donderdag 4 februari 2016 09:19 Binnenland

Dit is een origineel bericht van KWF Kankerbestrijding

Amsterdam, 4 februari 2016 - 4 miljoen euro voor onderzoek naar het ontstaan van leukemie en de invloed van kankerbehandeling op het brein

Vandaag op wereldkankerdag maakt KWF Kankerbestrijding de winnaars van de Koningin Wilhelmina Onderzoekprijs 2015 bekend. Deze prijs is toegekend aan prof. dr. Ruud Delwel van het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam en dr. Sanne Schagen van het Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis in Amsterdam. Prof. dr. Delwel doet onderzoek naar het ontstaan van leukemie en dr. Schagen onderzoekt de effecten van kankerbehandeling op het brein.

De Koningin Wilhelmina Onderzoeksprijs (KWO-prijs) is een onderscheiding die KWF Kankerbestrijding uitlooft aan een excellente onderzoeker met een uitmuntend onderzoeksvoorstel op oncologisch gebied om zo de kennis over kanker te vergroten, kanker sneller te kunnen opsporen, behandelingen effectiever te maken en ervoor te zorgen dat meer mensen kanker overleven. Met de prijs van 2 miljoen euro kan de winnaar 6 jaar lang multidisciplinair onderzoek verrichten in de strijd tegen kanker.

Nieuwe cijfers

Uit vandaag gepubliceerde cijfers uit de Nederlandse Kankerregistratie, uitgebracht door IKNL, blijkt dat vorig jaar 105.000 Nederlanders de diagnose kanker kregen. In 1990 werden nog 58.000 nieuwe patienten geregistreerd. Schattingen gaan uit van ruim 120.000 patienten in 2020. De meest voorkomende kankersoorten in Nederland zijn huidkanker (exclusief basaalcelcarcinoom) (14.740, waarvan 7.770 mannen en 6.970 vrouwen) , darmkanker (15.550, waarvan 8.870 mannen en 6.680 vrouwen) en borstkanker (100 mannen en 14.450 vrouwen).

Het ontstaan van leukemie

Begrijpen hoe kanker ontstaat: dat is de rode draad in het onderzoekswerk van fundamenteel onderzoeker prof. dr. Ruud Delwel. Op de afdeling Hematologie van het Erasmus MC in Rotterdam gebruikt hij krachtige, nieuwe DNA-technologie om een speciale schakelaar in het DNA te ontcijferen. Deze genetische schakelaar komt voor bij de ernstige leukemievariant AML: acute myeloide leukemie.

"We weten door eerder onderzoek dat in zieke beenmergcellen een gen aanstaat dat niet aan hoort te staan", legt Delwel uit. "De boosdoener is deze schakelaar, een zogenaamde 'super-enhancer', die dit gen aanzet. Met kanker als gevolg. In dit onderzoek willen we leren hoe de schakelaar werkt. En met welke middelen we deze uit kunnen zetten."

Daarbij richt de professor zich ook op andere soorten leukemie, die ook werken met het principe van deze schakelaars. Dankzij (inter)nationale samenwerking kan Delwel gebruik maken van een biobank met leukemiecellen van tienduizenden patienten, waarin hij het mechanisme achter AML hoopt op te helderen.

Invloed van kankerbehandeling op het brein

De andere KWO-prijs gaat naar dr. Sanne Schagen. Zij is als onderzoeker werkzaam op de afdeling Psychosociaal Onderzoek & Epidemiologie van het (Antoni van Leeuwenhoek), maar ziet ook patienten in haar werk als behandelend klinisch neuropsycholoog. Zij geldt als pionier op haar onderzoeksgebied, waarin de effecten van kankerbehandeling op het brein centraal staan. De wetenschappelijke interesse kwam zo'n 20 jaar geleden toen bleek dat sommige borstkankerpatienten in het Antoni van Leeuwenhoek na intensieve chemotherapie last kregen van geheugen- en concentratieproblemen, ook wel cognitieve klachten genoemd.

