Grote IT-projecten monden, vooral in de publieke sector, vaak uit in grote mislukkingen; budgetten worden overschreden en deadlines of beoogde resultaten niet gehaald. Volgens promovendus Niels Groen is er in dergelijke situaties sprake van `escalerend commitment', waarbij bijvoorbeeld de

reeds gemaakte kosten worden aangevoerd als reden om nog meer te investeren. En dat komt voort uit de aanpak van dergelijke grote projecten: de onhaalbaarheid blijkt pas in een vergevorderd stadium, als omkeren onmogelijk lijkt. Kleinere stappen maken, lijkt de oplossing. Op 18 juni hoopt hij

op zijn onderzoek te promoveren aan de Universiteit Maastricht.

Uit onderzoek naar de uitkomsten van ICT-projecten bij de overheid, bleek in 2012 dat 39% van de projecten binnen budget bleef, in de geplande tijd gerealiseerd werd en de beoogde resultaten behaalde.

Begin mei berichtte NRC Handelsblad nog over het grootste IT-project in de geschiedenis van de Rijksoverheid: SPEER (of ERP) van Defensie. Het doel van het ERP was om alle financiele, logistieke en materiele processen bij Defensie te verbinden, ook tussen de verschillende

krijgsmachtonderdelen. Na twaalf jaar werkt het systeem nog maar gedeeltelijk en levert het niet de beoogde baten op. Volgens de Rekenkamer bedragen de kosten al 900 miljoen euro.

Kern van het probleem

De kern van het probleem met dit soort falende projecten ligt volgens Niels Groen in de aanpak van publieke IT-projecten. "De gangbare aanpak zorgt ervoor dat de haalbaarheid van het project pas in een vergevorderd stadium duidelijk wordt. In dit stadium is al veel geld geinvesteerd en zijn de

belangen al te groot om nog van koers te wijzigen of te stoppen." Hierbij worden onder andere de reeds gemaakte kosten aangewend als motivatie om meer geld te investeren (sunk cost effect) of willen opdrachtgevers reputatieschade vermijden door niet toe te geven dat de aanpak heeft gefaald

(zelfrechtvaardigingseffect).

Volgens Groen, die in het dagelijks leven senior consultant is bij BlinkLane, is een grootschalig IT-project als SPEER per definitie onvoorspelbaar. Kleine stappen zijn de oplossing. "Een aantal projecten dat een specifiek hiervoor bedoelde aanpak hanteerde, laat zien dat door in kleine

stappen voorwaarts te gaan en producten incrementeel op te bouwen, escalerend commitment kan worden vermeden. Bij deze aanpak ontstaat inzicht in de haalbaarheid van het project op het moment dat de belangen nog klein genoeg zijn om van koers te wijzigen of te stoppen als dat nodig is."

Commissie Elias

Het bureau van deskundigen, dat ingesteld wordt naar aanleiding van de Commissie Elias, dat toe gaat zien op grote IT-projecten om verspilling van overheidsgeld te voorkomen, is volgens Groen niet de oplossing. "Het effect van dit bureau kan zijn dat er een nog grotere druk komt te staan op

opdrachtgevers van projecten om te slagen, omdat bij falen direct extern wordt afgerekend. Problemen krijgen dus de kans om langer door te woekeren. Alleen als het in kleine stappen valideren van de plannen de norm wordt, en daarmee het wijzigen of stoppen van projecten als een kenmerk van

krachtig opdrachtgeverschap gezien wordt, heeft deze maatregel kans van slagen."

Niels Groen verdedigt zijn proefschrift `The Never-ending Project: Understanding E-government Project Escalation' op donderdag 18 juni om 10 uur aan de Universiteit Maastricht.

Noot voor de pers:

Voor meer informatie over de inhoud van dit persbericht kunt u terecht bij UM-persvoorlichter Dunja Bajic tel. 043 388 5243, e-mail dunja.bajic@maastrichtuniversity.nl.

De afdeling Marketing and Communications van de UM is bereikbaar via 043 388 5222, e-mail pers@maastrichtuniversity.nl. Voor urgente zaken buiten kantooruren: 06 4670 5574. Zie ook het Webmagazine voor interessant onderzoek aan de UM en volg ons op Twitter: @MaastrichtU.