Toespraak burgemeester Wagner herdenking 4 mei 2015
Toespraak burgemeester Wagner herdenking 4 mei 2015
Toespraak van burgemeester Hans Wagner tijdens de herdenkingsbijeenkomst in de Dorpskerk in Poortugaal, 4 mei 2015.
Dames en heren, jongens en meisjes,
Fijn dat er velen van u hier aanwezig zijn ondanks de vakantieperiode. En goed dat er ook veel jonge mensen onder ons zijn.
Vanavond herdenken wij speciaal de slachtoffers uit onze gemeente Albrandswaard. Uit de dorpen Poortugaal en Rhoon. Dat doen we hier in de Dorpskerk van Poortugaal en tegelijkertijd in de Dorpskerk van Rhoon.
We herdenken de slachtoffers van de razzia's, waarbij een groot aantal mannen gedwongen werd om in Duitsland te werken. Mannen die niet meer terugkeerden naar hun gezinnen, families en vrienden. We herdenken de slachtoffers van het bombardement op 10 februari 1941 in Poortugaal. En we
herdenken de 7 onschuldigen die zonder enige vorm van proces zijn geexecuteerd na de ongelukkige dood van een Duitse soldaat bij het Sluisje in Rhoon.
De oorlog betekende totale ontwrichting van de samenleving. Mensen kwamen voor onmogelijke keuzes te staan. Nagenoeg elk gezin werd destijds door het oorlogsgeweld geraakt en de overlevering van die gebeurtenissen raakt ons nog steeds. Dat hebben wij - de leden van het comite Herdenking
Gevallenen Albrandswaard, kort 4 mei comite,- ook dit jaar weer ervaren tijdens de lessen die we aan de groepen 8 in onze gemeente mochten geven. Heel vaak nam de jongste generatie ons tijdens deze lessen mee in de overleverde geschiedenis van hun eigen familie. In de verhalen gehoord van hun
grootouders, groottantes en grootooms.
Leidraad bij deze lessen op de basisscholen was het thema van het nationaal 4 en 5 mei comite. Jaarlijks heeft dit comite een thema om de herdenking vanuit een bepaald perspectief te bekijken. Dit jaar is dat "Vrijheid geef je door". De titel van de thematekst dit jaar is "Wie de ogen sluit
voor het verleden, is blind voor de toekomst". In 2015 viert Nederland dat het zeventig jaar geleden werd bevrijd van de Duitse en Japanse onderdrukking. In 2015 vieren we 70 jaar vrijheid.
`Vrijheid'. Misschien wel het belangrijkste wat we hebben. Vrijheid vormt de basis voor dat wat wij geluk noemen en waar ieder mens op de wereld naar op zoek is. We zijn allemaal `gelukzoekers'. Ook Anne Frank; haar verhaal kwam in de lessen uitvoerig aan bod. Anne en haar familie zochten naar
geluk toen zij in de jaren na de machtsgreep van Hitler - in 1933 - naar Nederland kwamen. Zij waren hun vrijheid, hun leven niet meer zeker in Nazi- Duitsland.
In het wereldberoemde dagboek is te lezen hoe belangrijk het was dat Anne Frank werd opgenomen in ons land. Werd geaccepteerd door de buurtkinderen en zij - totdat de Duitsers ook ons land bezetten - in vrijheid en onbevangenheid kon leven. Anne Frank stierf 70 jaar geleden op 15 jarige
leeftijd in het concentratiekamp Bergen-Belsen.
Anne. Een meisje onze taal niet machtig, uit een andere cultuur met een andere religie. Een meisje dat anders was en toch door de buurt werd geaccepteerd. En dus niet werd gepest of uitgesloten. De vrijheid van een ander moeten we daarom net zo koesteren als onze eigen vrijheid.
Vrijheid is iets waar we zorgvuldig mee om moeten gaan. Vrijheid betekent dat we na moeten denken eer wij iets menen te moeten zeggen. Nadenken over wat dat voor de vrijheid van een ander zou kunnen betekenen. Wat het met de ander doet.
Daarom is het belangrijk terug te blijven kijken en de verhalen zoals die van Anne maar ook die van onze ouders en grootouders en die van vele anderen te blijven vertellen en met die kennis de toekomst tegemoet te treden. Waakzaam te blijven voor het kwaad dat helaas nog steeds in de mensen
schuilt.
Dit weekend stond de NRC Special in het teken van elf verhalen van ooggetuigen van de Tweede Wereldoorlog. Deze verhalen grepen mij zeer aan. Want de verhalen van ooggetuigen openen onze ogen voor het verleden en geven ons tegelijkertijd houvast voor de toekomst. Of zoals Leo Vroman het in het
gedicht `Vrede' heeft verwoord:
"Kom vanavond met verhalen
hoe de oorlog is verdwenen
en herhaal ze honderd malen
alle malen zal ik wenen"
Dames en heren, jongens en meisjes,
De tweede wereldoorlog had binnen en buiten Europa een gruwelijke impact. De gehele wereld was direct of indirect betrokken bij deze oorlog.
