Hopen op het stellen van diagnoses met slechts een druppel bloed

23 mei 2016

Bij bijna alles wat zich in onze cellen afspeelt - van verbranding tot celdeling - zijn eiwitten betrokken. Hoe actief een eiwit is en welke functie het uitvoert, hangt af van verschillende moleculen die zich op het eiwit hechten. Prof. Manfred Wuhrer van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) richt zich in zijn onderzoek op een type van zulke moleculen: de suikerketens. Hij zoekt met name naar verschillen tussen gezonde en zieke mensen. "Ik hoop dat we diagnoses kunnen stellen met behulp van slechts een druppeltje bloed", aldus de hoogleraar. Op maandag 23 mei sprak Wuhrer zijn oratie uit.

Biochemicus Wuhrer is hoofd van het Center for Proteomics and Metabolomics van het LUMC en expert op het gebied van massaspectrometrie. "Met een massaspectrometer kun je onderscheiden welke moleculen er in je monster zitten, doordat die moleculen verschillen in massa", legt hij uit. Als suikerketens zich aan eiwitten hechten - met een duur woord: glycosylering - verandert ook de massa van de eiwitten.

Kanker

Daardoor kun je, als je genoeg andere kennis hebt, met een massaspectrometer te weten komen welke suikerketens er op een eiwit zitten. "Bij veel ziekten zijn dat afwijkende suikerketens", vertelt Wuhrer. "Dat geldt bijvoorbeeld voor kanker. Wij willen die eiwitten daarom graag onderzoeken. Dat kan eenvoudig, want ze komen ook in het bloed terecht." Massaspectrometrie is een erg gevoelige techniek. "Met een bloeddruppeltje zouden we dus al moeten kunnen zien of iemand een tumor heeft."

Subsidie

Recent kreeg de LUMC-onderzoeker een Horizon 2020-subsidie voor zijn onderzoek naar suikers op eiwitten voor het opsporen van darmkanker. Op dit moment gebruikt men massaspectrometrie al om biomarkers te ontdekken, oftewel bepaalde kenmerken die op de aanwezigheid van ziekte wijzen. "Maar als zulke biomarkers zijn gevonden, ontwikkelen wetenschappers nu eerst nog andere testen, namelijk met antilichamen die aantonen of de biomarkers aanwezig zijn in het bloed. Mijn ideaal is om die stap over te slaan en direct met massaspectrometrie de diagnose te stellen", zegt Wuhrer. "Dat scheelt veel tijd."

Nut

Het LUMC werkt hier hard aan, onder andere met prof. Christa Cobbaert (Klinische Chemie en Laboratoriumgeneeskunde). "Onze wens is dat massaspectrometrie niet alleen voor onderzoek geschikt is, maar rechtstreeks van nut wordt in de patientenzorg", besluit de hoogleraar.