Onderzoeksrapport bestuurlijke toekomst Hoeksche Waard gepresenteerd


(16-10) Vorige week woensdag heeft onderzoeksbureau BMC het eindrapport met de resultaten van het onderzoek naar de bestuurlijke toekomst van de Hoeksche Waard gepresenteerd aan de stuurgroep. In deze stuurgroep zijn alle 35 fracties van de Hoeksche Waardse raden vertegenwoordigd. BMC heeft
voor het onderzoek gebruik gemaakt van diverse bronnen zoals begrotingen, collegeprogramma's, en gezamenlijke visiedocumenten om de stuurgroep te adviseren. Inwoners, instellingen en betrokkenen vanuit de gemeenten (raden, burgemeesters, wethouders, secretarissen, raadsgriffiers) zijn ook
bevraagd.

Modellen beschreven

Niet alle samenvoegingen of samenwerkingen werken op dezelfde manier. Daarom heeft de stuurgroep besloten om de twee modellen waartussen de raden in december zullen kiezen (versterkte regionale samenwerking met doorzettingsmacht en samenvoeging) nader te beschrijven.

Versterkte regionale samenwerking met doorzettingsmacht

Uitgangspunt voor dit model is dat de vijf gemeenten zelfstandig blijven bestaan. Er blijven vijf gemeenteraden met in totaal 83 raadsleden, vijf colleges van burgemeester en wethouders met maximaal 17 wethouders (op dit moment zijn er 15 wethouders). De versterkte samenwerking zou betrekking
moeten hebben op de beleidsterreinen die nu al bij het Samenwerkingsorgaan Hoeksche Waard (SOHW) zijn ondergebracht: ruimte, economie, landschap, samenleving en integrale veiligheid.
Doorzettingsmacht betekent dat de gemeenten bevoegdheden overdragen aan het regionaal samenwerkingsorgaan. Dat kan zowel om beleidsmatige als uitvoerende taken gaan. Er ontstaat dan een regionaal orgaan met zelfstandige besluitvormende en uitvoerende bevoegdheden en de gemeenten dragen zowel
taken, geld als ambtelijke capaciteit over. Er is dan meer regionale besluitvorming en minder lokale; alles wat regionaal wordt opgepakt verdwijnt van de lokale agenda's. De raadsfracties blijven uiteraard wel altijd betrokken: of in de regioraad of in de eigen gemeenteraad.

Natuurlijk blijven er zaken die nog nader uitgewerkt moeten worden nadat een besluit is genomen; waar ga je het regionaal apparaat huisvesten, welke spelregels maak je over wat lokaal en wat regionaal wordt opgepakt, hoe ga je de regionale planning en controlcyclus inrichten, hoe ga je
regionaal alert reageren op noodzakelijke bezuinigingen, welke voorzieningen zijn regionaal en welke lokaal en wat zijn de kosten om een dergelijk regionaal orgaan naast de bestaande gemeenten te laten functioneren.

Samenvoeging

Bij samenvoeging/ herindeling worden de vijf Hoeksche Waardse gemeenten samengevoegd tot een nieuwe gemeente met ongeveer 85.000 inwoners en 17 dorpen. Deze gemeente wordt bestuurd door een gemeenteraad met 37 raadsleden en een college met een burgemeester en hoogstens zeven wethouders. Zowel
raad als college zijn autonoom in hun besluitvormingsbevoegheden. De nieuwe gemeente kan na de (uitgestelde) gemeenteraadsverkiezingen van november 2018 per 1 januari 2019 een feit zijn.

De in dat geval nieuw gevormde gemeente houdt zich bezig met alle taken en beleidsvelden, zowel met beleidsvoorbereiding als uitvoering. Bij een grote gemeente met meerdere dorpen is het belangrijk om gebiedsgericht te werken. Dat zou bijvoorbeeld vorm kunnen krijgen door een wethouder een
gebied toe te wijzen en/of gebiedsfunctionarissen aan te stellen. Bekeken zou kunnen worden of en zo ja, op welke wijze dorpsraden ingevoerd zouden kunnen worden.

Door de samenvoeging tot een gemeente komt alles onder een bestuurlijk orgaan, zowel de regionale opgaven als de lokale opgaven. De gemeente heeft direct invloed op de inzet van eigen middelen en is flexibel bij bezuinigingen of wijzigingen in beleid.

