle steunmaatregelen kan de eindbalans opgemaakt worden, maar wel is duidelijk dat de afgeronde regelingen de rijksoverheid per saldo geen geld hebben gekost, maar winst hebben opgeleverd. De overname van Fortis/ABN AMRO in 2008 en nationalisatie van SNS REAAL in 2013 moeten nog afgewikkeld worden. Eerste stappen hiervoor zijn in 2014 gezet, in de loop van 2015 worden verkoopplannen van de Staat verwacht.

De Algemene Rekenkamer houdt via een themawebsite de financiele ontwikkelingen met deze steunmaatregelen bij. Op 29 januari 2015 is de jongste update van gegevens online geplaatst op kredietcrisis.rekenkamer.nl. De Tweede Kamer is per brief geinformeerd. Daarin is te lezen dat de EUR 82,7 miljard aan kapitaal dat de Staat in 2008 beschikbaar stelde eind 2014 tot EUR 35,5 miljard is teruggebracht. In 2009 had de Staat aan de financiele sector daarnaast nog voor EUR 79,7 miljard garanties uitstaan. Dat is inmiddels teruggebracht tot EUR 4,2 miljard. Een van de regelingen is de kapitaalverstrekkingsfaciliteit, waar ING, AEGON en SNS REAAL sinds 2008 gebruik van hebben gemaakt voor totaal EUR 13,75 miljard. Dat is terugbetaald. De Staat heeft hiervoor EUR 4,6 miljard aan rente en terugkoop-vergoedingen ontvangen. Daar stonden voor EUR 1,1 miljard aan rentekosten voor de Staat tegenover. Bovendien is een vordering van de Staat op SNS van EUR 565 miljoen vervallen. Bij de eventuele verkoop van de aandelen van deze financiele instelling zal moeten blijken of dit bedrag kan worden terugverdiend.

Geen beroep gedaan op garantie bancaire leningen

De faciliteit waarmee de Staat bancaire leningen garandeerde - voor EUR 52,3 miljard zijn garanties afgegeven aan Leaseplan, NIBC, SNS, ING, ABN AMRO en Achmea - is met de aflossing van de laatste leningen in december 2014 afgesloten. Uiteindelijk heeft de Staat voor deze garantieregeling geen uitgaven hoeven doen. Tot eind 2013 hebben de financiele instellingen de Staat hiervoor opgeteld EUR 1,3 miljard betaald. De vergoedingen voor 2014 zijn nog niet definitief vastgesteld.

Afwikkeling Icesave en hypotheekregeling ING

De problemen bij Icesave, een spaarinstelling van de IJslandse bank Landsbanki, hadden ook gevolgen voor Nederlandse burgers, overheden en publieke organisaties die er spaargeld gestald hadden. Indertijd heeft dit tot een voor-financiering door de Staat der Nederlanden van ruim EUR 1,3 miljard geleid aan het IJslandse depositogarantiestelsel, zodat Nederlandse spaarders tot EUR 100.000 ontzien werden. Sinds 2011 zijn diverse keren bedragen uit de failliete boedel van Landsbanki ontvangen door de Staat. De resterende vordering heeft de minister van Financien in 2014 voor EUR 623 miljoen verkocht aan een commerciele partij. Op enkele onderdelen kan dit bedrag nog iets hoger uitvallen. De overname van een deel van het risico op de Amerikaanse hypotheekportefeuille van ING in 2009 (de zogeheten back-upfaciliteit) is door een veiling van deze Alt-A-hypotheken in drie delen afgewikkeld. De waarde van deze hypotheek-portefeuille werd in 2009 op EUR 21,5 miljard gesteld. Uiteindelijk hebben de veilingen zoveel opgeleverd dat per saldo voor de Staat een positief resultaat is geboekt van EUR 1,4 miljard.

Privatisering van banken

De overname door de Staat van Fortis/ABN AMRO in 2008 (inclusief het verzekeringsbedrijf ASR) moet grotendeels nog afgewikkeld worden. Via diverse regelingen heeft de Staat aan investeringen hiervoor nog EUR 31,7 miljard uitstaan, zo blijkt uit de themawebsite. Begin van dit jaar beoordeelt de minister van Financien of ABN AMRO klaar is om (in delen) geprivatiseerd te worden. Met het nationaliseren in 2013 van bank-verzekeraar SNS REAAL was vanuit de staatskas EUR 3,8 miljard gemoeid. De vastgoedportefeuille, ondergebracht bij Property Finance, nu Propertize geheten, moet binnen tien jaar volledig afgebouwd zijn. De Staat heeft vanwege deze vastgoedportefeuille EUR 500 miljoen kapitaal ingebracht en een garantstelling voor EUR 4,2 miljard afgegeven. De minister van Financien heeft advies gekregen om verzekeraar REAAL, inmiddels tot Vivat omgedoopt, te verkopen. Dat proces is in 2014 gestart. ASR (uit de overname van Fortis/ABN AMRO, maar niet met staatssteun belast) is als zelfstandige onderneming toegestaan om mee te doen aan het biedingsproces voor verzekeraar Vivat.