Met de KWO-prijs kan dr. Schagen een brede slag maken om de komende jaren een aantal prangende vraagstukken rondom deze cognitieve klachten op te lossen. "We weten dat gelukkig niet elke patient te maken krijgt met cognitieve problemen, maar we zijn tot nu toe niet in staat om te voorspellen wie problemen gaan krijgen. Wanneer we aan kunnen geven welke patienten kwetsbaar zijn, kan de behandeling daar op afgestemd worden, met minder cognitieve klachten als gevolg."

Hoe de behandeling precies het brein beinvloedt geldt als een meer fundamenteel vraagstuk in het onderzoek van Schagen. "Er zijn stoffen die bij behandeling worden gebruikt, die rechtstreeks het brein kunnen bereiken. Maar ze kunnen ook via afweerreacties het brein beinvloeden. Als je er iets tegen wil doen, moet je eerst weten hoe die mechanismen werken." Innovatief aan het onderzoek is de aandacht voor effecten van hormonale therapie op het brein. "Dat is nog maar weinig gedaan in de wereld, terwijl het wel veel gegeven wordt. Je hebt bovendien de keuze uit verschillende middelen die qua effectiviteit vrij dicht bij elkaar liggen, maar die qua bijwerkingen misschien wel wat meer uit elkaar liggen. Als een behandeling niet veel winst oplevert voor een patient, maar wel veel bijwerkingen, kan je adviseren om een andere behandeling te kiezen."

Tot slot zal Schagen ook enkele cognitieve online tests implementeren in de praktijk, die ze in eerder door KWF gesteund onderzoek heeft ontwikkeld. De onderzoeker is erg blij met deze mogelijkheid: "Een betere kwaliteit van leven voor patienten staat in de missiedoelen van KWF. Dat deze prijs dan ook daadwerkelijk wordt besteed aan psychosociaal onderzoek vind ik enorm motiverend voor de hele psychosociale oncologie. Daarmee zendt KWF een belangrijke boodschap uit."

Uitreiking KWO prijs

Het KWF reikt de KWO-prijs uit sinds 2006. Deze prijs wordt mede gefinancierd uit de opbrengst van de Ride for the Roses. Het is de grootste subsidieprijs voor kankeronderzoek in Nederland. De selectie van onderzoeksprogramma's is gebaseerd op advies van de Wetenschappelijke Raad van KWF Kankerbestrijding en (inter)nationale deskundigen. Dit jaar oordeelde ook de patient mee over de toekenning van de KWO-prijs, middels de Patienten Adviescommissie. Vorig jaar werd de KWO-prijs toegekend aan Prof. Dr. Ton Schumacher van het Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis.

Over KWF Kankerbestrijding

We komen steeds dichter bij de dag dat kanker niet langer een dodelijke ziekte is. Dankzij donaties van publiek en bedrijfsleven, hebben onderzoekers en medici steeds meer vorderingen gemaakt om kanker te kunnen verslaan. Samen brengen we die dag dichterbij.

Kanker raakt ons allemaal. Een op de drie Nederlanders krijgt gedurende zijn leven de diagnose kanker. Per jaar zijn dat ruim honderdduizend mensen. Die diagnose betekent niet per se een doodvonnis, maar toch sterven er elk jaar ruim 43.000 mensen aan de gevolgen van de ziekte. Daarmee is kanker doodsoorzaak nummer 1 in Nederland. KWF Kankerbestrijding is vastberaden om kanker zo snel mogelijk te verslaan. Ons ideaal is een wereld waarin niemand meer sterft aan kanker. Ons doel: minder mensen met kanker, meer mensen die genezen en een betere kwaliteit van leven voor kankerpatienten. Om dit te bereiken werven we fondsen waarmee we onderzoek naar kanker financieren en begeleiden.

https://www.youtube.com/watch?v=vPFpX6FD9Sk&feature=youtu.be

https://www.youtube.com/watch?v=EzL46asXHi8&feature=youtu.be

*

*

*

*