Ook bij de keuze voor een samenvoeging blijven er zaken over die nog verder moeten worden uitgezocht; waar ga je bestuur en ambtelijk apparaat huisvesten, hoe gaat de nieuwe gemeente heten, hoe stem je de begrotingen van de huidige gemeenten tijdig op elkaar af, hoe vul je maatwerk voor de
dorpen en het dienstverleningsmodel in. Moet een inwoner naar een gemeenteloket komen en kan dat dan op meerdere plaatsen, of komt de gemeente naar de inwoner? Dat zijn allemaal dingen die nu nog niet helder zijn en waarover op dit moment nog geen besluiten zijn of worden genomen.

Kansen en kwetsbaarheden

In het onderzoeksrapport komt naar voren dat voor sommige onderwerpen de kansen en kwetsbaarheden niet veel verschillen, ongeacht de keuze. Zo zullen in beide modellen gemeentelijke lasten nagenoeg hetzelfde blijven, al hebben politieke keuzes daar uiteraard wel invloed op. Ambtelijke
kwetsbaarheden worden verminderd en de bereikbaarheid en kwaliteit van de dienstverlening zal in beide gevallen verbeteren. Ook geven beide modellen de kans om meer maatwerk te leveren voor de ontwikkelingen in de dorpen en afgewogen keuzes te maken voor het behoud van de leefbaarheid.
Daarvoor moet echter wel een gebiedsgerichte aanpak van de grond komen en bij een samenwerkingsmodel moet de regio daarvoor van de gemeenten de ruimte krijgen.

Wanneer wordt gekozen voor samenwerking ligt de kwetsbaarheid bij de benodigde cultuuromslag; er kunnen competentieconflicten tussen gemeenten en regiobestuur ontstaan en het is belangrijk evenwicht te vinden tussen lokale en regionale belangen. Samenwerking biedt wel de kans voort te bouwen
op bestaand beleid.
Bij een samenvoeging is besluitvorming over de ruimtelijk-economische structuur meer in een hand en zijn er meer mogelijkheden om steun van andere overheden te vinden.

Het partnerschap met buurten, dorpen, wijken en bedrijven en instellingen kan in beide modellen worden verstevigd, met steun van het regiobestuur of het Hoeksche Waardbrede gemeentebestuur. Bij dat laatste is het wel van belang dat er een gebiedsgerichte aanpak komt. Samenvoeging biedt de
mogelijkheid een sterkere positie te krijgen in interbestuurlijke onderhandelingen met andere overheden. Deze positie is met een samenwerkingsmodel zwakker.

Vervolg

Het is nu aan de stuurgroep om het rapport van BMC te vertalen in een gezamenlijk gedragen raadsvoorstel dat in december aan alle vijf gemeenteraden wordt voorgelegd. BMC geeft nadrukkelijk geen advies, maar wil met het rapport de stuurgroep ondersteunen bij de besluitvorming. De weging van
kansen en kwetsbaarheden is een politieke keuze. Welke uitgangspunten worden het meest belangrijk gevonden, welke kansen en bedreigingen als zwaarwegend. En bij welke kwetsbaarheden ziet men kans die met passende maatregelen te omzeilen. Daar zal de stuurgroep zich de komende tijd over buigen.

Op 2 november is in de stuurgroep de eerste discussie over het eindrapport van BMC en het raadsvoorstel dat moet worden opgesteld. 18 november is er een raadsledenbijeenkomst waarbij alle 83 raadsleden van de Hoeksche Waard zich hierover zullen buigen. Vervolgens zullen de raden op 17 december
een keuze moeten maken in welke bestuursvorm en onder welke voorwaarden de belangen en wensen van de bevolking het beste kunnen worden gediend.

Informatie

Op de websites van de vijf Hoeksche Waardse gemeenten en het SOHW is meer informatie te vinden over het Onderzoek bestuurlijke toekomst. Hier is ook het onderzoeksrapport van BMC te vinden. Via @SamenwerkingHW is ook op Twitter informatie te vinden en er is een speciale Facebookpagina:
Samenwerking Hoeksche Waard.

* advertorial Het Kompas week 42.pdfpdf(901,81 KB)

Document download informatie:

* Bestanden met de extensie .pdf kunnen gelezen worden met bijvoorbeeld: Adobe Reader