Erasmus MC : Nieuw DNA schade alarm ontdekt in de cel
Nieuw DNA schade alarm ontdekt in de cel
Onderzoekers van het Erasmus MC hebben een nieuwe manier ontdekt hoe cellen zich wapenen tegen
DNA-schade. Het was al bekend dat er een alarm afgaat in cellen als er DNA-schade optreedt,
bijvoorbeeld door UV licht. Door dit alarm stopt bijvoorbeeld tijdelijk de celdeling waardoor de
schade kan worden gerepareerd en fouten worden voorkomen. Onderzoekers van de afdeling Genetica
hebben ontdekt dat er bij het aflezen (transcriptie) van genen met DNA schade ook zo'n alarm
afgaat. Het nieuwe DNA schade signalerings-mechanisme brengt de onderzoekers dichter bij het
oplossen van de complexe puzzel hoe de cel haar DNA intact houdt en ons kan beschermen tegen
veroudering en kanker. Dit hebben ze zojuist bekend gemaakt via een publicatie in het
toonaangevende wetenschappelijke tijdschrift Nature.
Het DNA in de cel wordt voortdurend beschadigd door chemicalien en straling zoals zonlicht. DNA
schade verstoort het normale functioneren van cellen en zorgt voor permanente veranderingen, of
mutaties in de genetische code. Naast het direct herstellen van deze schade door de
verschillende DNA reparatiesystemen in de cel, is het minstens zo belangrijk dat het
signaleringssysteem aangezet wordt, om de ernstige gevolgen van beschadigd DNA voor de cel te
minimaliseren. Het `DNA schade alarm' zorgt o.a. voor een tijdelijke stopzetting van DNA
verdubbeling en celdeling, om te voorkomen dat er mutaties en chromosoomafwijkingen gevormd
worden en dat beschadigd DNA wordt doorgegeven naar de dochtercellen. Naast DNA verdubbeling
heeft ook gen-transcriptie, het aflezen van genen, erg veel last van DNA schade. Tot nu toe was
nog niet bekend of er bij het vastlopen van transcriptie op DNA schade ook een signalering
aangezet wordt.
Het onderzoek heeft een verrassende nieuwe functie van het ATM eiwit aangetoond. ATM is een
belangrijke spil in het overbrengen van signalen naar aanleiding van DNA schade. Aangeboren
mutaties in het ATM gen veroorzaken kanker en tot nu toe onbegrepen neurologische problemen bij
`Ataxia telangiectasia (AT)' patienten. Gebleken is dat het ATM-alarm ook wordt aangezet bij
transcriptieproblemen veroorzaakt door DNA schade in niet delende cellen. Dit zorgt ervoor dat,
door splicing, uiteindelijk andere eiwitten worden gevormd die mogelijk de cel beter beschermen
Deze extra functie van ATM zou een verklaring kunnen zijn voor de progressieve neurologische
problemen bij AT patienten. Dit onderzoek heeft geleid tot nieuwe aanknopingspunten om de totale
respons op DNA schade te beinvloeden wat van belang is voor kanker-, en verouderingsonderzoek en
biedt de mogelijkheid om in de toekomst in te grijpen in deze belangrijke aandoeningen.
Erasmus MC is het grootste en wetenschappelijk meest toonaangevende Universitair Medisch Centrum
van Nederland. Bijna 13.000 medewerkers werken binnen de kerntaken patientenzorg, onderwijs en
wetenschap continu aan een verbetering en versterking van de individuele patientenzorg en de
maatschappelijke gezondheidszorg. Zij ontwikkelen hoogwaardige kennis, dragen dit over aan
toekomstige professionals en passen dit toe in de zorg voor patienten. De komende vijf jaar wil
Erasmus MC uitgroeien tot een van de beste medische instituten in de wereld. Erasmus MC maakt
deel uit van de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU): www.nfu.nl.