Vanavond delen we het verdriet van de nabestaanden van diegenen die de bevrijding van 70 jaar geleden in 1945, in Poortugaal en Rhoon, in Nederland, Nederlands Indie, het Verre Oosten of waar ook ter wereld, niet mochten meemaken.
Vanavond herdenken wij alle Nederlandse burgers en militairen die sinds de Tweede Wereldoorlog tot en met vandaag, waar ook ter wereld, zijn omgekomen in oorlogssituaties en bij vredesmissies.
Het mag niet zo zijn dat al deze mannen en vrouwen voor niets zijn gestorven. En dat zeg ik met een reden. Wij leven weliswaar nog steeds in vrijheid, maar het oorlogsgeweld is dichtbij.
70 jaar na de bevrijding is er oorlog in Oekraine, is er nog steeds oorlog in het Midden-Oosten o.a. in Syrie en Irak, is er oorlog in Libie en grote delen van Afrika.
Vele mensen zijn op de vlucht. Duizenden, tienduizenden. Mannen, vrouwen en kinderen die vluchten omdat ze vanwege hun afstamming, hun geloof of hun overtuiging met de dood worden bedreigd. Het vervult mij met afschuw hoe mensen en met name vrouwen door nieuwe machthebbers worden
gede-humaniseert, dus van hun mens-zijn worden ontdaan. En andere mensen daaraan het recht menen te mogen ontlenen om met hen te doen en te laten wat ze willen.
Het doet me denken aan de wijze waarop de nazi's hebben getracht de joden en vele anderen van hun mens-zijn te
ontdoen tijdens de razzia's, tijdens het transport en uiteindelijk in de kampen om hen vervolgens te menen te mogen vernietigen. Dit mogen we niet - opnieuw - laten gebeuren! Wij zijn nu gevraagd om in te grijpen zoals de geallieerden meer dan 70 jaar geleden in Europa, in Nederland hebben
ingegrepen en ons hebben bevrijd.
Het is meer dan begrijpelijk dat mensen voor dit geweld en onrecht op de vlucht slaan. Vluchten voor het oorlogsgeweld, voor doodsbedreigingen, voor honger, voor ziektes.
Afschuwelijk zijn ook de beelden van de afgelopen weken; van de duizenden mensen die verdronken zijn in de Middellandse zee, op zoek naar vrijheid.
Diezelfde Middellandse Zee waar wij zo graag naar toe gaan op vakantie om in alle vrijheid te genieten. Het oorlogsgeweld is zo wel heel dicht aan de grenzen van Europa aangekomen. We mogen niet de andere kant opkijken. Aan hen die vielen voor onze vrijheid zijn wij het verplicht om hulp en
opvang te bieden aan degenen die nu vrijheid en hun geluk zoeken.
Vrijheid is niet vanzelfsprekend en de prijs voor de vrijheid was en is heel hoog.
Het is dan ook belangrijk om te beseffen hoe kwetsbaar en hoe kostbaar onze vrijheid is. Het was daarom mooi om mee te maken dat de jongens en meisjes in de 4 mei lessen dat op hun manier weten te verwoorden en te verbeelden.
Jongens en meisjes, ik ben bijzonder blij dat jullie er zijn. En wat hebben jullie hard gewerkt en veel mooie tekeningen gemaakt die we vanavond kunnen bekijken. Jullie hebben gedichten geschreven waarvan er straks ook een paar worden voorgelezen.
Jullie spelen de hoofdrol voor het doorgeven van de vrijheid en jullie zijn de generatie van de toekomst die moet blijven uitdragen dat dit nooit meer mag gebeuren.
Dames en heren, jongens en meisjes
Wij kennen allemaal wel familieleden en nabestaanden van mensen die zijn omgekomen in de Tweede Wereldoorlog of daarna, tijdens oorlogssituaties of bij vredesmissies.
Zij hebben het deze dagen extra zwaar, zij hebben onze steun hard nodig. Een herdenking als deze draagt daaraan bij.
Het besef dat wij het niet zullen vergeten, het besef dat velen naast hun staan en ze steunen, het besef dat velen wereldwijd strijd voeren voor die vrijheid, het besef dat vrijheid niet vanzelfsprekend is, het besef dat de prijs veel te hoog was, maar bovenal het besef dat wij in
tegenstelling tot velen op
onze wereld, in vrijheid kunnen leven.
Laten we ook denken aan de vele vrouwen en mannen die momenteel worden uitgezonden op missies om te proberen de vrede in diverse landen te herstellen.
De achterblijvende familieleden verkeren constant in angst en in het ongewisse over de goede terugkeer van hun dierbaren.
Ook zij hebben onze steun nodig.
Zo meteen zijn we twee minuten stil, daarna leggen we ter nagedachtenis aan onze gevallenen de kransen en bloemstukken.
2 minuten ter nagedachtenis aan diegenen die hun leven lieten voor onze vrijheid.
2 minuten om hen nooit te vergeten,
2 minuten om stil te staan bij de pijn van alle dag bij de nabestaanden,
2 minuten om te concluderen: dat dit nooit meer mag gebeuren.
2 minuten om te overwegen wat vrijheid van ons vraagt en hoe kostbaar deze is.
Want vrij zijn doe je nooit alleen, maar altijd samen.
Vrijheid geef je door!