Toespraak dodenherdenking 4 mei 2015 door burgemeester mr. drs. W. G..
Geachte dames en heren, beste jongens en meisjes,
Het is goed dat er weer zo'n grote belangstelling is voor onze 4 mei herdenking, voor onze dodenherdenking. Op deze bijzondere plaats, op deze oorlogsbegraafplaats, die het leed van de oorlog zichtbaar blijft maken.
Ik verwelkom ook graag, zoals te doen gebruikelijk, eventueel belangstellenden vanuit het buitenland.
Ladies and gentlemen, dear friends from abroad,
Welcome here in the town of Mook. Every year on the 4th of May, Remembrance of the Dead, we are gathered here to honor the soldiers, who fought and died for our freedom during World War ll.
It's also the moment to express our gratitude towards the people who brought peace to our country. At the same time we also remember other victims, civil victims in our country.
I will do my speech in the Dutch language. But we are very honored with your presence today.
Dit jaar: 2015 is ook een bijzonder jaar. Het is al weer bijna 75 jaar geleden dat de Tweede Wereldoorlog begon met de inval van de Duitsers in ons land op 10 mei 1940.
En het is dit jaar, morgen 5 mei, precies 70 jaar geleden dat de capitulatie werd getekend in Wageningen. Daarmee kwam er een eind aan die verschrikkelijke bezettingsjaren.
Na de Tweede Wereldoorlog zijn we op 4 mei al die mannen en vrouwen, burgers en militairen, jong en oud, gaan herdenken die hun leven werd ontnomen of soms letterlijk gaven voor onze vrijheid of de vrijheid van anderen. Dat geldt inmiddels ook voor alle Nederlanders die hun leven werd ontnomen
in oorlogshandelingen na die Tweede Wereldoorlog.
Die vrijheid, waar anderen het leven voor hebben gelaten, kennen wij in Nederland vanaf 1945, het einde van de Tweede Wereldoorlog. Bij die vrijheid gaat het dan om belangrijke grondrechten als de vrijheid van meningsuiting, persvrijheid, vrijheid van vergadering en vrijheid van godsdienst.
Inmiddels zijn verreweg de meeste inwoners in ons land opgegroeid met die vrijheid. We zijn het (bijna) gaan zien als een automatisme. Maar dat is het niet. We zijn de afgelopen tijd daarvan weer getuige geweest. Grote delen van de bevolking van werelddelen als Azie, Afrika en Latijns Amerika
kennen die vrijheid niet.
Er is grote zorg over de situatie in het Midden Oosten. Dat uit zich onder andere in de grote stroom vluchtelingen vanuit het Midden Oosten en Afrika. Vluchtelingen die voor veel geld in gammele bootjes proberen de Middellandse Zee oversteken. Velen vinden daarbij de dood.
Die zorg van ons geldt ook voor delen in Oost-Europa, met name het oosten van de Oekraine. Vrijheid die voor ons werkelijkheid is, is voor vele anderen nog steeds een droom.
Een droom........, maar stel je voor dat het anders zou zijn.
Zoals John Lennon dat verwoordde in het prachtige lied "Imagine". Het lied dat zojuist treffend is uitgevoerd door onze dameszanggroep De "Cantantes".
Lennon geeft in dit lied eigenlijk de belangrijke oorzaken en achtergronden voor oorlogen aan. Ook nu helaas nog steeds actueel. Zoals religieus fanatisme en extreem nationalisme.
Maar ook de grote verschillen tussen arm en rijk in onze wereld worden door hem als oorzaak genoemd en poetisch verwoord:
Imagine no possessions
I wonder if you can
No need for greed or hunger
a brotherhood of man
Het is goed om ook hier even bij stil te staan op 4 mei. Om "om te zien" en te herdenken. Maar ook als reflectie op het heden. Om ook te zien wat er helaas nog steeds om ons heen in deze wereld aan verschrikkingen plaatsvindt.
Het is goed om er niet alleen bij stil te staan, maar ook om er even stil van te worden. De herdenking op 4 mei is een moment waarop wij even worden stilgezet in ons gehaaste bestaan.
Een moment van herinnering en bezinning over wat gebeurt en wat is gebeurd jaren geleden.
De prijs van onze vrijheid was hoog. Velen betaalden de hoogste prijs die je kunt betalen. Zij vonden de dood in de strijd op het slagveld, kwamen om in het verzet, werden omgebracht in concentratiekampen omdat ze anders waren: jood, zigeuner of homoseksueel of kwamen om als burgerslachtoffer.
