Eerste uitvoering van de Laurentiusmis voor kinderkoren
Eerste uitvoering van de Laurentiusmis voor kinderkoren 22-10-2015
(Foto: P. van Mulken)
Miscompositie van de vaste gezangen voor vieringen met kinderkoor en volkszang
Tijdens een bijzonder feestelijke eucharistieviering zong kinderkoor `De Vrolijke Noot' uit Katwijk op zaterdag 17 oktober voor de eerste maal de Laurentiusmis. De Laurentiusmis is een speciale compositie van de hand van componist Aart de Kort, organist in de kathedraal van Rotterdam. Op
verzoek van Mgr. Van den Hende werden onder meer de vaste gezangen (Heer ontferm U, Eer aan God, Heilig, Lam Gods) op muziek gezet speciaal voor kinderkoren, bij gelegenheid van het Laurentiusjaar.
Aan de eucharistieviering ging een ochtendprogramma vooraf voor kinderkoren en begeleiders. Ongeveer 140 kinderen en volwassenen kwamen naar de H.H. Benedictus en Bernadettekerk in Rijswijk voor drie zangsessies, die werden afgewisseld met pauzes en een broodje.
Groeien in liturgie en geloof
De eerste keer dat de mis integraal wordt gezongen trekt ook belangstelling van buiten het bisdom. Er is een kleine delegatie van het Kinderkorenfestival in Rijsbergen aanwezig, waar op 6 maart 2016 weer het Nederlands kampioenschap kinderkoren wordt gehouden.
De bisschop komt al in de loop van de ochtend en ziet hoe de kinderen samen zingen als een groot koor. Mgr. Van den Hende: "Het Tweede Vaticaans Concilie spreekt over het sacrament van de eucharistie als: bron en hoogtepunt. In de viering van de eucharistie ontmoeten wij de gekruisigde en
verrezen Heer. In het evangelie heeft Jezus gezegd: `Ik ben met u alle dagen' (Mt. 28, 20). Op bijzondere wijze maakt de levende Heer deze belofte waar wanneer Hij dichtbij ons komt in de eucharistie. Het is een geschenk van de Heer aan zijn Kerk."
"Ook de jongste generatie in de Kerk mag dit geschenk leren ontvangen. Wanneer kinderkoren ook zelf in staat zijn om de vaste gezangen van de mis te zingen, dan krijgen zij de gelegenheid om van jongs af aan vertrouwd te raken met de viering van de eucharistie. Geloofswoorden van de Kerk
kunnen al zingende ook voor kinderen geloofswoorden worden van hen zelf: groeien in liturgie en geloof. Dat is van vitaal belang. Immers, de heilige diaken Laurentius leerde in de eucharistie de liefde van de Heer kennen. Vanuit de eucharistie was Hij in staat om als diaken de liefde van
Christus in woorden en daden van liefde te verspreiden."
Laurentius
In de openingswoorden van de eucharistieviering legt de bisschop uit wie Laurentius is, naar wie de miscompositie is genoemd en van wie het bisdom dit jaar ook een speciale strip liet maken. "Laurentius is de patroonheilige van het bisdom. Hij was een bijzondere man die in Rome voor de arme
mensen zorgde. Hij gaf ze eten en kleding, zoals ook nu nog mensen dat nodig hebben. Hij hield van Jezus. En hij heeft begrepen dat je zijn liefde mag delen in woorden en daden. Laurentius ging daar zelfs mee door toen de keizer zei dat hij ermee op moest houden. Hij is een `martelaar', zoals
dat heet, hij geeft zijn leven, omdat hij Jezus en de liefde van God belangrijker vond dan de dreiging om hem heen. Dat durft lang niet iedereen en het wordt ook niet van iedereen gevraagd. Maar Laurentius was zo sterk. En hij vertrouwde op God. Hij wist: als ik sterf, houdt God mij vast en
daarom kan ik voor de arme mensen blijven zorgen, zoals Jezus me vraagt, ook al word ik bedreigd. Laurentius is een voorbeeld voor ons bisdom en daarom hebben we een Laurentiusmis."
