"We vinden jullie leuk!"
Gepubliceerd op 25 april 2016
Ute Schuerings is intercultureel communicatiespecialist en enthousiast bruggenbouwer tussen Nederlanders en Duitsers. Vorige week was ze te gast bij de provincie Overijssel om een groep ambtenaren bij te spijkeren over de Duitse cultuur en bestuursstructuur. De provincie werkt aan de
versteviging van de banden met Duitsland in het kader van o.a. exportbevordering en grensoverschrijdende samenwerking.
Deze week zijn er Overijsselse werkbezoeken aan Duesseldorf en Muenchen. De economische kansen liggen in Duitsland voor het oprapen, zo wijzen onderzoeken uit. Maar ook de verbetering van de mobiliteit, openbaar vervoerverbiningen en de hoogwaterveiligheid vragen om een goede relatie met de
Oosterburen. Dan komt een lesje bestuurscultuur wel van pas. Want hoewel er intensief wordt samengewerkt op allerlei gebied struikelen de partners soms over elkaars gewoontes en gebruiken en missen ze daardoor kansen.
Formeel
Het thema interculturele verschillen is een rode draad in de loopbaan van Ute Schuerings. De voormalig docente aan de universiteiten van Keulen en Oldenburg kan smakelijk vertellen over de tegenstellingen en vooroordelen. Maar geeft vooral ook bruikbaar advies hoe het contact aan te pakken.
Dat begint al bij de kennismaking. "Een Duitser treedt `zustaendig' op; de persoon verdwijnt als het ware achter zijn functie en bevoegdheden. Dat komt de Nederlander misschien onpersoonlijk en vreselijk formeel over. Die maakt liever eerst een praatje, kopje koffie.. Daar zit een Duitser dan
weer raar van te kijken; die houdt werk en prive vaak strikt gescheiden." Vooral jezelf blijven, maar af en toe je eigen gedrag uitleggen is het devies.
Gruendlichheit
Bevoegdheden en hierarchie zijn in Duitsland vaak vastomlijnd. Je meerdere in functie of positie voert het woord en voor een Duitser is de Hollandse uitdrukking `we zien wel waar het schip strandt' ondenkbaar. "Nederlanders hebben gevoel voor understatement en ironie, ook over de eigen
positie. Die bagatelliseren ze vaak. Maar bij voorstellen in de trant van `zou het misschien een goed idee zijn om...' stopt een Duitser acuut met luisteren. Hij neemt dat niet serieus, wil duidelijkheid, zekerheid, heldere opdrachten. Ja is ja."
De Nederlandse `van-onderop-cultuur' van polderen, brainstormen en zelfsturende teams is in Duitsland terra incognita. Effectiviteit en gruendlichheit, belangen, bevoegdheden en economie gaan voorop. De bestuurscultuur is ingewikkeld. "Het is handig om een contactpersoon te hebben, die weet
bij wie je moet aankloppen. Dat scheelt tijd en moeite." aldus Schuerings, die de cultuurverschillen weet te verklaren vanuit de geschiedenis. "Nederland is al onafhankelijk sinds de Vrede van Muenster, liberalisme, pionieren en durf waren het gevolg. Participatie bestond hier al in de 17e
eeuw en de rol van de staat was altijd klein. Terwijl Duitsland heel lang verdeeld was in allerlei kleine staatjes. Pas met Wilhelm I gaf Pruisen de toon aan van bovenaf. Staat en economie zijn sindsdien sterk verstrengeld in Duitsland"
Leuk
Toch doen Duitsland en Nederland het wonderwel goed samen, ondanks de verschillen, zo benadrukt Ute Schuerings. "Dat komt omdat we harde werkers zijn aan beide kanten van de grens. We zijn goede en betrouwbare partners, ook op politiek niveau, en het vertrouwen in elkaar is groot. Wij Duitsers
zijn bovendien tamelijk dol op Nederlanders. Dat losse, gemakkelijke vinden we diep in ons hart eigenlijk heel leuk!"