Publiek belang in gedrang bij Europese beslissingsvrijheid
17 mei 2016
Hoe ver reikt de macht van de Europese Unie? Recente arresten van het Europees Hof van Justitie keurden uitbreiding van de uitvoerende bevoegdheden van de EU goed, waaronder die van haar ambtelijke staf, maar waar precies de grenzen van deze vrijheid liggen is niet duidelijk. Onderzoeker Joana
Mendes concludeert dat het Hof van Justitie de rol van de wet bagatelliseert die structuur moet aanbrengen in `discretionaire bevoegdheid' als grondslag van EU-besluiten. Haar artikel `Discretion, care and public interests in the EU administration' verscheen in het tijdschrift Common Market
Law Review, met NWO-financiering uit de Vernieuwingsimpuls.
Beeld van Vrouwe FortunaFoto: Shutterstock
Dankzij zogenoemde discretionaire bevoegdheid kan een bestuursorgaan in meer of mindere mate de vrijheid nemen om naar eigen inzicht een besluit te nemen. Dat is in vele landen, waaronder Nederland, een gebruikelijke gang van zaken. Een burgemeester is bijvoorbeeld bevoegd te handelen bij
dreigende verstoring van de openbare orde - maar wanneer exact deze orde verstoord is of dreigt te worden, is ter beoordeling van de burgemeester en is niet zwart op wit in een wetstekst vastgelegd.
Joana Mendes onderzocht op Europees niveau deze zogenoemde `beslissingsvrijheid'. Zij gebruikte daarvoor enkele voorbeelden van zaken waarin het Europese Hof van Justitie ambtelijke eigendunk nauwkeurig heeft onderzocht. `EU-rechtbanken blijken de rol van de wet in het structureren van
bevoegdheden zo ondergeschikt te maken dat het publieke belang in het gedrang is gekomen. En juist dat publieke belang zou op basis van die wettelijke normen gewaarborgd moeten zijn.'
Ombudsman en Hof van Justitie niet op een lijn
Mendes ontdekte tevens dat de Europese Ombudsman een ander en normatief veeleisender inzicht vertoont in de controle van discretionaire bevoegdheid en hoe de wet zie hiermee verhoudt. Het oordeel van Ombudsman en Hof van Justitie zijn op dit punt dus niet op een lijn.
Mendes: `In gevallen waarin EU-rechters zelfstandig genomen bestuurlijke beslissingen meer diepgravend kritisch beschouwden, lieten zij de rechtmatigheid veelal afhangen van argumenten als nauwkeurigheid, betrouwbaarheid, consistentie en volledigheid van de verzamelde informatie. Dat zijn
aspecten die uitvoerende organen in de uitoefening van hun functies ten toon moeten spreiden. De relatie met het recht is dan beperkt tot zaken die van procedurele aard lijken te zijn, waarbij dan een zinvolle mate van beoordeling ontbreekt.'
Mendes ontdekte in vergelijking met de manier waarop de Europese Ombudsman handelt een ruimere invulling van de onderzoeksrol. `De Ombudsman neemt bij klachten ook aspecten als een gebrek aan objectiviteit en onpartijdigheid in ogenschouw. Daarbij illustreert hij een bredere rol van het recht
die bij het Europees Hof van Justitie ontbreekt.'
Meer informatie
Het artikel `Discretion, Care and Public Interests in the EU Administration: Probing the Limits of Law' verscheen in het tijdschrift Common Market Law Review.
Dr. Joana Mendes voert haar onderzoek naar `Unveiling EU Administrative Discretion: The Role of Law and Good Administration' uit met NWO-financiering uit de Vernieuwingsimpuls (Veni) aan de Universiteit van Amsterdam, Faculteit der Rechtsgeleerdheid, Amsterdam Centre for European Law and
Governance (ACELG).
* Project in de projectendatabase
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Bron: NWO