Kinderkoor en volkszang
Voor de eucharistieviering is ook componist Aart de Kort speciaal gekomen. Voor de viering is hij benieuwd naar de uitvoering en daarna is hij dik tevreden. Hij legt uit: "Er waren natuurlijk verschillende eisen die vastlagen voor deze mis. Het was de bedoeling een mis te componeren voor
kinderkoor met volkszang en met een orgel of piano als begeleiding plus een melodie-instrument. De uitdaging was om de vaste gezangen zo op muziek te zetten, dat deze mis niet op een al bestaande miscompositie zou lijken. Omdat Nederlandse tekst zijn eigen klemtonen heeft, lijken vanwege het
versritme veel Nederlandse vaste gezangen of ordinaria op elkaar. Ondertussen wilde ik de muziek niet te ingewikkeld maken, want hij moet plezierig te zingen zijn. Maar ik wilde hem ook uitdagend genoeg maken, want kinderen kunnen vaak meer aan dan veel mensen denken."
Dat de kinderen de Laurentiusmis makkelijk instuderen, blijkt tijdens het oefenen eerder op de dag. Regelmatig roept cantor Anneke Blanken uit dat het veel sneller gaat dan ze had gedacht, en dat er tijd over dreigt te blijven. Dus roept ze tussendoor: "We gaan even `De kracht van de liefde'
doen! Iedereen die de tekst kent, leg de boekjes op de stoel!"
`Een `all inclusive' miscompositie'
Het gemak waarmee het op de dag zelf gaat, heeft ook te maken met de inzet van de kinderen van `De Vrolijke Noot'. Zij begonnen al voor de zomer te oefenen, vertelt dirigente Agnes Bol. "Als ze het eenmaal kennen, klinkt het eenvoudig. Maar het was wel pittig. Het zijn mooie melodielijnen,
maar ook met lange stukken tekst die achter elkaar doorgaan." Dat bevestigt componist Aart de Kort: "Het is een `all inclusive' miscompositie. Dat zit hem in de combinatie van de bezetting en in het feit dat alle vaste gezangen, de acclamaties en de geloofsbelijdenis zijn getoonzet."
Vaste teksten op nieuwe melodieen
Een moeder die mee is gekomen met de kinderen van het koor uit de parochie vertelt tussen de bedrijven door dat ze blij is als de kinderen ook de vaste gezangen kunnen zingen. Anders valt het koor juist op die momenten in een kinderviering stil. Richard Bot, medewerker kerkmuziek van het
bisdom: "Er is een verschil tussen liederen zingen in de liturgie, of de hele mis zingen. Het is in zekere zin vreemd als juist op het hoogtepunt in de mis de zang stil valt en teksten gesproken worden. Er moet een verbinding zijn tussen de rituele handeling van de liturgie en de muziek. Dat
gebeurt door de vaste gezangen. Er zijn wel miscomposities in omloop met een seculiere melodie en geparafraseerde teksten, maar dit maakt deze Laurentiusmis bijzonder: het zijn de vaste teksten van de mis op nieuwe melodieen."
Na de eucharistieviering overhandigt Richard Bot het eerste exemplaar van de uitgave aan de componist. "Aart de Kort heeft een mis gecomponeerd die heel goed meezingbaar is. Hij is heel goed in staat om voor deze jonge doelgroep goed zingbare melodieen te maken. Dat is bijzonder, want het zijn
prozateksten en daarom is het een stuk ingewikkelder dan wanneer de tekst bijvoorbeeld zou rijmen."
* De koorpartituur en de diverse ondersteunende partituren (voor orgel, piano en fluit en de meerstemmige koorpartijen) zijn verkrijgbaar bij het bisdom.
(Foto's: P. van Mulken)