"Sommige dingen zijn zo belangrijk dat je soms moet denken: 'Dan lop..

"Sommige dingen zijn zo belangrijk dat je soms moet denken: 'Dan lopen we maar uit'."

18 juni 2015

De studentenpopulatie van VUmc wordt steeds diverser. Programmaleider Interculturalisatie en Diversiteit in het medisch onderwijs, Petra Verdonk ontwikkelde daarom met haar team een training voor docenten, C2ME.

"Een dag na de training merk ik dat ik er in mijn hoofd nog steeds mee bezig ben.", zegt deelnemer Sabine Jaken, trainer en stafmedewerker docent professionalisering bij VUmc School of Medical Sciences. "Het is echt een training die je aanzet tot denken en op je gevoel speelt. Vooraf vond ik
het lastig te bepalen wat ik moest verwachten. Het hele concept van cultureel competent zijn, is vrij ongrijpbaar. Maar tijdens de training werd het duidelijker." De deelnemers beginnen de training met informatie over het project waar deze pilot onderdeel van uitmaakt en over andere
initiatieven binnen VUmc, zoals D.O.C.S. (Diversiteit. Openheid. Cultuur. Studenten.), een studentennetwerk dat zich focust op diversiteit binnen de opleiding. Maar op Jaken maakten vooral de vier aanwezige studenten veel indruk. "Zij vertelden heel kwetsbaar allemaal hun eigen verhaal. Over
hun achtergrond, hoe ze ertoe kwamen om dokter te willen worden, maar ook over wat zij zelf aan vooroordelen en vervelende ervaringen meegemaakt hebben."

Goede bedoelingen
Zeyneb Houssein is eerstejaars geneeskundestudent en lid van de 'commissie onderwijs en educatie' van D.O.C.S. "Weet je wat het is? De docent bedoelt het vaak helemaal niet verkeerd, maar het komt wel zo over. Door onze verhalen te vertellen, hebben we laten zien hoe het voor ons is. En dat
heeft echt indruk gemaakt. Dat vond ik supermooi om te zien." Jaken bevestigt dat: "Uit de verhalen van de studenten bleek hoe gemakkelijk - en meestal onbewust - je mensen kunt kwetsen, wat voor effect dat heeft en hoe vaak dat gebeurt. En het gebeurt veel. Ook in mijn trainingen. Dat is soms
lastig, want je hebt niet altijd de tijd om er goed op te reageren en je kunt ook niet alles zien. Ook ik heb wel eens gedacht: 'Ik heb dit clubje mensen maar **n keer, we hebben weinig tijd, dus dat lossen ze onderling maar even op.' Maar dat gebeurt vervolgens niet en dan ettert het door. De
consequenties daarvan zijn groter dan je zelf kunt bedenken."
"De verhalen over onze achtergrond zijn onze eigen verhalen", vertelt Houssein. "Voor negatieve ervaringen binnen het onderwijs hebben we input gevraagd van andere studenten. Daar kregen we veel reacties op. Van sommigen schrok ik wel. Vaker was het meer subtiel. Het verhaal dat ik
uiteindelijk vertelde was niet mijn verhaal, maar dat van een collega-student. Ik heb wel erg geprobeerd mij het verhaal eigen te maken. Wat voelde ze op dat moment? Kan ik dat goed overbrengen?"

Zeynebs verhaal
"Het moeilijkste wat ik tot nu toe in de klas heb meegemaakt was bij het Practicum vooroordelen en stereotypering:

