Hoeksche Waard laat zich goed informeren

Onderzoeksbureau BMC voert op verzoek van de vijf Hoeksche Waardse gemeenteraden een onderzoek uit naar de bestuurlijke toekomst van de Hoeksche Waard. Daarbij gaat het om de keuze tussen herindeling of intensievere samenwerking

De onderzoekers maken gebruik van diverse bronnen zoals begrotingen en collegeprogramma's. Ook zijn inwoners, instellingen en betrokkenen vanuit de gemeenten bevraagd. De vragen waar de gemeenten in de Hoeksche Waard voor staan, spelen echter op veel meer plekken in Nederland. In sommige
regio's zijn al duidelijke keuzes gemaakt. Het is daarom goed ook na te gaan wat hiervan kan worden geleerd.

Daarom zijn op verzoek van de stuurgroep (bestaande uit de 35 fractievoorzitters in de Hoeksche Waard) enkele ervaringsdeskundigen uitgenodigd om op 19 augustus hun verhaal te vertellen.

Herindeling Krimpenerwaard (54.100 inwoners)

De heer A. van Erk, oud-waarnemend burgemeester van Bergambacht, nu burgemeester van Hillegom, nam de stuurgroepleden mee in het op 1 januari 2015 afgeronde fusieproces van de vijf gemeenten in de Krimpenerwaard, nadat deze eerder 15 jaar met wisselend succes hadden samengewerkt. Hij raadt de
Hoeksche Waardse gemeenten aan om zelf de regie te houden, om te voorkomen dat een andere overheid over je bestuurlijke toekomst beslist. Zijns inziens is de Hoeksche Waard met 85.000 inwoners de ideale schaal voor een herindeling.

Herindeling Goeree-Overflakkee (48.200 inwoners)

De heer B. Marinussen, gemeentesecretaris van Goeree-Overflakkee ging in op het op 1 januari 2013 afgeronde fusieproces van de vier gemeenten op dit Zuid-Hollandse eiland. In Goeree-Overflakkee is inmiddels een aantal gevolgen van de herindeling zichtbaar. Er is veel aandacht voor de eigenheid
van de diverse dorpskernen. Ook nu worden de burgers gehoord. Niet alleen omdat de wethouders zich allen aan een of meer kernen hebben verbonden en omdat raadsleden zich tevens goed profileren in de dorpen, maar ook doordat de dorpen elkaar meer dan in het verleden opzoeken en goed
samenwerken. Dat is ook nodig, omdat voorzieningen in de kleine kernen onder druk staan. Juist voor behoud van de eigenheid van dorpen is onderlinge samenwerking en verbondenheid belangrijk. Ook ontwikkelen zich dorpsraden in de nieuwe gemeente die een podium hebben gekregen bij de
gemeenteraad. Een ander gevolg is het verdwijnen van de zogenoemde beleidsconcurrentie: er is geen concurrentie meer op de gebieden werkgelegenheid, wonen, bedrijventerreinen. Het bestuur heeft tot taak om voor gelijke verdeling over de kernen te zorgen.
Last but not least is naar aanleiding van de herindeling de regionale invloed toegenomen; de gemeente wordt als partij serieuzer genomen en is nu bijvoorbeeld een middelgrote speler geworden bij een partij als de Stadsregio Rotterdam. Verder wordt in samenwerking met ondernemers volop gewerkt
aan een goede eilandmarketing.

Samenwerking Drechtsteden (270.000 inwoners)

