Persbericht

HET ALFABET VAN DE ANGST

Documentaire over de Roemeens-Duitse Nobelprijswinnares Herta Müller.

Haar collages, haar trauma’s en haar angsten.

Internationale première - maandag 8 juni 2015, 19.30 uur in Cinerama Rotterdam, tijdens Poetry International Festival

TV uitzending - dinsdag 9 juni 2015, 23.00 uur

Het uur van de wolf, VPRO

John Albert Jansen (scenario & regie) leerde Herta Müllers werk kennen toen hij midden jaren tachtig eerst als student en later als journalist voor De Volkskrant, in (West) Berlijn woonde. Vorig jaar kreeg hij, met collega Ad van Rijsewijk, van de zijde van Herta Müller het verheugende bericht dat ze aan een film wilde meewerken. Na de Nobelprijs in 2009 had ze zich net als de dichteres Wislawa Szymborska, waarover hij eerder een film maakte, uit het openbare leven teruggetrokken. Dat ze nu voor John Albert Jansen een uitzondering maakt, komt omdat Ad van Rijsewijk haar eerste buitenlandse uitgever was en John, midden jaren tachtig, de eerste buitenlandse journalist was die een recensie over haar debuutroman bij Rotbuch schreef.

Herta Müller

De Roemeens-Duitse Herta Müller (1953) ontving in 2009 de Nobelprijs voor Literatuur. Ze werd geprezen om haar vermogen 'het landschap van mensen zonder vaderland' te beschrijven. Leven in een dictatuur is het thema van haar werk. Als lid van de Duitssprekende minderheid in Ceausescu’s Roemenië maakte ze hardhandig kennis met de communistische staatsterreur. Müllers ouders waren Duitstalige Roemenen. Haar vader diende tijdens de Tweede Wereldoorlog in de SS. Haar moeder zat na de oorlog vijf jaar in een werkkamp in de Sovjet-Unie. Haar eigen studietijd en leven als volwassene werd volledig gedomineerd door de repressie van het regime van Ceausescu en de voortdurende verhoren en manipulaties door de Securitate. De angsten en trauma’s die daar uit voortvloeien bepalen haar leven nog sterk.

Als Herta Müller niet aan een roman werkt, maakt ze collagegedichten. Haar huis in Berlijn ligt dan vol met kleurige knipsels van woorden en afbeeldingen uit kranten en tijdschriften. Het resultaat is een verzameling gedichten die getuigen van een speelse fantasie en een ongebruikelijke omgang met rijm. Maar de verbijstering en de angst die haar prozawerk kenmerken, zitten ook hier overal verstopt.

De film Het alfabet van de angst is een reis naar de bronnen van haar werk, naar de doodsangst en naar de levenshonger die in al haar teksten liggen opgesloten. In de beslotenheid van haar huis in Berlijn vertelt Herta Müller over haar jeugd en de onderdrukking door het regime van Ceausescu. De camera gaat ondertussen op zoek naar het landschap en de figuranten uit haar levensverhaal.

Achtergrond

Het alfabet van de angst maakt deel uit van een reeks documentaires in samenwerking met de VPRO en Poetry International. Het begon in 2009, ter gelegenheid van het veertigjarig jubileum van Poetry International, met de film Wreed geluk. Claus, Vlaanderen & De Liefde – een reis door Vlaanderen aan de hand van de poëzie van Hugo Claus. In 2011 werd Einde en Begin - Een ontmoeting met Wislawa Szymborska gerealiseerd, een uniek filmportret van de Poolse dichteres Wislawa Szymborska (1923), die in 1996 de Nobelprijs voor literatuur kreeg. En in 2013 verscheen de film Het afwezige land – Een ontmoeting met Adonis, de in Parijs levende Arabische dichter die ook dit jaar nog veelvuldig werd genoemd als Nobelprijs kandidaat.

Credits

Scenario & Regie: John Albert Jansen

Montage: Jos Driessen, Daan Veldhuizen

Camera: Adri Schrover

Geluid: Wouter Veldhuis

Muziek: Alex Balanescu

Sound design:Frank van der Weij

Productie: Oogland Filmproducties in coproductie met de VPRO

Eindredactie: David Kleijwegt, Saskia van Schaik

NL 2015, 57 minuten, Duits/Roemeens gesproken, NL ondertiteling

Deze film werd mogelijk gemaakt door:

Mediafonds, Fonds21, Goethe Instituut, VPRO, Poetry International