Het practicum begon al niet zo goed; ik was namelijk 5 minuten te laat. Toen ik het lokaal binnen liep werd ik aangesproken. Ik werd door de docent gevraagd: "Als enige niet-Nederlander in de klas, wat verwacht je van dit practicum?" Ik was verbaasd over deze woorden, want ik voel mij
Nederlander. Ik zei dit. Toen ontstond er een discussie in de studiegroep dat ging over het feit of ik een allochtoon of autochtoon ben. Toen ik vertelde dat mijn toekomstige kind een autochtoon is als mijn echtgenoot ook geboren is in Nederland, keken velen hier van op. Een aantal studenten
zeiden dat een kind met een ander achternaam en donker haar toch wel allochtoon genoemd zal blijven.
Pas na tien minuten discussi*ren begon de docent met zijn les.
Een poosje later werd mijn gevraagd om vooroordelen over Nederlanders te noemen. Ik heb er met tegenzin een paar opgenoemd. Daarna noemden tien studenten tegelijk alle vooroordelen over Turken. Dit voelde erg vernederend en onveilig. Ook werd ik gevraagd om deze vooroordelen te verifi*ren of
deze klopten. Wat ook erg pijnlijk was, was het feit dat de docent ook een aantal vooroordelen over de Turken noemde. De nadruk in het practicum lag vooral op het verschil tussen de Turken en Nederlanders.

De docent besprak in de laatste 5 minuten nog een aantal andere categorie*n. Toen de vooroordelen over de Turken werden genoemd door de klas, moesten deze vooroordelen nog aangevuld worden door een aantal positieve punten. Helaas was het best moeilijk voor de klas om ook positieve punten te
noemen naast lekker eten en gezelligheid.

Dit was wat ik had gewild:
Ik had graag dat de docent de discussie beter aanstuurde en duidelijke grenzen aangaf.
Ik had graag dat de docent en studenten mij niet als 'de allochtoon' ziet.
Ik had graag dat de docent niet mee zou doen met vooroordelen op te noemen.
Ik had graag dat de docent mij niet alleen had gelaten. Dat hij achter mij stond.
Ik had graag dat de studenten mij niet buitensloten.
Ik wil niet gevraagd worden om vooroordelen te verifi*ren, want ik hoef me niet te verantwoorden voor alle Turken."

Meer bewust
Houssein: "Na de monologen gaven we stellingen aan de docenten waar we over discussieerden met ze en bespraken we hoe dingen anders en beter zouden kunnen. Aan het einde van de training kregen de deelnemers take home messages van ons mee. Ik kon echt zien dat de training effect had. Dat onze
verhalen de docenten raakten."
Dat vindt Jaken ook: "Als docent moet je sensitief zijn voor diversiteit. En zo zag ik mezelf ook altijd. En nog wel, maar ik ben me wel meer bewust geworden van mijn eigen vooroordelen. Ik heb, net als iedereen, constant vooroordelen. Het mooie is erachter te komen dat die vaak niet blijken
te kloppen. Je moet studenten de kans geven zichzelf te laten zien, maar daarvoor is een veilige sfeer nodig en je moet jezelf ook kwetsbaar durven opstellen.."

'Dan lopen we maar uit'
"Een van de studenten zei op een bepaald moment: "Onderschat je kracht als docent niet. Laat het niet liggen, maar maak de situatie bespreekbaar en laat de student zijn of haar verhaal vertellen." Dat vond ik een mooie boodschap. Docenten kunnen een rolmodel hierin zijn. Ik vind het een
uitdaging om te kijken 'wat ga ik hier mee doen om dit zelf een plek te geven binnen mijn trainingen?' Het lastige eraan is dat zaken als empathie en dingen bespreekbaar maken vaak tijd kosten. En onderwijstijd is al schaars. Je moet dus echt als docent bij jezelf nagaan 'wat vind *k
belangrijk?' Sommige dingen zijn zo belangrijk dat je soms moet denken: 'Dan lopen we maar uit.'"

Voor herhaling vatbaar
De training is wat zowel Jaken als Houssein betreft dan ook voor herhaling vatbaar. De training, een pilot, lijkt geslaagd. Jaken: "Eigenlijk zou iedere docent mee moeten doen. Petra Verdonk en haar team hebben een hele mooie training neergezet die ik een aanwinst vind in het aanbod van
docentprofessionalisering." Daar is Houssein het mee eens: "Ik ben een vluchteling. En ik ben niet de enige. Niet overal is vrede. Er zullen altijd mensen naar Nederland blijven komen en een deel van die mensen zal dokter willen worden. Docenten moeten daarmee leren omgaan. Via deze training
krijgen zij de kans om ervaring op te doen en te proeven aan hoe het kan. Dat vind ik leuk en mooi."

bron: Origineel

donderdag 18 juni 2015