Gelderse aanpak leegstand binnensteden: "Het belang van de wijdere regio"

13 april 2016

De komst van een Factory Outlet Centre (FOC) aan de rand van de gemeente Zevenaar is de provincie Gelderland een doorn in het oog. De gemeente denkt met de komst van het Outlet Centre langs de A12 een flinke impuls te geven aan de lokale en regionale economie en toerisme. De Provincie denkt echter dat de omliggende winkelcentra hier onder te lijden krijgen en de leegstand in Gelderse steden verder toeneemt.

Lokale voordelen en regionale nadelen

Gedeputeerde Josan Meijers erkent dat zij en de gemeente Zevenaar het niet eens zullen worden: "Het is een kwestie agree to disagree. We hebben uitgebreid gesproken met Zevenaar en samen hebben we een feitenonderzoek naar de effecten van de outlet laten uitvoeren. Zevenaar ziet voordelen voor zichzelf in werkgelegenheid en verdient bovendien aan de verkoop van de grond. Het provinciebestuur kijkt naar de bovenlokale effecten en vindt dat de nadelen niet opwegen tegen de voordelen."

Overschot

Leegstand in binnensteden is voor gemeenten en provincies een hot item. Met de recente faillissementen van V&D, Scapino en Mexx wordt het probleem van lege winkelpanden in binnesteden steeds manifester. Meijers: "Er is in Nederland een groot overschot aan winkelvloeroppervlak. In de afgelopen tien jaar is er veel aan toegevoegd, terwijl de vraag afneemt doordat we bijvoorbeeld steeds meer gaan winkelen op internet. Daarom vinden wij het nu niet verstandig een heel nieuw outletwinkelcentrum toe te voegen aan de rand van de stad."

Niet aan de randen van de stad

Gelderland heeft een helder beleid voor detailhandel: in de Gelderse omgevingsvisie wordt ingezet op vitale binnensteden en dorpscentra. Als het ruimtelijk gezien mogelijk is, moeten winkels een plek krijgen in de binnensteden en dus niet aan de randen van de stad. "In de omgevingsverordening hebben we daar regels voor opgenomen. Ook stimuleren en faciliteren we regionale afstemming tussen gemeenten in bijvoorbeeld een regionale visie detailhandel en onbenutte bestemmingsplancapaciteit voor detailhandel op bedrijventerreinen."

Economisch belang van een aantrekkelijke binnenstad

De provincie investeert fors in binnensteden. Met kennis, maar ook financieel. Meijers wil niet dat deze investeringen weer teniet worden gedaan door grootschalige nieuwe ontwikkelingen in de periferie. "Ik zie ook het belang van Zevenaar. Het Outlet Centre levert banen op, maar die gaan ten koste van banen in het centrum van Zevenaar en in omliggende binnensteden zoals Doetinchem, Arnhem, Velp en Oosterbeek. Of het dus per saldo banen oplevert is maar zeer de vraag. Een aantrekkelijke binnenstad is van groot belang voor de economie en voor toerisme en recreatie."

In beroep

De casus FOC bij Zevenaar is exemplarisch voor de situatie in meerdere provincies. Het is een onderwerp dat ook met andere provincies en zelfs met de Duitse partners wordt besproken. Soms staan gemeenten en provincies lijnrecht tegenover elkaar. Een botsing van belangen waarbij het voeren van overleg niet altijd tot resultaat leidt. De gemeente Zevenaar heeft ondanks de bezwaren van de provincie haar bestemmingsplanprocedure doorgezet en de provincie heeft daartegen beroep aangetekend. Het ligt nu bij de Raad van State , die binnenkort uitspraak zal doen.

Positieve ontwikkelingen

Het naar de rechter stappen is niet een instrument dat de provincie graag inzet. Gedeputeerde Meijers benadrukt dat het uiterst zorgvuldig gebeurt: "Het is de taak van de provincie over gemeentegrenzen heen te kijken, naar het belang van de wijdere regio. Iedereen ziet de ontwikkelingen in het consumentengedrag en de binnensteden." Meijers ziet echter ook dat gemeenten steeds bewuster omgaan met nieuwe initiatieven en dat in veel gemeenten samen met de ondernemers wordt gewerkt aan een aanpak voor binnenstad of dorpskern. En ook het bedrijfsleven zelf denkt en werkt mee: "We zien gelukkig dat een aantal winkelketens die zich eerder op perifere locaties richtten, nu toch kijken naar een locatie in de binnenstad. Een mooi voorbeeld in Arnhem is de sport- en modewinkel Topshelf, die de nieuwe huurder wordt van het voormalige V&D-pand."

Inzet van instrumentarium

Daarnaast vindt er in veel provincies en ook in Gelderland veel regionale afstemming plaats. De meeste regio's in Gelderland hebben of werken aan regionale afspraken (regio Arnhem-Nijmegen, Achterhoek, Rivierenland en Food Valley). "Wij stimuleren en faciliteren dit. En soms is het nodig dat de provincie haar instrumentarium inzet: in de praktijk is dat eerst een zienswijze, zo nodig gevolgd door een aanwijzing of een beroep. Dat doen we nu af en toe en we verwachten dat het in de toekomst ook nog wel eens nodig zal zijn."