Dr. Ir. Ionica Smeets, onder meer bekend als lid van het duo `De Wiskundemeisjes', is per 1 juli aangesteld als deeltijd hoogleraar Science Communication aan de Universiteit Leiden. De komende vijf jaar zal zij onderzoek doen naar wetenschapscommunicatie, studenten doceren over het vak en hen enthousiasmeren voor een carriere in het vakgebied.

Wat ga je doen in de komende vijf jaar?

Ionica Smeets: 'Wetenschappers beseffen zich te weinig dat wetenschapscommunicatie een apart vak is'

Ionica Smeets: 'Wetenschappers beseffen zich te weinig dat wetenschapscommunicatie een apart vak is'

`De bestaande kleine groep voor wetenschapscommunicatie uitbouwen tot een instituut. Met onderzoek waarmee we wetenschappers praktische tips kunnen geven of een toepassing kunnen ontwikkelen die het algemeen publiek een Aha-moment geeft omdat ze iets ingewikkelds ineens begrijpen. En daarnaast onderwijs in alle lagen van de universiteit: van wetenschapsjournalistiek voor eerstejaars tot communicatietrainingen voor promovendi.'

Ga je ook specifiek naar de wetenschapscommunicatie van de universiteit kijken?

`Misschien, het zou bijvoorbeeld best interessant zijn om een student-onderzoeker te laten kijken naar het effect van persberichten van de universiteit. Ik ben net begonnen met in kaart brengen wat er binnen de universiteit allemaal gebeurt op het gebied van wetenschapscommunicatie, en ik wil de goede dingen behouden. Wat ik een heel goed initiatief vind is Rino, een stichting Leidse natuurkundestudenten die langs scholen in het hele land gaan om presentaties te geven. Zoiets zou ik heel graag opzetten voor wiskunde en wie weet later ook biologie en sterrenkunde. Verder is de afdeling waar ik voor werk vrij klein, het zou heel mooi zijn als het een instituut wordt waar de beta's trots op zijn. Ik bemerk onder hen nogal wat scepsis over wetenschapscommunicatie.'

Wat voor scepsis?

`Allereerst een hardnekkig vooroordeel dat medewerkers wetenschapscommunicatie mensen zijn die dat doen omdat ze niet goed genoeg zijn om onderzoek te doen. Verder krijgen aio's vaak een cursus wetenschapscommunicatie van een externe partij. De cursusleider is dan heel goed in communicatie, maar niet zo goed in wetenschap. Daardoor ontstaat argwaan.'

Waarom heb je voor Leiden gekozen?

`Binnen de universiteit doen er meerdere mensen onderzoek naar wetenschapscommunicatie, dat maakt het een aantrekkelijke plek. Het is ook een brede universiteit, met wetenschappelijke en journalistieke opleidingen. Bovendien krijg ik hier grote vrijheid om mijn hoogleraarschap zelf in te vullen. En praktisch: ik woon inmiddels acht jaar met heel veel plezier in Leiden. Het lokale netwerk dat ik hier heb opgebouwd, dat onder meer bestaat uit contact met musea als Boerhaave en Naturalis, is een groot voordeel.'

De aanstelling is parttime, dus je blijft columns schrijven?

`Ja, ik denk dat het belangrijk is om voeling te houden met de praktijk. Ik ga ook voor de VPRO een pilot ontwikkelen voor een nieuw televisieprogramma. Daarmee is mijn wensenlijstje eigenlijk compleet: een parttime hoogleraarschap, blijven schrijven en televisie maken.'

Wat gaat er op dit moment nog mis bij wetenschapscommunicatie?

`Wetenschappers beseffen zich te weinig dat wetenschapscommunicatie een apart vak is, met eigen wetten en handigheden. De wil om met een breed publiek over hun werk te communiceren is er wel, maar er is weinig kennis over wat er wel en niet werkt bij een bepaalde doelgroep. Laatst zag ik toevallig nog een hoogleraar aan middelbare scholieren een presentatie geven die bestond uit dia's met alleen maar formules. Oei, denk ik dan, had even aan iemand gevraagd of dat een goed idee was.'

Over Ionica Smeets

Ionica Smeets (1979) studeerde Wiskunde aan de Technische Universiteit Delft en promoveerde in 2010 bij de Universiteit Leiden. Ze werd onder een breed publiek bekend door haar populair-wetenschappelijke columns, blogs, boeken en televisiewerk. Zo vormde ze samen met Jeanine Daems het duo `De Wiskundemeisjes', dat via blogs en in een column in De Volkskrant alledaagse problemen op een wiskundige manier benaderde. Het blog sleepte diverse prijzen in de wacht. Tussen 2009 en 2011 deed Smeets als postdoc bij de Universiteit Leiden, samen met hoogleraar Bas Haring, onderzoek naar de beste manieren om wetenschap toe te lichten voor een algemeen publiek. Dit werk resulteerde onder meer in het samen met Haring geschreven boek Vallende Kwartjes - Een slimme selectie van leesbare wetenschap. Vorig jaar verscheen haar boek Het exacte verhaal - Wetenschapscommunicatie voor beta's.

(6 juli 2015 / JJA)