De heer M. van Bijnen, secretaris van de Drechtsteden, belichtte de in Nederland nog steeds unieke regionale samenwerking tussen de zes Drechtstedengemeenten, waarbij de Drechtraad het hoogste bestuursorgaan is. Hij legde uit dat succes en falen worden bepaald door verhouding tussen Relaties,
Gedeelde ambities en Governance (uitleg?). Deze moeten in balans zijn. Binnen de Drechtraad is in toenemende mate sprake van regionale fractievorming en de raden stellen de profielen voor de leden van het Drechtstedenbestuur vast. Feitelijk profiteert de kleinste Drechtstedengemeente het
meeste van de samenwerking. Deze gemeente heeft voor zichzelf drie speerpunten (van beleid?) benoemd en zich daarop gericht. Andere zaken heeft deze gemeente durven loslaten. Daardoor is er ruimte voor het bestuur om met lokale zaken bezig te zijn. Van Bijnen benadrukte dat een
samenwerkingsverband als Drechtsteden wel een zekere schaalgrootte veronderstelt. Voor bepaalde beleidsterreinen is de Drechtstedenschaal zelfs al te klein. Deze vorm van samenwerking is bovendien erg gebaat bij een sterke en robuuste grote gemeente, die als trekker flink heeft geinvesteerd in
kwalitatieve verbeteringen van de andere gemeenten, die dat ook op hun beurt accepteren. Je kunt als gemeente of als raadsfracties aan je achterban uitleggen dat je in regionaal verband iets moet inleveren, als je ook duidelijk kunt maken dat je op andere terreinen zaken binnenhaalt. De
gemeenten in de Hoeksche Waard moeten volgens hem goed nadenken over de schaal van de opgave waar zij voor staan. Daarvoor is nodig dat zij weten wat ze willen met het gebied, met de organisatie en het bestuur en dat zij een band aangaan met anderen in de regio. Dus: waar staat u voor, waar
gaat u voor, zodat u op andere schalen kunt meedoen.

Samenwerking West-Brabant (710.000 inwoners)

De heer A. Reijlink, hoofd Strategie van de Regio West-Brabant, ging in op de bestuurlijke samenwerking tussen 19 gemeenten in dit gebied. In deze regeling is sprake van een vrijwillige, strategische vorm van samenwerking in een gemeenschappelijke regeling tussen de colleges, met een kleine
hoogwaardige ambtelijke organisatie die in staat is om zowel bij de provincie gesprekspartner te zijn als bijvoorbeeld bij de havenondernemers. Er zijn geen bevoegdheden overgedragen. De ligging van de regio biedt kansen op de gebieden economie, wonen en werken. De 19 gemeenten steken de
koppen bij elkaar, bepalen samen welke lijn uitgezet wordt en verwoorden als een stem hun belang richting grote partijen als Den Haag, Den Bosch, Rotterdam en Brussel.
Reijlink benadrukte dat het belangrijk is om na te denken hoe je als gemeente grotere partijen in de regio kan stimuleren om jouw belangen mee te nemen. Je moet hen verleiden om te doen wat jij wilt, en zij financieren het. Hoe vertaal je het naar partners, dat is van belang. Dus: wat heb je
als Hoeksche Waard aan je omgeving te bieden? Agro en recreatie zijn bijvoorbeeld de kracht van de Waard. Daarmee kunnen Rotterdam en Dordrecht benaderd worden. De achilleshiel in West-Brabant is de vrijblijvendheid. De kunst is aan de achterban te kunnen uitleggen wat de meerwaarde is. Want
de gemeenten moeten wel bijdragen aan het regiofonds. Regio West Brabant zoekt de samenwerking met andere partijen op, zoals Dordrecht, om de belangen richting Rotterdam voor het voetlicht te brengen. Er wordt bovendien dankbaar gebruik gemaakt van competenties bij andere partijen in de regio.

Advies aan de Hoeksche Waard

Hoewel de vier beschreven casussen verschillend zijn, gaven de gastsprekers allen de volgende adviezen mee:
- Hou zelf de regie
- Maak heldere keuzes als gebied en gemeenten waar je wilt staan en hoe je je wilt verhouden tot de omgeving
- Als de keuze is gemaakt, dan gaat het proces pas echt van start.

De in deze bijeenkomst vergaarde lessen en leerervaringen zullen met de overige onderzoeksgegevens door BMC worden verwerkt in het eindrapport, dat begin oktober aan de stuurgroep wordt aangeboden. Vervolgens is het aan de raden om aan het einde van het jaar een keuze te maken hoe de
bestuurlijke toekomst van de Hoeksche Waard er het beste uit kan zien: herindeling of versterkte samenwerking.

donderdag 27 augustus 2015