25 november 2015

IJsselkogge in januari 2016 naar Lelystad voor onderzoek en conservering door Stichting Batavialand

Er is een uniek archeologisch onderzoek gaande: de berging van een middeleeuwse kogge in Kampen. In januari komt deze 'IJsselkogge' samen met de overige scheepswrakken, een aak en een punter, naar een tijdelijk conserveringsstation waar het gedurende vier jaar geconserveerd zal worden door Stichting Batavialand. Bijzonder is dat het publiek mee kan kijken gedurende het proces van de conservering. Burgemeester van Lelystad, mevrouw Margreet Horselenberg en de burgemeester van Kampen, Bort Koelewijn, hebben vandaag het hoogste punt van het nieuwe, bijzondere gebouw gemarkeerd met de Nederlandse vlag.

Tijdens voorbereidingswerkzaamheden van Rijkswaterstaat voor het project 'Ruimte voor de Rivier IJsseldelta' werd in 2011 bij Kampen een kogge uit de late Middeleeuwen aangetroffen op de bodem van de IJssel. In opdracht van Provincie Overijssel is de combinatie Isalacogghe sinds september 2015 bezig met archeologisch onderzoek en de voorbereiding voor de berging van het scheepswrak. De wrakken van een aak en een punter, die naast en deels onder de kogge werden aangetroffen, zijn reeds geborgen. Tijdens deze werkzaamheden zijn er al veel interessante zaken aan het licht gekomen. Zo vertelde Wouter Waldus, maritiem archeoloog, tijdens een presentatie vorige week over de vondst van een achterdek met stookplaats en koepeloven. Deze vondsten geven een beeld van het leven aan boord en kunnen een indicatie geven over de herkomst van het wrak.

De conservering van de schepen

In opdracht van Rijkswaterstaat bouwt Isalacogghe op het terrein van Nieuw Land Erfgoedcentrum in Lelystad het conserveringsstation voor de drie scheepswrakken. Het betreft een kasconstructie met een gevel van sandwich panelen en wordt uitgevoerd door Broere Beregening en Agrowser. Het station bestaat uit een droge ruimte en een natte ruimte. De droge ruimte is voor de dagelijkse werkzaamheden, de natte ruimte voor de conservering. Deze ruimte is voorzien van een computergestuurd hoogwaardig klimaat- en beregeningssysteem. Het scheepshout zal gedurende een half jaar via een sprinklerinstallatie nat worden gehouden. Na die periode zal de fase van

Batavialand HoogstePuntIJsselkogge2Het hoogste punt wordt gemarkeerd door de burgemeester van Lelystad, mevrouw Margreet Horselenberg en de burgemeester van Kampen, Bort Koelewijn (foto: Henk Pruntel)

gecontroleerd drogen ingaan; het hout zal van binnen naar buiten gedroogd moeten worden om zo scheurvorming en craquele te voorkomen. Dit proces zal zeker enige jaren in beslag nemen. Uit onderzoek is gebleken dat veel scheepsonderdelen goed bewaard zijn gebleven, zoals een deel van het achterdek, jufferblokken en de binnenbetimmering in het achterschip. Hoewel dit nog niets zegt over de conservering, zijn de verwachtingen toch hoog gespannen.

Publiek kijkt mee

Het conserveringsstation krijgt twee grote raampartijen waar het publiek via een publieksluis mee kan kijken met de conservering van de scheepswrakken. Het station is in eerste plaats een plek waar onderzoekers en scheepsconservatoren aan het werk zijn; het publiek krijgt dus de kans mee te kijken over de schouders van de specialisten. Stichting Batavialand, een samenwerking tussen Bataviawerf, Nieuw Land en RCE Maritiem Depot, voert de conservering uit in opdracht van Rijkswaterstaat. Na conservering gaan de scheepwrakken deel uitmaken van de maritieme rijkscollectie en zullen ze in bruikleen worden gegeven aan de gemeente Kampen voor expositie.

Ruimte voor de Rivier IJsseldelta

De IJsselkogge wordt geborgen om de zomerbedverdieping van de IJssel te kunnen uitvoeren. De IJssel wordt op dit moment tussen de Molenbrug en de Eilandbrug over een lengte van 7,5 kilometer, gemiddeld 2 meter uitgebaggerd. Daarnaast wordt de hoogwatergeul Reevediep aangelegd ten zuiden van Kampen. Beide maatregelen samen zorgen ervoor dat de hoogwaterveiligheid van de regio Kampen-Zwolle voor de toekomst wordt geborgd.

Combinatie Isalacogghe

De combinatie Isalacogghe bestaat uit drie bedrijven, die gespecialiseerd zijn in archeologisch onderzoek (ADC ArcheoProjecten), duikwerkzaamheden (Baars-CIPRO) en berging van schepen (HEBO Maritiem).