En niet alleen ver weg. Maar ook dichtbij.
Zoals de 322 militaire graven op de oorlogsbegraafplaats hier in Mook. Jonge mannen in de bloei van hun leven. Hun prijs voor de vrijheid was hoog.
Maar ook dichtbij hier in de gemeente Mook en Middelaar: de graven van de burgerslachtoffers. Begraven op de katholieke begraafplaatsen binnen onze gemeente.
Ook dichtbij de laatste rustplaats van de Britse militair Eric Holmes, begraven bij de kerk hier in Mook. Zijn familie was wel op de hoogte gebracht dat hij was gesneuveld, maar ze wisten niet waar hij was begraven. Het duurde 40 jaar voordat de familie er achter kwam waar hun Eric zijn
laatste rustplaats vond.
Maar we mogen en moeten op 4 mei ook stilstaan bij mensen die weliswaar de oorlog hebben overleefd, maar daarvoor een enorme prijs hebben moeten betalen.
Ook dichtbij moeten we de geschiedenis blijven herhalen van mensen die ondanks enorme risico's anderen hielpen. Ook hen mogen we niet vergeten. Want de consequenties waren fors. De straffen zwaar.
We mogen niet vergeten. Ik wil er enkelen als voorbeelden noemen uit onze gemeente, zonder anderen te kort te willen doen.
We mogen bijvoorbeeld niet vergeten pastoor van Haeff. Hij is pastoor hier in Mook van 1935 tot december 1941. Hij vertrekt eind 1941 van Mook naar Meterik bij Roermond. Wegens hulp aan onderduikers wordt hij in 1943 gearresteerd en afgevoerd naar het kamp Amersfoort. Hij heeft daar zo enorm
geleden dat hij in 1946 al met emeritaat (met pensioen) moet gaan.
In datzelfde kamp verblijft ook dorpsgenoot Wim Bosch. Hij is actief in het verzet. Waaronder het vervalsen van "Ausweise" (paspoorten) en het overvallen van distributiekantoren en het onderdak bieden aan geallieerde piloten. Hij wordt gepakt en ook overgebracht naar kamp Amersfoort.
Een berucht kamp, waarbij de naam van kampcommandant Kotaella symbool staat voor wreedheid en moord. Ook voor Wim Bosch een mensonterende, vernederende en martelende ervaring. Het blijft hem zijn levenslang achtervolgen. Tijdens de dodenherdenking op 4 mei 1989, al weer 26 jaar geleden, heeft
hij hier daarover zelf nog gesproken.
We mogen bijvoorbeeld ook niet vergeten Piet van Beuningen, die joodse kinderen onderdak biedt in Mook. Hij wordt via Vught en Westerbork doorgestuurd naar concentratiekamp Sachsenhausen. Hij komt meer dood dan levend terug.
En zo zijn er nog vele anderen.
Weliswaar overleven deze mensen de oorlog. Maar voor veel van die mensen die de jaren van de bezetting overleefden, hield de oorlog nooit op.
Bij die overlevenden bleven de littekens op de ziel. Door hun hoofd bleef die trein rijden. Of het nu gaat om kamp Amersfoort, Vugt, Westerbork, Sachsenhausen of andere kampen. Mannen en vrouwen in de bloei van hun leven voorgoed ontworteld. Ook een prijs die is betaald voor onze vrijheid.
Daar mogen we, daar MOETEN we toch wel stil van worden.
Daarom is en blijft onze dodenherdenking zinvol. Goed om bij stil te staan, maar tegelijkertijd ook om in beweging te komen.
Dat is voor mij ook als het ware de symboliek van de stille tocht, die we ieder jaar lopen naar het oorlogskerkhof hier. Gedenken door stil te staan en stil te zijn, maar ook door in beweging te komen. In beweging te komen tegen het onrecht van gisteren en van nu.
En ons te blijven inzetten voor die betere wereld, hoe klein onze eigen bijdrage ook maar kan zijn.
Laat een ander dan maar zeggen dat u droomt, maar weet dat u niet de enige bent. Of in de woorden van John Lennon:
You may say I'm a dreamer
but I'm not the only one
I hope someday you will join us
and the world will live as one.
Het gedenken blijft actueel. Vandaag voor ons, morgen voor onze kinderen. Daarom is het zo belangrijk dat jongeren en jeugdigen betrokken blijven worden bij 4 mei. Zoals dat vanavond ook hier weer gebeurd in onze gemeente Mook en Middelaar.
Laten we vandaag gisteren nooit vergeten.
Laten we blijven herdenken.